Θεωρώ ότι γνωριζόμαστε καλά, επί χρόνια, και δεν χρειάζονται περεταίρω συστάσεις. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση να παρευρεθώ στο συνέδριό σας και να μου επιτρέψετε να μιλήσω όχι μόνο με την ιδιότητα του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά ως άνθρωπος που ζει και γνωρίζει από τα μέσα την τοπική αυτοδιοίκηση.
Η πολύχρονη ενασχόλησή μου στον Αυτοδιοικητικό χώρο ως υπεύθυνος του Συνασπισμού, η κάθοδός μου ως επικεφαλής συνδυασμού στις προηγούμενες περιφερειακές εκλογές, ακόμη και η μικρή μου θητεία στο Περιφερειακό Συμβούλιο της Στερεάς Ελλάδας μου έδωσαν την ευκαιρία να εντρυφήσω άμεσα με τα ζητήματα της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.
Νομίζω λοιπόν ότι δικαιωματικά μπορώ να μιλώ, ως ένας που γνωρίζει τα πράγματα από τα μέσα.
Θα ήθελα για λόγους αρχής να πω πρώτα μερικά πράγματα, με βάση ποιες αρχές κινήθηκα, από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα την ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης σε ότι αφορά στην τοπική αυτοδιοίκηση και τα θέματα που είχαν άμεση σχέση με αυτήν.
Εδώ έχει σημασία να πω ότι βρεθήκαμε μπροστά σε ένα μοντέλο αγροτικής λειτουργίας, που έχει δομηθεί και λειτουργεί στα πλαίσια μιας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής(το 50% των κοινοτικών κανονισμών αναφέρονται στον αγροτικό χώρο.
Η υπαρκτή αυτή δόμηση μας ανάγκασε να αναπροσαρμόσουμε το στρατηγικό σχέδιο της κυβέρνησής μας για τον αγροτικό χώρο, συντονίζοντάς το με τις δυνατότητες που μας παρέχει και η Κοινή Αγροτική Πολιτική.
Ο στόχος ήταν η ανασυγκρότηση της αγροτικής οικονομίας και η αναζωογόνηση της Περιφέρειας και της Υπαίθρου.
Εδώ, κυρίες και κύριοι, θέλω να επισημάνω μια μεγάλη - όχι ευχάριστη - αλήθεια.
Διακονώ τον αγροτικό χώρο εδώ και δεκαετίες και αυτό που συνειδητοποιώ μέρα με την ημέρα είναι το εξής:
Το πολιτικό σύστημα της χώρας μας και τα συν αυτώ, δεν έχει αντιληφθεί τη σημασία και την κρισιμότητά του αγροτοδιατροφικού τομέα, την αξιακή βαρύτητα της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας για την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας.
Και σας ρωτώ: Έχετε ακούσει, ποτέ να απασχολούν τον πολιτικό διάλογο τα αγροτικά θέματα και τα θέματα της υπαίθρου, εκτός από τη περίοδο που έχουν κατέβει οι αγρότες με τα τρακτέρ στους δρόμους; Η απάντηση είναι, ποτέ!
Με καλούν στα κανάλια και - επειδή επιμένω πάντα να μιλάω γι’ αυτά τα θέματα, όχι μόνον γιατί είναι της αρμοδιότητάς μου αλλά και γιατί θέλω να τα αναδείξω και να γίνει αντιληπτή η σημαντικότητά τους – κάποιοι κοιτάνε να ξεμπερδεύουμε γρήγορα, για να πάμε σε άλλα . . . σε αβανταδόρικες αψιμαχίες και μικροπολιτικές έριδες άνευ ουσίας.
Εσείς όμως που υπηρετείτε τη Περιφέρεια, ξέρετε ότι το μεγάλο στοίχημα της ανάταξης αρχικά της οικονομίας και της ανάπτυξης στη συνέχεια, δεν μπορεί να κερδηθεί για τη χώρα αν δεν κερδηθεί στην ύπαιθρο.
Ο αγροτικός τομέας όχι μόνο άντεξε στην κρίση αλλά συνεχίζει να δίνει δουλειές και προοπτική.
