Μου τηλεφώνησε από το νησί (ονόματα δεν λέμε) όπου βρίσκεται με την σύζυγό του χθες βράδυ ο Ανέστης για να μου περιγράψει την περίπτωση μιας πολύ αδύνατης κοπέλας η οποία ήταν σε διπλανή τους ξαπλώστρα.
«Τρομάξαμε Γιώργο και οι δυο μας με το θέαμα μιας πολύ συμπαθητικής στο πρόσωπο νέας κοπέλας που κυριολεκτικά είχε κορμί σκέτο πετσί και κόκκαλο. Μας χαμογέλασε αλλά δεν μας μίλησε και δεν μάθαμε εάν ήταν ντόπια ή ξένη. Ήταν, όμως, φοβερό το θέαμα τέτοιου γυναικείου κορμιού. Σε ρωτώ γιατί έχουμε ακούσει και για περίπτωση που λέγεται ‘νευρική ανορεξία’…»
«Ξεκινώ, φίλε Ανέστη όχι ως Καθηγητής του Μάνατζμεντ και του Μάρκετινγκ αλλά ως Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας-Ψυχολογίας και τακτικό μέλος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας με μια αναφορά στο Αμερικανικό DSM (The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) που εκδίδει η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία και το οποίο χρησιμοποιείται διεθνώς σημειώνοντας ότι το DSM-5 εκδόθηκε τον Μάιο του 2013 και η αναθεωρημένη έκδοση με τίτλο DSM-5-TR (Text Revision ‘αναθεώρηση κειμένου’) δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2022. Σύμφωνα με το DSM-5-TR η ‘νευρική ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που ορίζεται από τον περιορισμό της ενεργειακής πρόσληψης σε σχέση με τις απαιτήσεις, που οδηγεί σε σημαντικά χαμηλό σωματικό βάρος. Οι ασθενείς θα έχουν έντονο φόβο να πάρουν βάρος και διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος με αδυναμία να αναγνωρίσουν τη σοβαρότητα του σημαντικά χαμηλού σωματικού τους βάρους τους».
https://www.psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm
«Γιώργο υπάρχουν χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, κάποια κριτήρια που μπορεί να βοηθήσουν γονείς και συγγενείς να διαγνώσουν έγκαιρα μια περίπτωση νευρικής ανορεξίας;»
«Σαφέστατα και υπάρχουν Ανέστη και θα αναφερθώ και πάλι στο DSM-5-TR. Πρέπει για να διαγνωσθεί μια περίπτωση νευρικής ανορεξίας να πληρούνται τα ακόλουθα τρία καθοριστικά κριτήρια στη συμπεριφορά του ατόμου: πρώτον, περιορισμός της ενεργειακής πρόσληψης σε σχέση με τις απαιτήσεις που οδηγεί σε σημαντικά χαμηλό σωματικό βάρος σε σχέση με την ηλικία, το φύλο, την αναπτυξιακή τροχιά και τη σωματική υγεία, δεύτερον, έντονος φόβος του ατόμου μήπως παχύνει αν και είναι λιποβαρές και τρίτον, διαταραχή στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται το σωματικό βάρος ή το σχήμα κάποιου, αδικαιολόγητη επίδραση του σωματικού βάρους ή του σχήματος στην αυτό-αξιολόγηση ή άρνηση της σοβαρότητας του χαμηλού σωματικού βάρους….»
«Εάν η κοπέλα που είδατε με τη σύζυγό σου ήταν περίπτωση ‘Νευρικής Ανορεξίας’ φίλε Ανέστη τότε είδατε εσύ και η γυναίκα σου ένα ζωντανό παράδειγμα της μάστιγας που αφορά αρκετές νέες κοπέλες. Έχουμε παιδιά, αγόρια και κορίτσια και ξέρουμε πολύ καλά ότι οι νέες κοπέλες θέλουν να είναι λεπτές, κομψές και ωραίες δηλαδή να έχουν τα χαρακτηριστικά που ανέκαθεν επιθυμούσαν πολλές γυναίκες. Βέβαια Ανέστη στα χρόνια μας οι ‘στρουμπουλές’ και ’γεματούλες’ με γενναίες καμπύλες ήταν επίσης επιθυμητές. Στην αναζήτηση, όμως του ωραίου για το ‘δήθεν αδύναμο φύλο’ ήταν και παραμένουν ακραίες οι περιπτώσεις όπου συνυπάρχουν 2 γυναίκες στο σώμα μιας γυναίκας ή ένας θηλυκός σκελετός».
