Μέρος Α΄
Θα καταπιαστούμε σήμερα να αναλύσουμε, τι τέλος πάντων διέπει το καθεστώς των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Γι’ αυτά τα νησιά, όπως και για άλλα θέματα οι Τούρκοι γείτονές μας βρυχώνται.
Από το 1974 με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κατά καιρούς τα παρουσιάζουν στο προσκήνιο κατηγορώντας την Ελλάδα, ότι αυτή αδικεί την Τουρκία μη εφαρμόζοντας τις Συνθήκες, που συνομολόγησε με αυτή, όπως τη Συνθήκη της Λωζάνης. Η Συμπεριφορά όμως της Τουρκίας είναι επιλεκτική και μεροληπτική, συνεπέστατη στη φόρμα ανατολίτικου παζαριού, όπως θα δείξουμε παρακάτω.
Τελευταία, κάθε τρις και λίγο η Τουρκία (με τον κ. Τσαβούσογλου, τον κ. Ακαρ και λοιπούς ερντογανικούς) και με κάθε ευκαιρία αξιώνει την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου, με την αιτιολογία ότι κατά τη Συνθήκη της Λωζάνης, όρος, για να παραμείνουν αυτά τα νησιά στην κυριαρχία της Ελλάδας, ήταν να είναι αποστρατικοποιημένα. Μέχρις εδώ καλώς πορεύονται οι Τούρκοι. Όμως το στρατιωτικό καθεστώς των ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου δεν είναι ενιαίο και διέπεται από διαφορετικές Διεθνείς Συνθήκες και αυτό το παραβλέπει η Τουρκία.
Έτσι 1) για τα νησιά Λήμνο και Σαμοθράκη από τη Σύμβαση της Λωζάνης για τα στενά του 1923, η οποία αντικαταστάθηκε με τη Σύμβαση του Montreux του 1936 και 2)για τα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο και Ικαρία από τη συνθήκη ειρήνης της Λωζάνης του 1923, που αντικαταστάθηκε με τη Σύμβαση του Montreux και 3) για τα δωδεκάνησα από τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947.
Αυτές είναι οι Συνθήκες, που ρυθμίζουν το καθεστώς των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και όπως ο καθένας διαπιστώνει, αυτά διέπονται από διαφορετικές συνθήκες κι όχι όπως τα «τσουβαλιάζουν» οι Τούρκοι σε μία Συνθήκη δηλ. στη Συνθήκη της Λωζάνης, για σκοπούς έκνομους κι επικίνδυνους για την ακεραιότητα της Ελλάδας. Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα, που ζητά την αποστρατικοποίηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου χωρίς καμιά διάκριση, παραβλέποντας σκοπίμως ότι τα ελληνικά αυτά νησιά διέπονται από διαφορετικό καθεστώς, όσον αφορά τους εξοπλισμούς και από διαφορετικού περιεχομένου νομικά κείμενα.
Πιο συγκεκριμένα προσφάτως η Τουρκία με τον πρέσβη της κ. Σινιγλίογλου στις 13 και 20 Σεπτεμβρίου του 2021 έστειλε επιστολές στον ΟΗΕ προβάλλοντας δύο επιχειρήματα:
1) Η Ελλάδα διατηρώντας στρατό στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου παραβιάζει το ισχύον κατά την Τουρκία συμβατικό καθεστώς της αποστρατικοποίησης. Συνεπεία αυτής της παραβίασης η παρουσία ελληνικού στρατού στα εν λόγω νησιά συνιστά απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας. Γι’ αυτό έχει λόγο να επικαλείται το καθεστώς αποστρατικοποίησης όλων ανεξαρτήτως των νησιών.
2) Επειδή η Ελλάδα δεν προβαίνει στην αποστρατικοποίηση, δεν εκπληρώνεται ο όρος με τον οποίο παραχωρήθηκε η κυριαρχία τους, δηλ. η αποστρατικοποίηση, στην Ελλάδα.