Όχι μόνον έχει αυξήσει τη συμμετοχή του στο εθνικό ΑΕΠ (συμμετέχει σε ποσοστό περίπου διπλάσιο από το μέσο ευρωπαϊκό όρο) αλλά – και τη στιγμή που ψάχνουμε αγωνιωδώς να τονώσουμε τις εξαγωγές της χώρας - αυξάνει τον εξαγωγικό του προσανατολισμό.
Πέραν τούτων δίνει τη βάση για να αναπτυχθεί ο δευτερογενής τομέας, η μεταποίηση, το εμπόριο. Παράγεται αξία από τον αγροτικό τομέα.
Αξίζει λοιπόν και την προσοχή μας και τη μέριμνά μας, όπως και κάνουμε πράγματι εμείς στο Υπουργείο κι εσείς στην περιφέρεια.
Στη λογική αυτή λοιπόν εκχωρήσαμε στις Περιφέρειες της χώρας αρμοδιότητες που αντιστοιχούν περίπου στο 37% των πόρων του νέου ΠΑΑ (1,2 δις ευρώ) για ένα σύνολο αναπτυξιακών παρεμβάσεων, δημόσιων και ιδιωτικών, μέσω των οποίων οι Περιφέρειες καλούνται να υλοποιήσουν τις χωρικές στρατηγικές τους επιλογές σχετικά με τον αγροδιατροφικό τομέα, οι οποίες θα συνεργούν και θα συμπληρώνουν τις εθνικές στρατηγικές επιλογές, με στόχο την αποκέντρωση και τη μείωση της γραφειοκρατίας.
Πριν αναφερθώ στα μέτρα που αφορούν ιδιαίτερα στη τοπική Αυτοδιοίκηση, που ασφαλώς πρέπει να έχει συμμετοχή και σε αυτά που προανέφερα, οφείλω να δώσω μια απάντηση στο θέμα που υπήρξε με την στέρηση από το χώρο σας του τιμήματος των δικαιωμάτων χρήσης των βοσκοτόπων από τους κτηνοτρόφους.
Θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για τη κάλυψη των δαπανών εκπόνησης των διαχειριστικών σχεδίων, που πιστέψτε με θα είναι πολλαπλάσιες από αυτές που μπορούν να καλύπτουν οι κτηνοτρόφοι.
Το μέτρο 19 του ΠΑΑ 2014-2020, στήριξη για τοπική ανάπτυξη μέσω του Leader, συνολικού προϋπολογισμού 445 εκατ. ευρώ σε δημόσια δαπάνη, θα υλοποιηθεί σε 50 περιοχές, οι οποίες συνολικά μπορούν να καλύπτουν σε έκταση έως και το 100% των αγροτικών περιοχών της χώρας. Αφορούν παρεμβάσεις που θα συμβάλλουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.
Από το σημερινό βήμα σας προσκαλώ σε συνεργασία με τον Οργανισμό μας ΕΛΓΟ –ΔΗΜΗΤΡΑ στα προγράμματα καινοτομίας, όπως το ίδιο σας καλώ, να ζητήσετε τη χρήση, για τις ανάγκες των δημοτών σας τυχόν ακινήτων, γηπέδων και κτισμάτων, που υπάρχουν στην επικράτειά σας και ανήκουν στον ΟΔΙΑΓΕ , έναν οργανισμό που καταγράφει, προστατεύει και αξιοποιεί τη περιουσία του Υπουργείου.
Σας καλώ επίσης σε συνεργασία για φυτοπροστατευτικά ζητήματα με το Μπενάκειο Ινστιτούτο.
Τι ζητάω από εσάς; Να συνεργαστούμε για τη καλύτερη αξιοποίηση των γεωτεχνικών που έχετε ή αν δεν έχετε αυτούς που θα σας διαθέσουμε με στόχο να βρισκόμαστε κοντά στον αγρότη.
Το έχει ανάγκη, ιδιαίτερα σήμερα που όλα δείχνουν ότι είναι ο μόνος παραγωγικός τομέας που μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μας .