«Επειδή φίλε Ανέστη έφερες τυχαία στο προσκήνιο την περίπτωση της νευρικής ανορεξίας θα μου επιτρέψεις να αναφέρω μερικά πράγματα γνωστά και επιστήμονες της συμπεριφοράς, δηλαδή ψυχολόγους, ψυχιάτρους, κοινωνιολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς αφού πρώτα επισημάνω την ανάγκη γονείς και συγγενείς κάποιας κοπέλας που αρχίζει να δείχνει σχετικά συμπτώματα να αναζητήσουν τη βοήθεια ψυχολόγου η ψυχιάτρου».
Η περίπτωση της νευρικής ή ψυχογενούς ανορεξίας και ο αντίποδά της η βουλιμία αφορούν στην παράλογη σχεδόν καθολική άρνηση τροφής η πρώτη και στην επίσης παράλογη απίστευτα υπέρμετρη κατανάλωση τροφών η δεύτερη. Το φαινόμενο, όσο και αν τώρα μοιάζει να έχει έρθει στο επίκεντρο της συλλογικής μας συνείδησης και να είναι της ‘μόδας’, είναι εν τούτοις αρκετά παλιό καθώς οι πρώτες περιπτώσεις έχουν ιστορική αναφορά στον 17ο αιώνα.
Κάποιες περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας αφορούν κοπέλες που βρίσκονται στο στάδιο της προχωρημένης εφηβείας ενώ άλλες περιπτώσεις αφορούν σε νεαρές γυναίκες που βρίσκονται αντιμέτωπες από τη μια μεριά με τις επικείμενες ψυχοκοινωνικές ευθύνες γάμου, οικογένειας, μητρότητας και καριέρας και από την άλλη με την ανάγκη για ανεξαρτησία και αυτό-ολοκλήρωση.
«Με άλλα λόγια, φίλε Ανέστη, τα αίτια της Ψυχογενούς Ανορεξίας είναι αρκετά πολύπλοκα και διαφορετικά στην κάθε περίπτωση. Για το ξεκίνημα της παθολογικής κατάστασης, είναι δυνατό να συμβάλουν ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, απώλεια κάποιου σημαντικού προσώπου, κοροϊδία λόγω παχυσαρκίας ή μια άλλη τραυματική εμπειρία. Η ανορεκτική γυναίκα μετέρχεται πολλά τεχνάσματα για την επιτυχία του στόχου της που είναι να παραμείνει λεπτή και ανάλαφρη, σχεδόν αιθέρια ως ύπαρξη. Καθολική αποφυγή φαγητού ή δραματική ελάττωση της τροφής που παίρνει, εμετούς που ακολουθούν κρίσεις συμπεριφοράς βουλιμίας, ακόμη και χρήση ‘καθαρτικών’».
«Κλείνω Ανέστη σημειώνοντας ότι σε ακραίες περιπτώσεις, όπου μπορεί να εντοπισθεί και ψυχοπαθολογικό υπόστρωμα στην προσωπικότητα του ατόμου, με την ανορεκτική συμπεριφορά του το άτομο ενδέχεται με υποσυνείδητη παρόρμηση να επιδιώκει την αυτοαναίρεση, ακόμη και τον καθολικό αφανισμό του, δηλαδή την αυτοκτονία. Η θεραπευτική προσέγγιση, εκτός των περιπτώσεων διαγνωσμένης σχιζοφρενικής συμπεριφοράς και επικίνδυνης σωματικής καχεξίας που καθιστά απαραίτητη την εισαγωγή σε ψυχιατρική κλινική ή σε άλλο νοσηλευτικό ίδρυμα, επικεντρώνεται στην ψυχοθεραπεία δηλαδή στον ψυχολογικό τομέα όπου ο στόχος είναι η προσπάθεια εντοπισμού και θεραπείας των συμβολικών αντιδράσεων του ατόμου που θεωρείται ότι αποτελούν και το νευρωτικό υπόστρωμα εκδήλωσης του προβλήματος».
Ελπίζω να σε βοήθησα φίλε μου Ανέστη και μαζί εσάς φίλες και φίλοι αναγνώστες μου και ευχαριστώ τον γνωστό και αγαπημένο διαδικτυακό τόπο που σήμερα φιλοξενεί το διαφορετικό ‘πιπεράτο’ που δεν αφορά στα κοινωνικό-πολιτικό-οικονομικά μας αλλά σε ένα άλλο σημαντικό ψυχοκοινωνικό θέμα.
-------------------------------------------
*O Γιώργος Πιπερόπουλος, Δρ Κοινωνιολογίας - Ψυχολογίας, είναι Επίτιμος Καθηγητής Μάνατζμεντ και Μάρκετινγκ στο Βρετανικό Πανεπιστήμιο Durham, Συνταξιούχος Καθηγητής Μάνατζμεντ, Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων και πρώην Πρόεδρος του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
