Γεννήθηκε το 356 π.Χ. Γονείς του ο Φίλιππος ο Β’ βασιλιάς της Μακεδονίας και μητέρα του η Ολυμπιάδα, κόρη του βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου Νεοπτόλεμου Α’.
Ο Λεωνίδας συγγενής της μητέρας του το 349 π.Χ. ανέλαβε την ανατροφή του διδάσκοντάς του Αριθμητική, Γεωμετρία, Φυσική και Ιππασία.
Αυτήν την εποχή ο Αλέξανδρος θα δαμάσει και θα ιππεύσει τον Βουκεφάλα το πιο ατίθασο άλογο των Μακεδόνων με τον οποίο θα δώσει όλες τις μάχες της εκστρατείας του και όταν εκείνος θα ξεψυχήσει κοντά στον Υφάση ποταμό το 327 π.Χ. ο Αλέξανδρος θα κτίσει μια πόλη προς τιμή του και θα την ονομάσει ΒΟΥΚΕΦΑΛΑ.
Τα εφηβικά του χρόνια τα πέρασε κοντά στον φιλόσοφο Αριστοτέλη όπου τον έστειλε ο πατέρας του για να συμπληρώσει την μόρφωσή του διδασκόμενος Ιατρική, Φιλολογία και Πολιτικές Επιστήμες που καθόρισαν τον μετέπειτα χαρακτήρα του και για τον οποίο θα δηλώσει αργότερα ότι «στον πατέρα μου χρεωστώ το ζειν και στον δάσκαλό μου το ευ ζειν».
Σε ηλικία 20 ετών ανήλθε στο θρόνο ως βασιλεύς της Μακεδονίας μετά την δολοφονία του πατέρα του Φιλίππου το 336 π.Χ.
Η Μακεδονία αποτελούσε ανέκαθεν την Βόρεια Ελλάδα εκτεινόμενη μεταξύ του ποταμού Στρυμώνα και της αρχαίας Ιλλυρίας (σημερινή Αλβανία). Χωριζόταν από τη Νότια Ελλάδα από το όρος Όλυμπο.
Οι Μακεδόνες όμως ήταν λαός ίδιας καταγωγής με τους λοιπούς Έλληνες έχοντας τα ίδια ήθη και έθιμα, την ίδια γλώσσα και θρησκεία.
Πρωτεύουσα των Μακεδόνων στην αρχή ήταν οι Αιγές (σημερινή Βεργίνα) και αργότερα η Πέλλα.
Ασχολία των κατοίκων της η αγροτική καλλιέργεια καθότι το εμπόριο και η βιοτεχνία ήταν μπλοκαρισμένα λόγω της μη εξόδου τους στη θάλασσα κυρίαρχοι της οποίας ήταν οι Αθηναίοι που έλεγχαν όλες τις παραλίες με τις αποικίες τους και οι συνεχείς επιδρομές των Ιλλυριών.
Ανεβαίνοντας στο θρόνο των Μακεδόνων ο Φίλιππος Β’ το 359 π.Χ. άρχισε την οργάνωση του στρατού. Υποχρεωτική θητεία, ορισμός μόνιμων οπλιτών κ.α. Κύριος επιθετικός σχηματισμός του στρατού η «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ». Κάθε οπλίτης έφερε ασπίδα κρεμασμένη από το λαιμό του ως αμυντικό όπλο και δόρυ (ακόντιο μήκους 6,30 μ.) την περίφημη σάρισα ως επιθετικό καθώς και ξίφος.
Με την οργάνωση του στρατού ο Φίλιππος απάλλαξε τη χώρα του από όλους τους επιδρομείς.
Στρατηγική του «Η συνένωση όλων των δυνάμεων του Ελληνισμού προς κατάκτηση του αχανούς κράτους των Περσών».
Το 338 π.Χ. δίνει στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας την μάχη εναντίον των Αθηναίων-Θηβαίων και άλλων ελληνικών πόλεων-κρατών τους οποίους νικά και συγκαλεί στην Κόρινθο συνέδριο όπου ανακηρύσσεται από όλες τις ελληνικές πόλεις-κράτη, Στρατηγός Αυτοκράτορας για τον πόλεμο εναντίον των Περσών.