Θα δούμε τα ζητήματα, που βάζει ο Τούρκος πρέσβης με τη δέουσα σχολαστικότητα και σοβαρότητα. Λοιπόν η αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών Λήμνου και Σαμοθράκης, η οποία μαζί με την αποστρατικοποίηση των Δαρδανελίων, της θάλασσας του Μαρμαρά και του Βοσπόρου καθώς επίσης και των υπαχθέντων σε τουρκική δικαιοδοσία νησιών Ίμβρου (Gokceada), και Τενέδου (Bozcaada) αλλά και των Λαγουσών(Tavsan adalari) συστάδας μικρών ακατοίκητων νήσων αρχικά προβλέπονταν από τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923.
Όμως η αποστρατικοποίηση αυτή καταργήθηκε από τη Σύμβαση του Montreux το 1936, η οποία όπως ρητώς μνημονεύεται στο προοίμιο της αντικατέστησε στο σύνολό της την προαναφερθείσα Συνθήκη της Λωζάνης.
Το δικαίωμα της Ελλάδας να εξοπλίσει τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη αναγνωρίσθηκε επί πλέον κι από την Τουρκία, κάτι το οποίο δεν μας το λένε οι Τούρκοι, το έχουνε ξεχάσει. Μα θα πει κάποιος , εδώ το έχουνε ξεχάσει και οι Έλληνες πολιτικοί. Δυστυχώς κανέναν απ’ τους Έλληνες πολιτικούς, ειδικά τους κυβερνώντες δεν ακούμε να το αναφέρει, όπως και κανείς δεν μιλά για τη σύμβαση του Motreux, αλλά αναφέρονται μόνο στη Συνθήκη της Λωζάνης. Εδώ βέβαια για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, θα αναφέρουμε, ότι ο πρώην πρόεδρος της δημοκρατίας κ. Παυλόπουλος έκανε γι’ αυτό το θέμα, που ασχολούμαστε, σοβαρή νομική ανάλυση.
Είπαμε λοιπόν ότι και η Τουρκία αναγνώρισε στην Ελλάδα το δικαίωμα να εξοπλίσει τα νησιά Λήμνο και Σαμοθράκη. Συγκεκριμένα αυτό το δικαίωμα το ανέφερε κι ο τούρκος πρέσβης Ρουσέν Εσρέφ σε επιστολή του, που απηύθυνε στον Έλληνα πρωθυπουργό στις 6 Μαΐου του 1936 κατόπιν οδηγιών της τουρκικής κυβέρνησης. Η τουρκική κυβέρνηση επανέλαβε αυτή τη θέση, όταν ο τότε υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας Ρουστού Αράς απευθυνόμενος προς την τουρκική εθνοσυνέλευση, με την ευκαιρία της κύρωσης της Συνθήκης του Montreux (1936), αναγνώρισε ανεπιφύλακτα το νόμιμο δικαίωμα της Ελλάδας να εγκαταστήσει στρατεύματα στη Λήμνο και τη Σαμοθράκη με τις εξής δηλώσεις, τις οποίες και αναφέρουμε κατά λέξη:
«ΟΙ διατάξεις που αφορούν τις νήσους Λήμνο και Σαμοθράκη, οι οποίες ανήκουν στη γειτονική και φιλική χώρα Ελλάδα και είχαν αποστρατικοποιηθεί κατ’ εφαρμογήν της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 επίσης καταργήθηκαν με τη νέα Συνθήκη του Μontreux κι αυτό μας ευχαριστεί ιδιαίτερα». Αυτά δεν τα ακούμε. ούτε ο Τσαβούσογλου, ούτε ο Ερντογάν ,ούτε ο Ακαρ να τα λέει. Μα θα πει κάποιος εδώ δεν τα λέει ο Μητσοτάκης, ο Δένδιας, περιμένουμε απ’ τους Τούρκους;
Με τη συνθήκη λοιπόν του Montreux η Ελλάδα έχει νόμιμο δικαίωμα να εγκαταστήσει στρατεύματα στη Λήμνο και τη Σαμοθράκη, αναλαμβάνει όμως την υποχρέωση να μη εγκαταστήσει σ’ αυτά τα νησιά ναυτικές βάσεις και οχυρωματικά έργα, όπως τόνιζε και το άρθρο 13 της Συνθήκης της Λωζάνης , τις διατάξεις της οποίας, που αφορούν τα αναφερθέντα νησιά κατήργησε η Συνθήκη του Μοntreux. Δυστυχώς ούτε κι αυτά τα λένε οι Τούρκοι.
