*Του Χρήστου Γκουγκουρέλα.
Μια, λοιπόν, που τα ταξίδια τούτη την εποχή μας ενδιαφέρουν άπαντες, η κατάργηση από τη νεοκλεγείσα Κυβέρνηση του πανεπιστημιακού ασύλου, έτσι όπως χρόνια το ξέραμε και το ζούσαμε, μας παρέχει την καλύτερη αφορμή, με όχημα μερικά…clicks στο διαδίκτυο, για ένα ταξίδι στη «Χώρα του Αυτονόητου». Υπήρχε ή και υπάρχει, άραγε, στη «Χώρα» αυτή ‘‘ελληνικού τύπου’’ πανεπιστημιακό άσυλο ή τα ανά τον Κόσμο Πανεπιστήμια είναι «αυτονοήτως» χώροι τάξης, ασφάλειας, ευπρέπειας και ομαλότητας; Ας ξεκινήσουμε … τα clicks, λοιπόν, για να δούμε:
Στο Πανεπιστήμιο του Warwick στην Αγγλία υφίσταται ομάδας ασφάλειας, που περιφρουρεί τον χώρο και επίσης ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης, ώστε να μην σταματά το Πανεπιστήμιο να είναι επιτηρούμενο ούτε δευτερόλεπτο και έτσι οι τυχόν πράξεις ανομίας εντοπίζονται άμεσα εν τω πράττεσθαι (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://warwick.ac.uk/services/campus-security/personalsafety/).
Στο Πανεπιστήμιο Monash της Μελβούρνης στην Αυστραλία υπάρχει τηλεφωνική γραμμή επί 24ώρου βάσεως, λειτουργούσα όλη την εβδομάδα, για την αναφορά περιστατικών διατάραξης της ασφάλειας του πανεπιστημιακού χώρου (campus) και κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης (CCTV) για να καθίστανται όλες οι δομές και εγκαταστάσεις του πλήρως ελεγχόμενες (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.monash.edu/about/safety-security).
Στο Πανεπιστήμιο της Pretoria στη Νότια Αφρική έχει προβλεφθεί ειδικό Τμήμα παροχής υπηρεσιών ασφάλειας (Department of Security Services) και δεδηλωμένη πολιτική της Διοίκησής του είναι να προωθεί την κουλτούρα της συλλογικής ευθύνης (collective responsibility) επί ζητημάτων τάξης και ασφάλειας (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.up.ac.za/department-of-security-services/article/23390/safety-on-campus).
Στο Πανεπιστήμιο Saint Leo στη Φλόριντα των ΗΠΑ φροντίζουν τόσο πολύ για την ασφάλεια, που τηρούν ετήσιες στατιστικές για την ενδυνάμωση αντίστοιχων πολιτικών και διαθέτουν επεξεργασμένο σχέδιο διαχείρισης (Crisis Response Plan) όλων των σοβαρών ζητημάτων που ενδέχεται να επιφέρουν δυσλειτουργία στην πανεπιστημιακή κανονικότητα (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.saintleo.edu/campus-security-safety).
Στο Πανεπιστήμιο Sorbonne στη Γαλλία έχει συσταθεί με απόφαση της Διοίκησής του ειδικό Τμήμα Πρόληψης και Ασφάλειας (Service Prevention et Securite, ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση http://www.univ-paris3.fr/service-prevention-et-securite-7967.kjsp?RH=1179959686867), ενώ το απολύτως σημαντικό είναι ότι όλα τα Πανεπιστήμια και τα Ιδρύματα Έρευνας της Χώρας έχουν ενταχθεί στο σύστημα Vigipirate (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/cid106633/consignes-de-securite-applicables-dans-les-etablissements-relevant-du-ministere.html), δηλαδή στο Γενικό Σύστημα Εθνικής Ασφάλειας και Συναγερμού (ίδετε για αυτό στη διεύθυνση https://fr.wikipedia.org/wiki/Plan_Vigipirate), με συνέπεια να ελέγχεται ο οποιοσδήποτε μπαινοβγαίνει σε πανεπιστημιακό χώρο.
