Είμαστε ένας λαός με βαθιά πίστη στην Ελευθερία. Στους μακρούς αιώνες τής ιστορίας μας το δικαίωμα τής ζωής είναι δεύτερο έναντι εκείνου τής ελευθερίας.
Και η ευτυχία έχει ως προϋπόθεση την ελευθερία. «Εύδαιμον το ελεύθερον» αποσαφηνίζει ο Περικλής (Θουκυδίδης 11,43).
Κάπου, όμως, το πάθος τής ελευθερίας συγχέεται με την εγωπάθεια, την απειθαρχία και άλλες αντιφάσεις. Οι αρματολοί και κλέφτες καταντούν τότε …αμαρτωλοί και κλέφτες!
Στους Έλληνες, έγραφε τον 19ο αιώνα ο Εντμόντ Αμπού, η αγάπη τής ελευθερίας «αντισταθμίζεται από την περιφρόνηση των νόμων και κάθε κανονικής εξουσίας». Και συνεχίζει: «Η αγάπη της ισότητας εκδηλώνεται συχνά με έναν άγριο φθόνο, εναντίον εκείνων που ανεβαίνουν. Ο στενός πατριωτισμός γίνεται εγωισμός και το εμπορικό πνεύμα αγγίζει τα όρια τής κατεργαριάς» (Η Ελλάδα τού Όθωνος, σ.67). Ενίοτε ο φθόνος εκδηλώνεται ασίγαστος, «μια που εγώ δεν είμαι άξιος να ανεβώ ψηλότερα από σένα, τότε τουλάχιστον και σύ να μην ανεβείς από μένα ψηλότερα. Συμβιβάζομαι με την ισότητα». Έτσι αποφαίνεται ένας από τούς ήρωες τού Κωνσταντίνου Τσάτσου στους «Οξυρρύγχειους Παπύρους» τού (Αφορισμοί και Διαλογισμοί II,262).
Κι όμως τα μεγάλα έργα είναι πάντοτε υπερπροσωπικά. Ένας άνθρωπος δεν μπορεί να τα τελειώσει. Γι΄ αυτό τα μεγάλα έργα είναι συλλογικά. Και επειδή αυτό το αίσθημα της συλλογικότητας δεν λειτουργεί συχνά, γι’ αυτό ο τόπος είναι γεμάτος μισοτελειωμένα έργα. Να ανυψώσουμε τη συλλογική συνείδηση. Να συναντήσουμε τον «άλλο». Κόλαση δεν είναι οι άλλοι, όπως θα ήθελε ο Σαρτρ. Αντίθετα οι άλλοι είναι παράδεισος.
«Ο μη αγαπών τον αδελφό ον εώρακε, τον Θεόν ον ουχ εώρακε πώς δύναται αγαπάν» προειδοποιεί ο Ευαγγελιστής Ιωάννης.
Κάπου κάπου ακούγεται το «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων». Μέσα στη χώρα σου αυτό δεν ισχύει. Γίνεται «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των άλλων φίλων»! Ορισμένα περιστατικά σε κάνουν να διερωτάσαι πόσο δίκαιο έχει ο Αμπού που πλάι στην αγάπη τής ελευθερίας, τής ισότητας και της πατρίδας που μας αναγνωρίζει, βάζει και το «αλλά». «Αλλά είναι απείθαρχος, φθονερός, εγωιστής ελάχιστα ευσυνείδητος και μισεί την χειρωνακτική εργασία», ο Έλλην πάντοτε.
«Οι Έλληνες είμαστε τρελοί». Το είχε πει ο Κολοκοτρώνης πολύ πριν το ανακαλύψουν εσχάτως κάποιοι άλλοι. Είμαστε τρελοί, αλλά συμπλήρωνε ο Γέρος τού Μωριά «Έχουμε γνωστικό Θεό». Κάπου εκεί φαίνεται απιθώνουμε τις ελπίδες και αδρανούμε εμείς. Ραθυμία και «μη χάνεσαι», για να θυμηθούμε το σλόγκαν των Αθηναίων παππούδων μας που ενέπνευσαν και τον τίτλο στο ομώνυμο σατιρικό έντυπο τού Βλάση Γαβριηλίδη.
Αλλά κάποτε έρχεται, για να αντιγράψουμε τον Ι.Μ.Παναγιωτόπουλο, «Ο Ελληνισμός προσταγή και ο Ελληνισμός τύψη». Φτάσαμε σε τέτοια ώρα.
* Πρόεδρος Δημοκρατικής Αναγέννησης
** 5ετές ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΛΕΝΑΣ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗ
Σάββατο 25/7
Ώρα 8 π.μ.
Στο Μοναστήρι «ΓΕΝΝΕΣΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»
(Πανόραμα Θεσσαλονίκης)
Ώρα 8 π.μ.
Στο Μοναστήρι «ΓΕΝΝΕΣΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»
(Πανόραμα Θεσσαλονίκης)
