ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΘΕΜΑ Α
1. γ
2. β
3. β
4. β
5. δ
ΘΕΜΑ Β
Β1.
1. Α
2. Β
3. Α
4. Α
5. Β
6. Β
7. Α
Β2.
Α. Βιογεωχημικοί κύκλοι: «Οι επαναλαμβανόμενες κυκλικές πορείες των χημικών στοιχείων στα οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται ως βιογεωχημικοί κύκλοι, διότι διεκπεραιώνονται με τη συμμετοχή βιολογικών, γεωλογικών και χημικών διαδικασιών..»
(Η απάντηση από τη σελ. 4 του σχολικού βιβλίου)
Β. Μόλυνση: «Η είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον
οργανισμό του ανθρώπου ονομάζεται μόλυνση»
(Η απάντηση από τη σελ. 4 του σχολικού βιβλίου)
Β3.
Όπως προκύπτει από τη σελίδα 85, του σχολικού βιβλίου, δύο
τρόποι μεσω των οποίων η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι η υπέρμετρη καύση ορυκτών καυσίμων
(πετρέλαιο, γαιάνθρακας, φυσικό αέριο) και η καταστροφή των
δασών είτε από υλοτόμηση είτε από εκχέρσωση, δραστηριότητες
οποίες συνολικά οδηγούν στην ελλάτωση των παραγωγών.
Σχόλιο: εναλλακτικά ο μαθητής μπορεί να αναφέρει κι άλλους
τρόπους ελάττωσης παραγωγών, π.χ. Πυρκαγιές, υπερβόσκηση.
Β4.
Η απάντηση από τη σελ. 48 του σχολικού βιβλίου.
“Οι προφυλάξεις πρέπει να παίρνει ο άνθρωπος, για να περιοριστεί η μετάδοση της νόσου είναι:
• Ο έλεγχος του αίματος που προορίζεται για μεταγγίσεις.
• Η χρησιμοποίηση συριγγών μιας χρήσης και μόνο μία φορά από
ένα άτομο.
• Η πλήρης αποστείρωση των χειρουργικών και των οδο- ντιατρικών εργαλείων.
• Η χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή.”
ΘΕΜΑ Γ
Γ1.
Βιοκοινότητα 1: οικοσύστημα IV
Βιοκοινότητα 2: οικοσύστημα I
Βιοκοινότητα 3: οικοσύστημα III
Βιοκοινότητα 4: οικοσύστημα II
Γ2.
Α1: καταναλωτής 2ης τάξης
Β1: καταναλωτής 1ης τάξης
Γ1: παραγωγός
Δ1: αποικοδομητής
Γ3.
Α1: Δέχεται ύλη και ενέργεια από τον Β1 και απέχει δύο βήματα από
τον παραγωγό Γ1 και έτσι χαρακτηρίζεται καταναλωτής 2ης τάξης.
Β1: Δέχεται ύλη και ενέργεια από τον Γ1 και απέχοντας 1 βήμα από τον παραγωγό αποτελεί καταναλωτή 1ης τάξης.
Γ1: Δεν λαμβάνει ύλη ή ενέργεια από άλλον οργανισμό του
οικοσυστήματος (χρησιμοποιεί ηλιακή ενέργεια και φωτοσυνθέτει -
αυτότροφος).
Δ1: Δέχεται ύλη και ενέργεια από όλους τους οργανισμούς του
οικοσυστήματος (προφανώς υπό τη μορφή νεκρής οργανικής ύλης) και έτσι είναι αποικοδομητής.
Γ4.
Για τις γάτες ως αμφιγονικά αναπαραγόμενες, ισχύει το μειξιολογικό κριτήριο :
«Το είδος περιλαμβάνει το σύνολο των διαφορετικών πληθυσμών ή, με άλλα λόγια, το σύνολο όλων των οργανισμών που μπορούν να αναπαραχθούν μεταξύ τους και να αποκτήσουν γόνιμους
απογόνους.»
(Η απάντηση από τη σελ. 121 του σχολικού βιβλίου)
Για τις αμοιβάδες ως μονογονικά αναπαραγόμενες, ισχύει το
τυπολογικό κριτήριο:
«Όταν δύο οργανισμοί έχουν κοινά μορφολογικά και βιοχημικά
χαρακτηριστικά, ομαδοποιούνται στο ίδιο είδος.»
(Η απάντηση από τη σελ. 122 του σχολικού βιβλίου)
ΘΕΜΑ Δ
Δ1.
Καμπύλη 1 : μεταβολή συγκέντρωσης βακτηρίου
Καμπύλη 2 : μεταβολή συγκέντρωσης ιού
Αιτιολόγηση:
Στους στόχους των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων δεν
περιλαμβάνονται τα βακτήρια. Αντιθέτως τα κυτταροτοξικά Τ-
λεμφοκύτταρα δρουν ενάντια στα μολυσμένα από ιό κύτταρα.