Στο Πανεπιστήμιο του Aachen στη Γερμανία έχουν προχωρήσει τόσο πολύ σε θέματα ασφάλειας, που στον ιστότοπο του Πανεπιστημίου παροτρύνονται φοιτητές και τρίτοι να αναφέρουν μέσω email σε ειδική Υπηρεσία του Ιδρύματος ακόμα και για… φουντωτούς θάμνους(!) ή επικίνδυνες διαδρομές εντός του εδαφικού χώρου (campus) του Πανεπιστημίου, που τυχόν κλονίζουν το αίσθημα ασφάλειας στους διερχόμενους (για του λόγου το αληθές ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση www.rwth-aachen.de/cms/root/Die-RWTH/Sicherheit/~udb/Sicherheit-auf-dem-Campus/).
Στο Πανεπιστήμιο Tamagawa στην Ιαπωνία λειτουργεί Τομέας Διαχειρίσεως ζητημάτων ασφάλειας (Security Management Section), που είναι υπεύθυνος για την αντιμετώπιση από φυσικών καταστροφών μέχρι και εγκλημάτων (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.tamagawa.jp/en/about/challenge/security.html), ενώ παράλληλα το Πανεπιστήμιο Keio, θεωρώντας αυτονοήτως τετριμμένα τα θέματα της ‘‘απλής - συμβατικής’’ ασφάλειας, προσπαθεί να ηγηθεί παγκοσμίως σε ζητήματα πανεπιστημιακής ‘‘κυβερνοασφάλειας’’ (cybersecurity, ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.keio.ac.jp/en/press-releases/2016/Nov/1/49-18700/).
Στο Πανεπιστήμιο οικουμενικών επιχειρηματικών σπουδών (Universal Business School) της Βομβάης (Mumbai) στην Ινδία έχει προσληφθεί μόνιμο προσωπικό ασφάλειας, που πραγματοποιεί υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένου διοικητή (Special Security Officer) συνεχείς ελέγχους σχετικά με την ευταξία στο ίδρυμα αυτό (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://universalbusinessschool.com/student-security/).
Στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της πόλης του Μεξικού (Universidad Nacional Autonoma de Mexico) στο Μεξικό, που είναι το μεγαλύτερο στην Λατινική Αμερική, έχει καταρτιστεί και εφαρμόζεται σχέδιο 10 δράσεων (10 acciones) για την ασφάλεια στον πανεπιστημιακό χώρο (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.excelsior.com.mx/comunidad/2017/05/14/1163464), ενώ όταν διαπιστώνονται ζητήματα ανασφάλειας στα πανεπιστήμια βγαίνουν μαζικά στους δρόμους οι φοιτητές για να διαδηλώσουν και να ζητήσουν αυτονόητα από την Πολιτεία «ασφαλή πανεπιστήμια» (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.telesurtv.net/news/estudiantes-mexico-piden-seguridad-universidades-20180914-0013.html).
Εν τέλει, στο Πανεπιστήμιο Makerere στην Ουγκάντα είναι εγκαθιδρυμένο εντός αυτού ολόκληρο Αστυνομικό Τμήμα (Police Station) και κατά συνέπεια το Πανεπιστήμιο ‘‘φρουρείται’’ καθημερινά από ‘‘αληθινούς’’ αστυνομικούς (ίδετε για περισσότερα στη διεύθυνση https://www.mak.ac.ug/university-services/campus-security).
Σ’ όλον τον Πλανήτη, λοιπόν, σ’ όλα τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη του, από την Αγγλία έως τη Νότια Αφρική και την Αυστραλία και από την Ιαπωνία έως τις ΗΠΑ και το Μεξικό, είναι αυτονόητο ότι η τάξη και η ασφάλεια μέσα στα Πανεπιστήμια συνιστά ύψιστης σημασίας πολιτειακό πρόταγμα.
Είναι αυτονόητο παντού στον Κόσμο ότι οι αστυνομικές, ή όποιες άλλες αρμόδιες, αρχές διαθέτουν το απροϋπόθετο δικαίωμα να παρεμβαίνουν προς αποκατάσταση της νομιμότητας (και) σε (πανεπιστημιακούς) τόπους όπου διαπράττονται ωμά και κατά ανενδοίαστη συλλογική, κοινωνική περιφρόνηση πάσης φύσεως αδικήματα.