Επιστρέφοντας στη Μακεδονία δολοφονείται το 336 π.Χ. και στο θρόνο ανεβαίνει ο γιός του Αλέξανδρος σε ηλικία μόλις 20 ετών ο οποίος στη μάχη της Χαιρώνειας επικεφαλής του ιππικού των Μακεδόνων και σε ηλικία 18 ετών διακρίθει συμβάλλοντας τα μέγιστα για την κατακτηθείσα νίκη.
Προικισμένος ο Αλέξανδρος με σωματικά και πνευματικά χαρίσματα ανεδείχθη άξιος πολεμικός ηγέτης και συνεχιστής του οράματος του πατέρα του.
Η στρατιωτική του ιδιοφυΐα αποκαλύφθηκε την άνοιξη του 335 π.Χ. όταν εκστρατεύει εναντίον των Τριβαλλών που είχαν εγκατασταθεί στα εδάφη της σημερινής Βουλγαρίας και απειλούσαν τα βόρεια σύνορα του κράτους.
Μέσα σε 10 ημέρες ο Μακεδονικός στρατός έφθασε στον Αίμο συνέτριψε τους Τριβαλλούς και διασχίζοντας σε μια νύχτα το Δούναβη τρομοκρατεί τους Γέτες και εδραιώνει την Μακεδονική επιρροή, κατόπιν στρέφεται προς νοτιοδυτικά και υποτάσσει τους Ιλλυριούς.
Η διαδοθείσα φήμη ότι ο Αλέξανδρος σκοτώθηκε στη μάχη ξεσηκώνει τους Αθηναίους και Θηβαίους οι οποίοι με παρότρυνση του Αθηναίου ρήτορα Δημοσθένη επαναστατούν εναντίον των Μακεδόνων.
Ο Αλέξανδρος με ταχύτατη εκστρατεία κατέρχεται στη Νότια Ελλάδα και με κεραυνοβόλες ενέργειες καταστρέφει την Θήβα (εκτός της οικίας του ποιητή Πίνδαρου) και πωλεί τους κατοίκους της ως δούλους.
Την Αθήνα όμως την σεβάσθηκε ως πνευματική μητέρα του Ελληνισμού.
Στο νέο συνέδριο της Κορίνθου εξελέγη ως αρχηγός της εκστρατείας κατά των Περσών το 334 π.Χ.
ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΓΡΑΝΙΚΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ
Την άνοιξη του 334 π.Χ. με 30 χιλιάδες πεζούς και 5 χιλιάδες ιππείς ξεκινά για την μεγαλεπήβολη εκστρατεία εναντίον των Περσών.
Οι Έλληνες έπρεπε να κυριαρχούν στο Αιγαίο. Το ζήτημα κατά το οποίο για τους Πέρσες Δαρείο και Ξέρξη προ δύο αιώνων ήταν ζήτημα ζωής ήταν τώρα το ίδιο και για τον Αλέξανδρο.
Με έναν ισχυρό στρατό και γενναίους – ικανούς ηγήτορες Στρατηγούς να τον πλαισιώνουν μεταξύ των οποίων ο Παρμενίωνας, ο Φιλώτας, ο Νικάνωρ, ο Αμύντας, ο Ηφαιστίωνας, ο Περδίκας, ο Κλείτος, ο Κρατερός, ο Πτολεμαίος, ο Μελέαγρος, ο Αντίγονος (αρχηγός των συμμάχων Ελλήνων) και ο Μέανδρος (αρχηγός των μισθοφόρων) διαβαίνει τον Ελλήσποντο και περνά στη Μικρά Ασία.
Στη θέση της αρχαίας Τροίας τελεί θυσία προς τιμή της θεάς Αθηνάς και καταθέτει στέφανα στον τάφο του Αχιλλέα τον θαύμαζε και συνεχώς διάβαζε την Ιλιάδα.
Στον Γρανικό ποταμό όμως οι Πέρσες σατράπες του φράζουν το δρόμο.
