τα οποία, όμως, ήταν αρκετά για να ευαρεστήσει τον Κύριο. Ας δούμε την βιωτή της Αγίας και θα καταλάβουμε γιατί ονομάζεται «μεγαλομάρτυς».
Βρισκόμαστε στον τρίτο μ. Χ. αιώνα και οι διωγμοί εναντίον των Χριστιανών συνεχίζονται άγριοι. Στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας ζει ένα ζευγάρι Ελλήνων Χριστιανών με πλούτη, αλλά και έναν καημό. Δεν έχει παιδί. Το πρόβλημα τους βασανίζει και θερμά προσεύχονται στον Θεό και τον παρακαλούν να τους χαρίσει ένα παιδί. Ο Θεός άκουσε την προσευχή του ευσεβούς ζεύγους Δωροθέου και Ευσεβείας και τους χάρισε ένα κοριτσάκι. Επειδή γεννήθηκε ημέρα Κυριακή το ονομάσανε Κυριακή. Το χαριτωμένο αυτό κοριτσάκι οι ευλαβείς γεννήτορές του το μεγάλωσαν «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου». Η Κυριακή ξεχώριζε από τα παιδιά της ηλικίας της για την ομορφιά της και τη σοφία της.
Για τη σωματική και ψυχική ομορφιά γίνεται περιζήτητη «νύφη». Πολλοί την ζητούν σε γάμο. Επειδή από μικρή ηλικία αποφάσισε να αφιερωθεί στον Κύριο, απορρίπτει τις προτάσεις όλες λέγοντας ότι είναι αρραβωνιασμένη με τον Χριστό. Απορρίπτει και την πρόταση του υιού του δικαστή της Νικομήδειας. Ο δικαστής καταγγέλλει τους γονείς της και την Κυριακή στον αυτοκράτορα Διοκλητιανό, φοβερό διώκτη των Χριστιανών.
Ο αυτοκράτορας διατάζει τον βασανισμό του Δωροθέου και της Ευσεβείας. Δεν απαρνούνται τον Χριστό και εξορίζονται στην Μελιτηνή, μεταξύ Καππαδοκίας και Αρμενίας, όπου πεθαίνουν από τα βασανιστήρια για την αγάπη του Χριστού.
Ο αυτοκράτορας στέλνει την Κυριακή να ανακριθεί από το Μαξιμιανό. Προφανώς η μακαρία Κυριακή δεν αλλαξοπίστησε παρά τα βασανιστήρια. Ένα βράδυ ευρισκόμενη στο κελί της φυλακής άκουσε τη φωνή του Θεού: «Μη φοβάσαι τα βασανιστήρια, Κυριακή, το πνεύμα μου είναι μαζί σου». Μετά την αποτυχία του Μαξιμιανού να πείσει την Κυριακή, την στέλνει στον έπαρχο της Βιθυνίας Ιλαριανό, που είχε τη φήμη σκληρού βασανιστή. Ζήτησε από τον Ιλαριανό ή να κάνει την Κυριακή ειδωλολάτρισσα ή να την στείλει πάλι σε αυτόν.
Ο Ιλαριανός προσπαθεί με κάθε τρόπο να αλλάξει πίστη η νεαρά Κυριακή. Προσπαθεί να την ξεγελάσει με «φιλικό» τρόπο λέγοντας ότι η ομορφιά της είναι για απολαύσεις και όχι για βασανιστήρια. Νόμιζε, ίσως, ότι είχε μπροστά του ένα κορίτσι υλόφρων και των σαρκικών απολαύσεων. Η παρθένος κόρη του απαντά γενναία και με παρρησία: «Ούτε στη νεότητα μου, ούτε στην ομορφιά μου δίνω την παραμικρή προσοχή. Και τα λαμπρότερα από τα επίγεια πράγματα είναι προσωρινά, όπως τα άνθη και κούφια, όπως οι σκιές. Σήμερα, έπαρχε, είμαι όμορφη, αύριο μια άσχημη γριά. Να κάνω, λοιπόν, κέντρο της ζωής μου την ομορφιά μου; Την αξία της, όμως, τη γνώρισα στις ρυτίδες, που την περιμένουν και στον τάφο που την καλεί. Νόμισες, λοιπόν, ότι θα κάνω την τερατώδη ανοησία, να χάσω την αιώνια λαμπρότητα για να μείνω λίγο περισσότερο στη γη; Γι' αυτό στο ξαναλέω, έπαρχε: είμαι και θα είμαι στη ζωή και στο θάνατο χριστιανή».