Στο διάγραμμα Α δεν έχουμε μεταβολή της συγκέντρωσης των
κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων του ατόμου ενώ αντίθετα στο
διάγραμμα Β έχουμε μεταβολή (αύξηση) της συγκέντρωσης των
κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων του ατόμου.
Δ2.
Η απάντηση βρίσκεται στις σελ. 38-39 του σχολικού βιβλίου.
Τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα, εκτός από το οτι δρούν εναντίον κυττάρων μολυσμένων από ιό, καταστρέφουν καρκινικά κύτταρα και κύτταρα μεταμοσχευμένου ιστού.
Δ3.
Η απάντηση από τη σελ. 31 του σχολικού βιβλίου.
«Το δέρμα εμποδίζει αποτελεσματικά την είσοδο των μικροβίων
στον οργανισμό και λόγω της δομής του και λόγω των ουσιών που
παράγονται από τους σμηγματογόνους και τους ιδρωτοποιούς
αδένες του. Η κεράτινη στιβάδα, που αποτελεί ένα στρώμα νεκρών
κυττάρων της επιδερμίδας, λειτουργεί ως φραγμός στην είσοδο των μικροβίων, ενώ το γαλακτικό οξύ και η λυσοζύμη (ένζυμο που
διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων), τα οποία περιέχονται στον ιδρώτα, και τα λιπαρά οξέα, τα οποία περιέχονται στο σμήγμα, δημιουργούν δυσμενές χημικό περιβάλλον για τα μικρόβια.
Παράλληλα, στην επιφάνεια του δέρματός μας φιλοξενούνται μη
παθογόνοι μικροοργανισμοί που ανταγωνίζονται τους παθογόνους
και εμποδίζουν την εγκατάστασή τους σ' αυτήν.»
ΘΕΜΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ
ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ
ΛΥΚΕΙΩΝ, ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Παρασκευή, 20 Μαΐου 2016
ΘΕΜΑ Α
1. γ
2. β
3. β
4. β
5. γ
ΘΕΜΑ Β
Β1.
1. Α
2. Β
3. Α
4. Α
5. Β
6. Β
7. Α
Β2.
Α. “Ρύπανση είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε
παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους
οργανισμούς.”(Η απάντηση από τη σελ. 103 του σχολικού βιβλίου)
Σχόλιο: Η αναφορά σε ρύπους είναι ορθή αλλά δεν απαιτείται.
Β. “Μόλυνση ονομάζεται η είσοδος ενός παθογόνου
μικροοργανισμού στον οργανισμό του ανθρώπου.” (Η απάντηση
από τη σελ. 23 του σχολικού βιβλίου)
Β3.
Όπως προκύπτει από τη σελίδα 85, (αλλά και τις σελίδες 101, 103
και 104) του σχολικού βιβλίου, δύο τρόποι μέσω των οποίων η
ανθρώπινη δραστηριότητα έχει οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων
του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι η υπέρμετρη
καύση ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, γαιάνθρακας, φυσικό αέριο)
και η καταστροφή των δασών είτε από υλοτόμηση είτε από
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ
Έβρου 94-96, 115 27 Αμπελόκηποι / ΤΗΛ.&FAX:210 5224632 /URL:http://www.pev.gr ,
e-mail: grammateia@gmail.com
εκχέρσωση, δραστηριότητες οι οποίες συνολικά οδηγούν στην
ελλάτωση των παραγωγών.
Σχόλιο: εναλλακτικά ο μαθητής μπορεί να αναφέρει κι άλλους
τρόπους ελάττωσης παραγωγών, π.χ. πυρκαγιές, υπερβόσκηση.
Β4.
Η απάντηση από τη σελίδα 48 του σχολικού βιβλίου.
“Οι προφυλάξεις πρέπει να παίρνει ο άνθρωπος, για να περιοριστεί η μετάδοση της νόσου είναι:
• Ο έλεγχος του αίματος που προορίζεται για μεταγγίσεις.
• Η χρησιμοποίηση συριγγών μιας χρήσης και μόνο μία φορά από
ένα άτομο.
• Η πλήρης αποστείρωση των χειρουργικών και των οδο- ντιατρικών
εργαλείων.
• Η χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή.”
ΘΕΜΑ Γ
Γ1.
Βιοκοινότητα 1: οικοσύστημα IV
Βιοκοινότητα 2: οικοσύστημα I
Βιοκοινότητα 3: οικοσύστημα III
Βιοκοινότητα 4: οικοσύστημα II
Γ2.
Α1: καταναλωτής 2ης τάξης
Β1: καταναλωτής 1ης τάξης
Γ1: παραγωγός
Δ1: αποικοδομητής
Γ3.
Α1: Δέχεται ύλη και ενέργεια από τον Β1 και απέχει δύο βήματα από τον παραγωγό Γ1 και έτσι χαρακτηρίζεται καταναλωτής 2ης τάξης.
Β1: Δέχεται ύλη και ενέργεια από τον Γ1 και απέχοντας 1 βήμα από τον παραγωγό αποτελεί καταναλωτή 1ης τάξης.
