Γράφει ο Καζταρίδης Γιάννης, Δ\ντής Β`Θμιας Εκπαίδευσης Πιερίας
Τον ενδέκατο!!! τόμο, των Χρονικών του Λιτοχώρου, εξέδωσε, ιδίοις δαπάναις, ο ρέκτης της τοπικής ιστορίας Σωτήρης Μασταγκάς, ταξίαρχος του στρατολογικού ε.α., πτυχιούχος της Νομικής Σχολής, κάτοχος δύο μεταπτυχιακών διπλωμάτων, στο διοικητικό δίκαιο και της Ανωτέρας Σχολής Πολέμου.
Μετά την αφυπηρέτηση του, ασχολείται με συστηματικό, επιστημονικό και εξόχως επαγγελματικό τρόπο με τη συγγραφή της ιδιαίτερης πατρίδας του Λιτοχώρου. Αφιερώνει, χωρίς φειδώ, άφθονο προσωπικό χρόνο, υποβάλλεται σε προσωπικές δαπάνες, περιφέρεται ανά την Ελλάδα προκειμένου να εντοπίσει αρχειακό υλικό, να το συλλέξει, να το αξιολογήσει, να ελέγξει την αξιοπιστία των πηγών, να το αφομοιώσει, να συνθέσει και να παραγάγει ιστορικό λόγο και τέλος να εκδώσει το υλικό αυτό.
Ο Μασταγκάς εδώ και χρόνια έχει επιδοθεί σ` αυτή τη συναρπαστική ενασχόληση με την οποία προσφέρει πολύτιμη υπηρεσία στον τόπο του, στην έρευνα, στους φιλίστορες, στους απαιτητικούς αναγνώστες, στους λάτρεις της τοπικής ιστορίας.
Συγκεντρώνει υλικό από ποικίλες πηγές: προφορικές και γραπτές μαρτυρίες του τόπου του, από δημόσια, κοινοτικά και δημοτικά αρχεία. Από αρχεία σωματείων, συλλόγων, επαγγελματικών ενώσεων και από ιδιωτικά αρχεία. Συχνά εργαζόμενος σε σκοτεινά και υγρά υπόγεια, φέρνει στη στο φως κατεστραμμένα από την πολυκαιρία και τις κακές συνθήκες των χώρων φύλαξης των αρχείων. Δυστυχώς, στη χώρα μας, μέχρι και σήμερα, δεν εμπεδώθηκε η ανάγκη, η σημασίας φύλαξης, συντήρησης, ταξινόμησης, αρχειοθέτης και καλής συντήρησης των αρχείων. Κι ακόμη δυστυχέστερα, αυτό δεν συμβαίνει στην περίπτωση των ιδιωτικών αρχείων, αλλά και των δημοσίων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.
Εκτός από την έρευνα των τοπικών πηγών, ο Μασταγκας επεκτείνει τις ερευνητικές του δράσεις σε ιστορικά αρχεία ανά την Ελλάδα: στη Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Αθήνα. Αξιοποιεί το διαδίκτυο με το οποίο έρχεται σε επαφή με σπάνιο και δυσεύρετο αρχειακό-ιστορικό υλικό. Έχει συγκεντρώσει ένα τεράστιο υλικό που του επέτρεψε να εκδώσει μέχρι τώρα έντεκα πολυσέλιδους τόμους, έκαστος των οποίων ξεπερνά τις 200, μεγάλου σχήματος, σελίδες. Κατά ομολογία του ιδίου, από το ήδη συγκεντρωμένο υλικό, προγραμματίζει να εκδώσει άλλους επιπλέον 5 τόμους. Ο Θεός να τον φιλάει, να του δίνει δύναμη και να μας εκπλήσσει ευχάριστα με την ορμή του!
Στο λόγο του Μασταγκά εντυπωσιάζει ο επιστημονικός τρόπος με τον οποίο αξιοποιεί το υλικό του. Ελέγχει την αξιοπιστία των πηγών, διακρίνει το σημαντικό από το ασήμαντο, το πρωτεύον από το δευτερεύον, το αμελητέο και το υποδεέστερο από το σπουδαίο και το σοβαρό. Προβάλλει το τοπικό, χωρίς να αγνοεί ή να παραβλέπει το γενικό που αφορά τη γενική ιστορία. Κρίνει τα λεγόμενα του εγγράφου, σχολιάζει και υπομνηματίζει, παραπέμπει σε πηγές. Συχνά δημοσιεύει αυτούσιο ή μέρος του κειμένου προκειμένου να προσδώσει ζωντάνια και ενάργεια στο λόγο.
Τα ελληνικά του είναι αψεγάδιαστα. Ο λόγος του συχνά είναι δωρικός, όπως απαιτεί η επιστήμη. Άλλες φορές ζουμερός, χυμώδης, απλουστευτικός για να διευκολύνει την ανάγνωση.