Ο Ιλαριανός εξοργίζεται και διατάζει νέα βασανιστήρια. Οι πληγές της από τα βάσανα επουλώνονται αμέσως θαυματουργικώς. Οι φύλακες βλέποντας τα θαύματα πιστεύουν στον Χριστό και θανατώνονται από τους ειδωλολάτρες. Την Αγία την οδηγούν σε ειδωλολατρικό ναό να θυσιάσει. Προσεύχεται στον Κύριο λέγοντας: «Κύριε Ιησού Χριστέ ὁ Θεός μου, Εσύ πού μόνος έχεις την εξουσία του ουρανού και της γης, άκουσε, σε παρακαλώ, την ταπεινή δούλη Σου και κάνε να συντριβούν τα μάταια αυτά είδωλα, ώστε να γίνει γνωστό ότι Εσύ είσαι ο μόνος αληθινός Θεός που κάνει θαύματα». Πριν τελειώσει την θερμή προσευχή της δυνατός σεισμός ταρακούνησε τον ναό και όλα τα αγάλματα έγιναν σκόνη. Δημιουργείται πανικός. Πολλοί πιστεύουν στον Χριστό βλέποντας τα συμβαίνοντα.
Ο Απολλώνιος διαδέχεται τον Ιλαριανό στα βασανιστήρια. Προσπαθεί στην αρχή με λόγια και υποσχέσεις να δελεάσει την Αγία. Όταν διαπιστώνει την αποτυχία του αλλάζει τακτική. Καταφεύγει στη βία. Ρίχνουν στις φλόγες την μακάρια Κυριακή, αλλά, οι φλόγες δεν την αγγίζουν, όπως τους τρείς παίδας στην κάμινο και τη βάτο τη φλεγόμενη και μη καιόμενη. Την προσφέρουν ως τροφή σε άγρια θηρία, αλλά, αυτά ηρεμούν. Απευθύνεται στον Απολλώνιο και του λέγει: «Βλέπεις, έπαρχε, ότι όλη ἡ εξουσία σου είναι σκιά απέναντι στη δύναμη του Θεού μου. Και θα δεις και κάτι ακόμα. Θα πεθάνω, όχι όμως όπως θέλεις εσύ, αλλά όπως θέλει Εκείνος».
Ο φοβερός Απολλώνιος απέτυχε. Εξοργίζεται. Όλα τα έχει δοκιμάσει και αυτός και οι προηγούμενοι από αυτόν βασανιστές και αξιωματούχοι. Το μόνο που μένει είναι να διατάξει τον αποκεφαλισμό της Αγίας. Οι στρατιώτες αμέσως οδηγούν την Αγία στον τόπο της εκτέλεσης. Ζητά λίγο χρόνο για να προσευχηθεί. Οι δήμιοι της το επιτρέπουν. Γονατιστή θερμά προσεύχεται προς τον Κύριό μας . Τον ευχαρίστησε για όλα και Τον παρακάλεσε να μην επιβαρύνει με την σφαγή της τους ανθρώπους αυτούς, αλλά να πάρει αυτός την ψυχή της και να την αναπαύσει στη βασιλεία Του. Και ὁ Θεός άκουσε την προσευχή της. Μόλις τελείωσε, τής δόθηκε ήσυχο τέλος. Ἡ ψυχή της είχε ταξιδέψει και το λείψανό της αναπαυόταν ήρεμο.
Ἀπολυτίκιον
Κυρίων τὸν Κύριον, καὶ Βασιλέα Χριστόν, ἐξ ὅλης ἠγάπησας, Κυριακὴ τῆς ψυχῆς, καὶ χαίρουσα ἤθλησας, ὅθεν Παρθενομάρτυς, παρ' αὐτοῦ δοξασθεῖσα, βρύεις τοὶς σὲ τιμώσιν, ἰαμάτων τὴν χάριν, τοὶς πάσιν αἰτουμένη, πταισμάτων συγχώρησιν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἡ ἀμνάς σου Ἰησοῦ, κράζει μεγάλη τῇ φωνῇ. Σὲ Νυμφίε μου ποθῶ, καὶ σὲ ζητοῦσα ἀθλῶ, καὶ συσταυροῦμαι καὶ συνθάπτομαι τῷ βαπτισμῷ σου· καὶ πάσχω διὰ σέ, ὡς βασιλεύσω σὺν σοί, καὶ θνήσκω ὑπὲρ σοῦ, ἵνα καὶ ζήσω ἐν σοί· ἀλλ᾽ ὡς θυσίαν ἄμωμον προσδέχου τὴν μετὰ πόθου τυθεῖσάν σοι. Αὐτῆς πρεσβείαις, ὡς ἐλεήμων, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ως βρύσις πολύκρουνος παρθενομάρτυς Χριστού, κατήρδευσας πάνσοφε την Εκκλησίαν αυτού, και ήθλησας άριστα. έσωσας τους εν σκότει της ειδωλομανίας, αίγλητων σων θαυμάτων, Κυριακή αθλοφόρε. διό εν παρρησία Χριστώ πρέσβευε σωθήναι ημάς.