Και έτσι, είναι αυτονόητο, από την άλλη πλευρά, ότι όταν στην Ελλάδα επί τόσα χρόνια, η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου αποτελούσε τον νομικό και κοινωνιολογικό, βαθέως, ωστόσο, άστοχο και ιδεοληπτικό, «μανδύα» για τη συγκάλυψη ή ανοχή έκνομων δραστηριοτήτων και προσβλητικών για το κοινό περί δικαίου αίσθημα αντικοινωνικών συμπεριφορών, κάτι δεν πήγαινε καλά με εμάς.
Είναι αυτονόητο όμως ότι πουθενά στον Κόσμο δεν υπάρχουν, ελέω πολιτικοκοινωνικής ανοχής, και άρα, συνερμηνευτικά, συνενοχής, ‘‘άβατα’’, ‘‘νησίδες παραβατικότητας’’ και ‘‘χώροι όπου κατ’ εξαίρεση δεν εφαρμόζεται ο νόμος’’. Είναι αυτονόητο ότι τα Πανεπιστήμια δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι, και δη με την προστασία του ίδιου του Νόμου, ορμητήρια και γιάφκες των ‘‘μπαχαλάκηδων’’, των κάθε λογής λαθρεμπόρων και των διακινητών ναρκωτικών.
Είναι, επίσης, αυτονόητο ότι στα πανεπιστημιακά ιδρύματα η ελευθερία της παραγωγής και εκμάθησης γνώσης και η ακαδημαϊκή μόρφωση είναι de jure naturae στοιχεία του πνευματικού πολιτισμού μιας χώρας και αξιολογική σταθερά του ‘‘δημοκρατικού βάθους’’ των δομών της.
Υφ’ όλα τα παραπάνω, επομένως, το ακαδημαϊκό άσυλο, όπως αυτό καθιερώθηκε στην Ελλάδα με το Ν. 1268/1982 (και τροποποιήθηκε με τους Ν. 3549/2007 και 4485/2017), ήταν μια παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία. Πουθενά στον Πλανήτη δεν υπήρχε, ούτε υπάρχει κάτι παρόμοιο. Και τούτο γιατί εδώ, σε τούτη τη χώρα, τη δική μας χώρα, επί τόσες δεκαετίες δεν συνειδητοποιήσαμε και δεν συναποδεχθήκαμε ‘‘αυτονόητα’’ ότι ήδη το άρθρο 16 του Συντάγματός μας αποτελούσε και αποτελεί σταθερά την επιτομή και την εγκυρότερη και στιβαρότερη πολιτειακή δικλείδα για την αναγνώριση, κατοχύρωση και προστασία της ακαδημαϊκής έκφρασης, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, της ανεμπόδιστης διεξαγωγής της έρευνας, της επιστημονικής δράσης, της διδασκαλίας. Καθ’ ότι είναι… αυτονόητο ότι οι ελευθερίες αυτές είναι όχι μόνο θεσπισμένα ατομικά συνταγματικά δικαιώματα, αλλά και τα αναγκαία θεμέλια της γνήσιας, φιλελεύθερης Δημοκρατίας.
Με την επί των τρεχουσών ημερών κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, λοιπόν, όπως αυτό το βιώσαμε σκληρά στο ‘‘κοινωνικό πετσί’’ μας τόσα χρόνια, η Ελλάδα φαίνεται να συνάπτει πραγματικές σχέσεις με τη «Χώρα του Αυτονόητου», σχέσεις οι οποίες θα γίνουν ακόμα καλύτερες και ουσιωδώς εποικοδομητικές αν η ‘‘Επανάσταση του Αυτονόητου’’ κηρυχθεί καθολικά (και) στα μέρη μας και συνεχίσει με ταχείς ρυθμούς. Αν δε η νέα Κυβέρνηση προχωρήσει εμπροσθοβαρώς και σ’ άλλα κομβικά ζητήματα με αυτό το σκεπτικό, θα έχει βάλει τις βάσεις για μια αληθινή και ελπιδοφόρα πολιτική αλλαγή, που ζωτικά έχει ανάγκη ο Τόπος.
Κατερίνη, 2/8/2019
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International Relations
and the political science