Η γλώσσα έχει τρεις διαστάσεις, τη
μορφή , το περιεχόμενο και τη χρήση, οι οποίες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Η
μορφή αποτελεί τα δομικά στοιχεία του γλωσσικού συστήματος (φωνολογία,
μορφολογία, σύνταξη). Το περιεχόμενο αφορά τη σημασιολογία, δηλαδή τη γνώση
λέξεων (ονόματα, αντικείμενα, ενέργειες) και τον τρόπο που αυτές αλληλεπιδρούν
μεταξύ τους. Η χρήση αφορά την πραγματολογία, δηλαδή τη χρήση της γλώσσας σε
κοινωνικό πλαίσιο. Οι δυσκολίες σε αυτές τις τρείς διαστάσεις της γλώσσας
αλληλοεπηρεάζονται, ωστόσο ο βαθμός δυσκολίας διαφέρει και αλλάζουν μορφή
ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
Τι είναι οι εξελικτικές
γλωσσικές διαταραχές;
Η εξελικτική γλωσσική διαταραχή
είναι η δυσκολία στη χρήση του γλωσσικού συστήματος είτε στο σύνολό του είτε σε
κάποιο/ κάποια από τα επιμέρους στοιχεία που το αποτελούν (μορφή, περιεχόμενο,
χρήση) χωρίς εμφανή οργανικά αίτια, αισθητηριακά ελλείμματα, νοητική
ανεπάρκεια.
Είδη εξελικτικών
γλωσσικών διαταραχών:
·
Σημασιολογική
διαταραχή
·
Πραγματολογική
διαταραχή
·
Μορφολογική
διαταραχή
·
Διαταραχή
της σύνταξης
·
Φωνολογική
διαταραχή
Φωνολογία
Τι είναι η φωνολογία;
Φωνολογία είναι η περιγραφή και η
λειτουργία των φωνημάτων όταν αυτά διαφέρουν διακριτικά μεταξύ τους σε σχέση με
τη γλωσσική επικοινωνία.
Όταν το παιδί ξεκινά να επιδρά στα
δομικά στοιχεία του προφορικού λόγου (φωνήματα) και να τα χειρίζεται τότε
ξεκινά να αναπτύσσεται και η φωνολογική ενημερότητα. Η ικανότητα αυτή απαιτεί
όχι μόνο τις λειτουργίες της κατανόησης και της παραγωγής επικοινωνιακού λόγου
αλλά και τη δεξιότητα διαχωρισμού της δομής της γλώσσας από την επικοινωνιακή
της πρόθεση. Η φωνολογική ενημερότητα είναι μία μεταγλωσσική δεξιότητα και
αναφέρεται συγκεκριμένα στη σαφή κατανόηση ότι οι λέξεις αποτελούνται από
διακριτά μέρη: συλλαβές και φωνήματα.
Ανάπτυξη φωνολογίας ανά ηλικία
Ηλικία
|
Φωνολογική εξέλιξη
|
2.6-3.0
ετών
|
/μ/, /π/,
/μπα/, /τ/, /κ/, /γκ/
|
3.0-3.6
ετών
|
/μ/, /π/,
/μπ /, /τ/, /κ/, /γκ/, /χ/, /γ/, /β/
|
3.6-4.0
ετών
|
/μ/, /π/,
/μπα/, /τ/, /κ/, /γκ/, /χ/, /γ/, /β/, /φ/, /σ/, /ζ/, /λ/
|
4.0-4.6
ετών
|
/μ/, /π/,
/μπα/, /τ/, /κ/, /γκ/, /χ/, /γ/, /β/, /φ/, /σ/, /ζ/, /λ/, /θ/, /δ/
|
4.6-5.0
ετών
|
/μ/, /π/,
/μπα/, /τ/, /κ/, /γκ/, /χ/, /γ/, /β/, /φ/, /σ/, /ζ/, /λ/, /θ/, /δ/, /τσ/,
/τζ/
|
5.0-5.6
ετών
|
/μ/, /π/,
/μπα/, /τ/, /κ/, /γκ/, /χ/, /γ/, /β/, /φ/, /σ/, /ζ/, /λ/, /θ/, /δ/, /τσ/,
/τζ/
|
5.6-6.0
ετών
|
/μ/, /π/,
/μπα/, /τ/, /κ/, /γκ/, /χ/, /γ/, /β/, /φ/, /σ/, /ζ/, /λ/, /θ/, /δ/, /τσ/,
/τζ/, /ρ/
|
Φωνολογική δυσκολία
Φωνολογική διαταραχή είναι όταν ένας
ήχος παράγεται σωστά μεμονωμένος αλλά χρησιμοποιείται σε λάθος θέση σε μία
λέξη, όπως:
·
Απλοποιήσεις
συλλαβών (π.χ. λάπα αντί ντουλάπα)
·
Αναδιπλασιασμοί
συλλαβών (π.χ. τιτί αντί κουτί)
·
Παραλείψεις
φωνημάτων ή συμφωνικών συμπλεγμάτων (π.χ. καότο αντί καρότο, πιτι αντί σπίτι)
·
Μετάθεση
φωνημάτων (π.χ. βλιβίο αντί βιβλίο)
·
Αντικαταστάσεις
φωνημάτων (π.χ. φαλασσα αντί θάλασσα, λόδα αντί ρόδα, βέντρο αντί δέντρο, τσέρω
αντί ξέρω)
·
Αλλοίωση
φωνημάτων
Φωνολογία και άλλες
διαταραχές
Η φωνολογική διαταραχή μπορεί να
συνυπάρχει και με άλλες διαταραχές, όπως: Τραυλισμός, Εξελικτικές Γλωσσικές
Διαταραχές, Ειδική Γλωσσική Διαταραχή, Απραξία Λόγου.
Πίνακας εβδομαδιαίων
δραστηριοτήτων για ανάπτυξη φωνολογίας