Τώρα για τα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο και Ικαρία το παραπάνω άρθρο προβλέπει, ότι προς εξασφάλιση της ειρήνης η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώνεται να τηρεί τα ακόλουθα μέτρα: 1)Τα προαναφερθέντα νησιά δε θα χρησιμοποιηθούν για εγκατάσταση ναυτικής βάσεως ή για ανέγερση οχυρωματικού έργου. 2) Θα απαγορευθεί στην ελληνική στρατιωτική αεροπλοΐα να υπερίπταται του εδάφους των τουρκικών ακτών. Αντιστοίχως η οθωμανική κυβέρνηση θα απαγορεύσει στην στρατιωτική αεροπλοΐα της να υπερίπταται πάνω από τα αναφερθέντα νησιά.
Όπως βλέπουμε η Συνθήκη όχι μόνο δεν απαγορεύει στην Ελλάδα να έχει τα εν λόγω νησιά αποστρατικοποιημένα, αλλά απαγορεύει και στην τουρκική αεροπορία να πετά πάνω από αυτά τα νησιά. Πράγμα βέβαια που το ψάχνουμε, αλλά δεν το βλέπουμε. Πόσες υπερπτήσεις και παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου δεν έχουν γίνει μέχρι τώρα από την τουρκική αεροπορία!...
Επίσης προβλέπει η Συνθήκη: « Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις στα ενλόγω νησιά θα περιορισθούν στον συνήθη αριθμό των για μια στρατιωτική υπηρεσία καλουμένων, δηλαδή των τακτικών, οίτινες δύνανται να γυμνάζονται επί τόπου και εις δύναμιν χωροφυλακής και αστυνομίας επί πλέον ανάλογον προς την εφ ολοκλήρου του ελληνικού εδάφους υπάρχουσαν τοιαύτη …» Είναι φανερό από τα όσα παρουσιάζουμε η αποστρατικοποίηση πουθενά δεν αναφέρεται.
Έτσι είναι κατάσταση με τα νησιά Λέσβου, Χίου, Σάμου και Ικαρίας. Πέρα όμως από τα παραπάνω που συνηγορούν στη μη αποστρατικοποίηση τους, πρέπει να επισημανθεί, ότι η Ελλάδα, όπως και οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο δεν παραιτήθηκε ποτέ από το φυσικό της δικαίωμα για άμυνα σε περίπτωση απειλής, που στρέφεται κατά των νησιών της ή οποιουδήποτε άλλου μέρους της επικράτειάς της. Ιδιαίτερα κατά τη στιγμή που υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για επικείμενη απειλή και πολύ περισσότερο απειλή χρήσης βίας από την Τουρκία, η οποία συνιστά ευθεία παραβίαση των διατάξεων του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και συγκεκριμένα του άρθρου 2 παράγραφος 4. Όπως επίσης και το άρθρο 51 που καθιερώνει μάλιστα ως jus cogens (αναγνωρίζον δίκαιο) το δικαίωμα της Ελλάδας στην αυτοάμυνα, τη στιγμή μάλιστα που η Τουρκία χρόνια τώρα την απειλεί με το casus belli από το 1995.
Κατερίνη 25/1/2022
* Ο Γιώργος Βαζάκας είναι μέλος του Ε.ΠΑ.Μ. (Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο)
email: vazakas1954@gmail. com