Ο Αλέξανδρος παρά την πρόταση του Παρμενίωνα για αναβολή της επίθεσης επιτίθεται και συντρίβει τους Πέρσες κινδυνεύσας να σκοτωθεί αλλά η Θεία Πρόνοια και ο Κλείτος του σώζουν τη ζωή.
Οι Σάρδεις πρωτεύουσα της Μικράς Ασίας ανοίγει τις πύλες της στον Αλέξανδρο.
Από τα λάφυρα στέλνει 300 πανοπλίες ως αφιέρωμα στην πολιούχο Αθηνά στην Ακρόπολη με την επιγραφή: «Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων, υπό των βαρβάρων ων εις την Ασία κατοικούντων». Καταλαμβάνοντας τα δυτικά παράλια της Μ. Ασίας προελαύνει προς τα βορειοανατολικά και το 333 π.Χ. φθάνει στο Γόρδιο κοντά στο Σαγγάριο ποταμό. Ο χρησμός έλεγε ότι όποιος λύσει τον εκεί περίφημο Γόρδιο Δεσμό θα γίνει κυρίαρχος της Μικράς Ασίας.
Ο Αλέξανδρος αφού τον περιεργάσθηκε και αντιλήφθηκε ότι ήταν δύσκολο να λυθεί με τα χέρια εφαρμόζοντας το νέο δόγμα λογικής σκέψης και πράξης «ότι δεν λύνεται κόβεται» τραβά το ξίφος του και διαλύει τον δεσμό.
Οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας απελευθερώνονται και αφέθηκαν αυτόνομες.
ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΣΣΟΥ
Το 333 π.Χ. ο Αλέξανδρος αφού περνά από τα στενά του όρους Ταύρου της Κιλικίας φθάνει στα βόρεια σύνορα της Συρίας τας λεγόμενας Σιδηράς Πύλας. Όποιος τις παραβιάσει γίνεται κυρίαρχος ολοκλήρου της Συρίας και ανοίγεται ο δρόμος για Παλαιστίνη και Αίγυπτο.
Ο αντίπαλός του Δαρείος ο Γ’ ο λεγόμενος Καδημονός κινείται από την Βαβυλώνα και στρατοπεδεύει νότια της πόλης Ισσού στις όχθες του Πινόρου ποταμού (πλησίον του σημερινού κόλπου της Αλεξανδρέτας).
Δύναμη του Δαρείου 600.000 πεζικό από τους οποίους 100.000 Κάρδακες που θεωρούντο επίλεκτοι μαχητές και 60.000 ιππείς. Δύναμη των Μακεδόνων 35.000 πεζικό και 6.000 ιππείς. Ο Μακεδονικός στρατός ανώτερος των Περσών τους συντρίβει και αναγκάζει τον Δαρείο να υποχωρήσει στο εσωτερικό της χώρας του. Αφήνοντας στα χέρια του νικητή Αλεξάνδρου ακόμη και αυτή την οικογένειά του την οποία ο Αλέξανδρος μεταχειρίζεται με βασιλικό τρόπο. Η σημασία της μάχης μεγάλη. Εξασφαλίστηκε η κυριαρχία της Συρίας και όλης της Δυτικής παραλίας της Ασίας.
Καταλαμβάνεται η Φοινίκη βάση του ναυτικού των Περσών και μετά επτάμηνη πολιορκία η Τύρος, η Σιδώνα και η Γάζα (παραλιακές πόλεις στα σημερινά Λίβανος-Ισραήλ). Σειρά τώρα έχει η Αίγυπτος η οποία δέχεται τον Αλέξανδρο ως ελευθερωτή. Στο Δέλτα του Νείλου χτίζει την Αλεξάνδρεια διασχίζει την έρημο και φθάνει στο Μαντείο του Άμμωνος Διός όπου οι ιερείς τον χαιρετίζουν ως στρατηλάτη και υιό του Διός.
Κατόπιν επιστρέφει στη Τύρο και αναδιοργανώνει τον Στρατό του.
ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΓΑΥΓΑΜΗΛΩΝ
Από την Τύρο ξεκινά το 331 π.Χ. με κατεύθυνση στο εσωτερικό της Περσίας. Διαβαίνει τους Ευφράτη και Τίγρη ποταμούς και φθάνει στα Γαυγάμηλα, όπου βρίσκεται αντιμέτωπος των Περσών με επικεφαλής τον Δαρείο με 600.000 στρατό κατανεμημένο σε τρεις στρατιές (Περσίας- Μηδείας- Βαβυλώνας) και 40.000 ιππείς με δρεπανοφόρα άρματα και 15 πολεμικούς ελέφαντες. Αλλά και ο Αλέξανδρος είχε αυξήσει την δύναμή του σε 40.000 πεζούς και 7.000 ιππείς.
Στην ανοικτή πεδιάδα δόθηκε η αποφασιστική μάχη. Ο Αλέξανδρος με ορμητική έφοδο συντρίβει τις περσικές δυνάμεις ο δε Δαρείος ζήτησε την σωτηρία του δια της φυγής.
Ο Περσικός στρατός διελύθει ή αιχμαλωτίστηκε. Ο Παρμενίωνας κινδύνεψε από την στρατιά της Μηδίας αλλά με επέμβαση του Αλέξανδρου η στρατιά υπεχώρησε και ο Αλέξανδρος στέφθηκε νικητής. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν 500 νεκροί και των Περσών 30.000. Αιχμαλωτίστηκαν και 60.000 Πέρσες.
ΓΡΑΝΙΚΟΣ – ΙΣΣΟΣ – ΓΑΥΓΑΜΗΛΑ
Τρεις μεγάλες νίκες στις οποίες ο Αλέξανδρος κατέδειξε τις μεγάλες στρατιωτικές αρετές του ως μαχητής και αρχηγός. Στα Γαυγάμηλα αξίζει να σημειωθεί ότι το Ελληνικό αξίωμα «Η ψυχή αξιοποιεί τα όπλα» εξυψώθηκε μέχρι αποθεώσεως.
Όλοι οι Έλληνες αισθάνθηκαν χαρά και εθνική υπερηφάνεια διότι απηλλάγησαν οριστικά από την Περσική δολιότητα σε βάρος της Ελευθερίας. Όλοι οι Έλληνες ακόμα και αυτός ο πολέμιος του Αθηναίος ρήτορας Δημοσθένης τον ανεγνώρησαν ως ευεργέτη του Ελληνισμού.
Μετά την διάλυση της Περσικής αυτοκρατορίας ο Αλέξανδρος θεωρεί τον εαυτό του ως βασιλέα όλων των λαών της Ασίας και συνεχιστή της περσικής εξουσίας με ελληνική μορφή. Στέλνει πίσω στην Ελλάδα όλους τους συμμάχους Έλληνες πλην Μακεδόνων και ενισχύει το στρατό του με ντόπιους Ασιάτες πολεμιστές και αρχίζει την δεύτερη φάση της εκστρατείας του με σκοπό τη στερέωση της εξουσίας του και την εξερεύνηση της Ανατολικής Ασίας.
Με βάση την πόλη Εκβάτανα πρωτεύουσα της Μηδίας όπου όπως λέγεται βρήκε 180.000 χρυσά νομίσματα λύνοντας το οικονομικό πρόβλημα του στρατού του, άρχιζε την καταδίωξη του σατράπη Βήσσου που δολοφόνησε τον Δαρείο. Φθάνοντας στην Κασπία Θάλασσα καταλαμβάνει την Αρία και ιδρύει την Αλεξάνδρεια (σημερινό Χεράτ). Προχωρά βόρεια και καταλαμβάνει την Βακτηριανή το 329 π.Χ. Διαβαίνοντας τον ποταμό Ώξα (σημερινό Αμάτι-Δάριο). Καταλαμβάνει την Σογδιανή όπου συλλαμβάνει τον σατράπη Βήσσο τον οποίο θανατώνει. Διαβαίνει τον Ιαξάρτη ποταμό και επιχειρεί επιδρομή κατά τον Μογγολικών φυλών.
Το 327 π.Χ. εκστρατεύει προς Ινδίες με 40.000 Μακεδόνες και 50.000 Λαιάτες ελπίζοντας ότι στην εκστρατεία αυτή θα συμφιλιωθούν Έλληνες και βάρβαροι. Καταλαμβάνει τις Ινδίες το 327 π.Χ. Διαβαίνοντας τον Ινδό και Υδάσπη ποταμούς βαδίζει προς τον Γάγγη ποταμό.