Τα περιεχόμενα των Χρονικών αναφέρονται σε ένα βάθος χρόνου της περιόδου της τουρκοκρατίας μέχρι σχεδόν στις μέρες μας και αφορούν ένα ευρύ φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Την οικονομική ζωή, την πολιτική, την πολιτιστική ζωή και τις αθλητικές δραστηριότητες, την καθημερινότητα αλλά και τα έκτακτα γεγονότα, πόλεμος, κατοχή, εμφύλια διαμάχη. Δημοσιεύουμε παρακάτω τον πίνακα περιεχομένων του ενδέκατου τόμου.
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
2. Καταλογογράφηση λειτουργικών βιβλίων
του ιερού ναού Αγίου Δημητρίου
με τις ενθυμήσεις τους 9
3. Ο κατάλογος των παλαιτύπων του ιερού ναού
Αγίου Νικολάου με τις ενθυμήσεις τους 23
4. Τα πρακτικά της εκκλησιαστικής επιτροπής του ιερού
ναού Αγίου Νικολάου (1/2/1928-31/8/1955) 35
5. Εκκλησιαστικές σελίδες. Ο μητροπολίτης Κίτρους
Βαρνάβας Τζωρτζάτος (1954-1985) και το Λιτόχωρο.
Μια συνολική αναφορά στη συμβολή του στην
πνευματική και κοινωνική πρόοδο της κωμόπολης 47
6. Μοναστηριακά. Ο μητροπολίτης Κίτρους Βαρνάβας
Τζωρτζάτος (1954-1985) και η ιερά μονή
Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω. Πτυχές της δράσης
και της μέριμνάς του 75
7. Εκκλησίες και ξωκκλήσια του Λιτοχώρου. Μια πρώτη
προσέγγιση μέσα από την υπάρχουσα βιβλιογραφία 95
8. Η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα
στο Λιτόχωρο και στο μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου
στα 1963. Κορυφαίο γεγονός για την κωμόπολή μας 103
9. «Ως ευ παρέστητε». Η επίσκεψη του Οικουμενικού
Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο Λιτόχωρο
και στο μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου στα 1999 112
10. Η εκκλησία των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών
(Γ.Ο.Χ.) ή Παλαιοημερολογιτών στο Λιτόχωρο 123
11. Νεώτερα στοιχεία. Το σωματείο «ΟΛΥΜΠΟΣ»,
ο παπα Κων/νος Τσιτσιρίκος και το φιλανθρωπικό
έργο στο Λιτόχωρο 146
12. Εκκλησιαστικά. Πτυχές και παράμετροι
του θρησκευτικού βίου των Λιτοχωριτών
από το 1926 μέχρι και το 1937 158
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
13. Ο Όσιος Διονύσιος και ο θρύλος του. Ο ασκητής
του Ολύμπου (του Κλεάνθη Νάστου) 179
14. Αγιολόγιο. Στη μνήμη του Αγίου Διονυσίου του
εν Ολύμπω (του ιερομονάχου Διονυσίου Λαδοπούλου) 189
15. Περπατώντας. Στη μονή του Αγίου Διονυσίου
στον Όλυμπο. Ένας Θεσσαλός Άγιος των χρόνων
της σκλαβιάς (της Αλεξάνδρας Παραφεντίδου) 193
16. Έθιμα. Πασχαλιάτικα έθιμα της Μακεδονίας
(της Αλεξάνδρας Παραφεντίδου) 203
17. Λαογραφία. Ένας μύθος γεννιέται μέσ’ στην καρδιά
του γερο Όλυμπου (της Αλεξάνδρας Παραφεντίδου) 206
18. Λαογραφία. Λιτόχωρο. Οι «Κουντουνάδες»
της Πρωτοχρονιάς: Συναυλία με κυπριά
και με κουδούνια (της Αλεξάνδρας Παραφεντίδου) 211
19. Δημοτικά τραγούδια. Δύο τραγούδια του Λιτοχώρου
(της Αλεξάνδρας Παραφεντίδου) 218
20. Θεοφάνεια 1973 225
21. Λιτόχωρο 1988
Η γιορτή των Φώτων στη σκιά του Ολύμπου 229
Τα Χρονικά δεν είναι η μοναδική συγγραφική προσφορά του Μασταγκά. Ήδη έχει συγγράψει βιβλία και λευκώματα για την ποδοσφαιρική ομάδα του Λιτοχώρου Απόλλων, για τον ΣΕΟ και τη Φιλόπτωχο του Λιτοχώρου, κ.π.ά.
Εμπλουτίζει τη συγγραφική δράση με βιβλιοπαρουσιάσεις, ομιλίες, διαλέξεις και προσφέρει τις υπηρεσίες του εκεί που τον καλούν οι συμπατριώτες του.
Φίλες Σωτήριε, εύχομαι πληθύν των πονημάτων της γραφίδος σου, ο θεός να σε έχει καλά και αναμένουμε τους επόμενους τόμους των χρονικών.
Καζταρίδης Γιάννης, Δ\ντής Β`Θμιας Εκπαίδευσης Πιερίας
Κατερίνη 18 Ιουλίου 2016