Γ1: Δεν λαμβάνει ύλη ή ενέργεια από άλλον οργανισμό του
οικοσυστήματος (χρησιμοποιεί ηλιακή ενέργεια και φωτοσυνθέτει -
αυτότροφος).
Δ1: Δέχεται ύλη και ενέργεια από όλους τους οργανισμούς του
οικοσυστήματος (προφανώς υπό τη μορφή νεκρής οργανικής ύλης) και έτσι είναι αποικοδομητής.
Γ4.
Το σωστό φυλογενετικό δέντρο είναι το 1.
Α: Πτηνό 1, Β: Πτηνό 2, ή αντίστροφα
και Γ: Θηλαστικό 2
Γ5.
Με βάση το επιλεγμένο φυλογενετικό δέντρο 1 ο πιο πρόσφατος
κοινός πρόγονος των ειδών 1 και 2 των Θηλαστικών έζησε πριν
από 50 εκατομμύρια χρόνια.
Σχόλιο: Απάντηση που αναφέρεται σε κοινό πρόγονο που έζησε
από 300 έως 50 εκατομμύρια χρόνια πριν, πρέπει να θεωρηθεί
σωστή καθώς το ερώτημα δεν αναφέρεται στον πιο πρόσφατο κοινό πρόγονο των θηλαστικών 1 και 2.
ΘΕΜΑ Δ
Δ1.
Η απάντηση από την σελίδα 23 του σχολικού βιβλίου.
“Πολλά μικρόβια απειλούν την υγεία μας μέσω των ουσιών που
παράγουν. Οι ουσίες αυτές ονομάζονται τοξίνες και διακρίνονται σε
ενδοτοξίνες και εξωτοξίνες.
Οι ενδοτοξίνες βρίσκονται στο κυτταρικό τοίχωμα ορισμένων
παθογόνων βακτηρίων και είναι υπεύθυνες για συμπτώματα όπως ο πυρετός, η πτώση της πίεσης του αίματος κ.ά.
Οι εξωτοξίνες εκκρίνονται από τα παθογόνα βακτήρια και με την
κυκλοφορία του αίματος διασπείρονται στο εσωτερικό του
ανθρώπινου οργανισμού και προσβάλλουν, ανάλογα με τη φύση
τους, συγκεκριμένα όργανα.”
Δ2.
Επειδή η τετανοσπασμίνη και η τετανολυσίνη «….κυκλοφορούν
στον οργανισμό μέσω του αίματος και της λέμφου….»
κατατάσσονται στις εξωτοξίνες.
Δ3.
Η απάντηση βρίσκεται στην σελ. 40 του σχολικού βιβλίου.
Ο ορός περιέχει έτοιμα αντισώματα τα οποία έχουν παραχθεί από
κάποιο άλλο οργανισμό και δρούν έναντι των δύο τοξινών.
Δ4.
Διάγραμμα Ι: άτομο Β (χορήγηση ορού)
Διάγραμμα ΙΙ: άτομο Α (εμβολιασμένο)
Στο διάγραμμα Ι παρατηρείται υψηλή συγκέντρωση αντισωμάτων
από τη στιγμή της μόλυνσης, που υποδηλώνει ότι χορηγήθηκε ορός.
Η συγκέντρωση των αντισωμάτων μειώνεται με τον χρόνο.
Στο διάγραμμα ΙΙ μετά την μόλυνση παρατηρείται αύξηση της
συγκέντρωσης των αντισωμάτων, που οφείλεται στη ύπαρξη
κυττάρων μνήμης λόγω του προηγούμενου εμβολιασμού.
Το άτομο Α είναι εμβολιασμένο, επομένως εμφανίζει ενεργητική
ανοσία. Παρατηρείται αύξηση της συγκέντρωσης των αντισωμάτων,
όπου και με βάση την εκφώνηση της άσκησης, παραπέμπει σε
δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση.
Σχόλιο: Η αναφορά σε δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση είναι ορθή αλλά δεν απαιτείται.
ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ
Τα θέματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων 2016 στο
μάθημα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ημερησίων
Λυκείων και ΕΠΑΛ (ομάδα Β`), Παλαιό Σύστημα,
καλύπτουν ευρύ φάσμα της διδακτέας ύλης.
Θεωρούμε θετικό ότι δεν στηρίζονται αποκλειστικά στην
ανάκληση γνώσεων και δεν απαιτούν μεγάλης έκτασης
απαντήσεις, ενώ αξιολογούν την ικανότητα του μαθητή να
συνθέτει και να εφαρμόζει βιολογικές έννοιες.
Οι καλά προετοιμασμένοι μαθητές με βαθιά κατανόηση
της εξεταστέας ύλης μπορούν να ανταποκριθούν με
επάρκεια στις απαιτήσεις της εξέτασης.
Ευχόμαστε καλή επιτυχία για τη συνέχεια
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΗΣ Π.Ε.Β.