Εκεί όμως είναι η πρώτη φορά που οι στρατιώτες του αρνούνται να τον υπακούσουν και παρά την θέληση του επιστρέφει το 325 π.Χ. στα Σούσα. Το 323 π.Χ. βρίσκεται στη Βαβυλώνα στον κολοφώνα της δόξης του αλλά αρρωσταίνει και στις 13 Ιουνίου το 323 π.Χ. υποκύπτει στο μοιραίο νόμο της φθοράς σε ηλικία μόλις 33 ετών ανακόπτοντας το κοσμοϊστορικό του έργο.
Η κατάλυση της Περσικής αυτοκρατορίας είναι αναμφισβήτητο γεγονός που άνοιξε το δρόμο για την διάδοση του Ελληνικού Πνεύματος και της Ελληνικής Γλώσσας στην κατακτηθείσα Ασία.
Η κατάκτηση όμως της Ασίας είχε και την αρνητική επίδραση επί των Ελλήνων, διότι ο μυστικισμός, η δεισιδαιμονία και ο δογματισμός της ανατολής ενόθευσαν την καθαρότητα του ορθολογιστικού ελληνικού πνεύματος, το δε πομπώδες της Ανατολής αλλοίωσε την απλότητα και καθαρότητα της κλασικής γραμμής.
Έτσι από την θετική και αρνητική επαφή και αλληλοεπίδραση Ελλήνων και Ανατολικών λαών δημιουργήθηκε νέα περίοδος στην ιστορία της Ελλάδας οι λεγόμενοι Ελληνιστικοί χρόνοι.
Δίκαια η ιστορία ονόμασε τον Αλέξανδρο ΜΕΓΑ τόσο για το στρατιωτικό όσο και για το πολιτικό και εκπολιτιστικό του έργο.
Ο Μέγας Ναπολέων θαυμάζοντας την στρατηγική του έγραψε: «Η εκστρατεία του δεν είναι μια απλή εισβολή. Ένα είδος παραφροσύνης. Τα πάντα υπελογίσθησαν μετά βαθύτητος εξετελέσθησαν μετά τόλμης και κατευθύνθησαν μετά σοφίας».
Ο Γερμανός ιστορικός J. OPOVSEN μετά από μεγάλη επιστημονική ανάλυση της εκστρατείας και του έργου του Μεγάλου Αλεξάνδρου καταλήγει στο συμπέρασμα: «Ο Αλέξανδρος πέτυχε να ολοκληρώσει το έργο του πατέρα του πραγματοποιών γεγονός τόσο καταπληκτικό ώστε η Ιστορία να μη γνωρίζει άλλο τοιούτο. Ποτέ άλλοτε ούτε πριν ούτε μετά έθνος τόσο μικρό επέτυχε ραγδαιότερο να καταβάλλει την δύναμη ενός τόσο πελώριου κράτους και επί των ερειπίων αυτού να θεμελιώσει νέους τύπους πολιτειακούς και εθνικού βίου».
Αλλά και αρκετοί Έλληνες ιστορικοί παρουσιάζουν τον Αλέξανδρο «ως μια φλόγα Ελληνική που φώτισε ολόκληρο τον κόσμο για να αφυπνίσει τους λαούς και να προετοιμάσει την απολύτρωση της ανθρωπότητας με το Χριστιανισμό».
Ακόμα και σήμερα πριν ορισμένα χρόνια το 2.000 οι νέο-Έλληνες σε δημοψήφισμα-γκάλοπ τηλεοπτικού σταθμού ψήφισαν και ανέδειξαν τον ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ως πρώτο Έλληνα μεταξύ των 100 επικρατέστερων από την αρχαιότητα και σήμερα.
ΠΗΓΕΣ
Εγκυκλοπαίδεια Δομή
Στρατιωτική Ιστορία της Ελλάδας Υποστράτηγου Ζαφείρη Ηρακλή
Γενική Ιστορία Φιλολόγου Παπλωματά Ανδρέα
*Σχης ε.α. Βαρδάκας Γεώργιος