Κοντάκιον
Ἡ Μάρτυς Χριστοῦ, ἡμᾶς συνεκαλέσατο, τοὺς ἄθλους αὐτῆς, τοὺς θείους καὶ παλαίσματα, ἐγκωμίοις ᾆσαι νῦν, φερωνύμως αὐτὴ γὰρ πέφηνεν, ὡς ἀνδρεία τώ φρονήματι, κυρία νοός, τε καὶ παθῶν ἀπρεπῶν.
Μυργιώτης Παναγιώτης
Μαθηματικός
Ο Απολλώνιος διαδέχεται τον Ιλαριανό στα βασανιστήρια. Προσπαθεί στην αρχή με λόγια και υποσχέσεις να δελεάσει την Αγία. Όταν διαπιστώνει την αποτυχία του αλλάζει τακτική. Καταφεύγει στη βία. Ρίχνουν στις φλόγες την μακάρια Κυριακή, αλλά, οι φλόγες δεν την αγγίζουν, όπως τους τρείς παίδας στην κάμινο και τη βάτο τη φλεγόμενη και μη καιόμενη. Την προσφέρουν ως τροφή σε άγρια θηρία, αλλά, αυτά ηρεμούν. Απευθύνεται στον Απολλώνιο και του λέγει: «Βλέπεις, έπαρχε, ότι όλη ἡ εξουσία σου είναι σκιά απέναντι στη δύναμη του Θεού μου. Και θα δεις και κάτι ακόμα. Θα πεθάνω, όχι όμως όπως θέλεις εσύ, αλλά όπως θέλει Εκείνος».
Ο φοβερός Απολλώνιος απέτυχε. Εξοργίζεται. Όλα τα έχει δοκιμάσει και αυτός και οι προηγούμενοι από αυτόν βασανιστές και αξιωματούχοι. Το μόνο που μένει είναι να διατάξει τον αποκεφαλισμό της Αγίας. Οι στρατιώτες αμέσως οδηγούν την Αγία στον τόπο της εκτέλεσης. Ζητά λίγο χρόνο για να προσευχηθεί. Οι δήμιοι της το επιτρέπουν. Γονατιστή θερμά προσεύχεται προς τον Κύριό μας . Τον ευχαρίστησε για όλα και Τον παρακάλεσε να μην επιβαρύνει με την σφαγή της τους ανθρώπους αυτούς, αλλά να πάρει αυτός την ψυχή της και να την αναπαύσει στη βασιλεία Του. Και ὁ Θεός άκουσε την προσευχή της. Μόλις τελείωσε, τής δόθηκε ήσυχο τέλος. Ἡ ψυχή της είχε ταξιδέψει και το λείψανό της αναπαυόταν ήρεμο.
Ἀπολυτίκιον
Κυρίων τὸν Κύριον, καὶ Βασιλέα Χριστόν, ἐξ ὅλης ἠγάπησας, Κυριακὴ τῆς ψυχῆς, καὶ χαίρουσα ἤθλησας, ὅθεν Παρθενομάρτυς, παρ' αὐτοῦ δοξασθεῖσα, βρύεις τοὶς σὲ τιμώσιν, ἰαμάτων τὴν χάριν, τοὶς πάσιν αἰτουμένη, πταισμάτων συγχώρησιν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἡ ἀμνάς σου Ἰησοῦ, κράζει μεγάλη τῇ φωνῇ. Σὲ Νυμφίε μου ποθῶ, καὶ σὲ ζητοῦσα ἀθλῶ, καὶ συσταυροῦμαι καὶ συνθάπτομαι τῷ βαπτισμῷ σου· καὶ πάσχω διὰ σέ, ὡς βασιλεύσω σὺν σοί, καὶ θνήσκω ὑπὲρ σοῦ, ἵνα καὶ ζήσω ἐν σοί· ἀλλ᾽ ὡς θυσίαν ἄμωμον προσδέχου τὴν μετὰ πόθου τυθεῖσάν σοι. Αὐτῆς πρεσβείαις, ὡς ἐλεήμων, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ως βρύσις πολύκρουνος παρθενομάρτυς Χριστού, κατήρδευσας πάνσοφε την Εκκλησίαν αυτού, και ήθλησας άριστα. έσωσας τους εν σκότει της ειδωλομανίας, αίγλητων σων θαυμάτων, Κυριακή αθλοφόρε. διό εν παρρησία Χριστώ πρέσβευε σωθήναι ημάς.
Κοντάκιον
Ἡ Μάρτυς Χριστοῦ, ἡμᾶς συνεκαλέσατο, τοὺς ἄθλους αὐτῆς, τοὺς θείους καὶ παλαίσματα, ἐγκωμίοις ᾆσαι νῦν, φερωνύμως αὐτὴ γὰρ πέφηνεν, ὡς ἀνδρεία τώ φρονήματι, κυρία νοός, τε καὶ παθῶν ἀπρεπῶν.
Μυργιώτης Παναγιώτης
Μαθηματικός