Θα μπορούσα να σας πω περισσότερα για τα εν οίκω.
Ας έλθουμε όμως τώρα στα εν δήμω.
Οι δυο μεταρρυθμίσεις της τελευταίας εικοσαετίας στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο Καποδίστριας και ιδιαίτερα ο Καλλικράτης, μπορεί να έλυσαν κάποια προβλήματα, δημιούργησαν όμως και άλλα, τα οποία καλά γνωρίζετε και δεν είναι της αρμοδιότητάς μου, ούτε και χωράνε στο περιθώριο του χρόνου της ομιλίας μου, για να σταθώ.
Επιγραμματικά θα πω μόνο ότι ένα μεγάλο σχέδιο αναδιοργάνωσης της ελληνικής υπαίθρου πρέπει να αποτελέσει βασική μας προτεραιότητα.
Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΣ είναι η καθ΄ ύλην αρμόδια αλλά θα μπορούσα με την άδειά της να μεταφέρω κάποιες βασικές αρχές από το κυβερνητικό σχέδιο για την περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση.
Καταρχήν θέλουμε ένα επιτελικό κράτος το οποίο προϋποθέτει επανασχεδιασμό ολόκληρου του διοικητικού συστήματος, με ουσιαστική μεταφορά εξουσιών, αρμοδιοτήτων και πόρων από το κέντρο προς τους περιφερειακούς και τοπικούς δημόσιους θεσμούς.
Το κεντρικό κράτος και η Τ.Α. θα πρέπει να γίνουν αντιληπτά ως διακριτοί πόλοι του ενιαίου πολιτικού και διοικητικού συστήματος της χώρας, με κοινό στόχο την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο.
Αναφέρω χαρακτηριστικά στοιχεία των προτάσεών μας .
1. Οριοθετούνται σαφώς οι ρόλοι των διαφορετικών επιπέδων εξουσίας και διοίκησης. Δηλαδή: η αποσύνδεση των αποκεκτρωμένων Διοικήσεων από την άσκηση κάθε είδους εποπτείας επί των Ο.Τ.Α ( προσωπικά θα ήθελα τη κατάργησή τους σήμερα ),
Η διάκριση του πολιτικού ρόλου των ΟΤΑ, αναμόρφωση του αποκεντρωτικού μοντέλου, ενίσχυση της ανεξαρτησίας και το πεδίο αυτόνομης δράσης των Ο.Τ.Α
2. Εξετάζονται συνολικά και εκ βάθρων οι αρμοδιότητες όλων των διοικητικών βαθμίδων στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης. Δηλαδή :
Συνολικός αναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων μεταξύ των βαθμίδων και επιμερισμός με βάση την αρχή της επικουρικότητας των δυο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης, σταδιακή μεταφορά των αρμοδιοτήτων λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα επιχειρησιακή και οικονομική κατάσταση των Ο.Τ.Α.
3. Καθιερώνεται οιονεί "τεκμήριο αρμοδιότητας" υπέρ των Περιφερειών και των Δήμων για συγκεκριμένα ζητήματα. Δηλαδή:
το σύνολο του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων, πέρα των κεντρικών έργων εθνικής εμβέλειας, να υλοποιείται από τις Περιφέρειες, οι οποίες θα συμμετέχουν ουσιαστικά στον γενικό δημόσιο σχεδιασμό,
οι Δήμοι να είναι συν-διαμορφωτές και διαχειριστές του κοινωνικού κράτους και οι δομές της τοπικής πολιτικής εξουσίας και διοίκησης, θα περάσουν στην αρμοδιότητα των Δήμων. στο πλαίσιο του ενιαίου ισόρροπου εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού.
4. Εισάγονται και αναβαθμίζονται οι θεσμοί διαδημοτικής - διαπεριφερειακής - διαβαθμιδικής συνεργασίας στην κατεύθυνση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
5. Διαμορφώνονται διακριτά "μοντέλα" Ο.Τ.Α. ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους - Υλοποιείται η μητροπολιτική διακυβέρνηση. Δηλαδή:
"μοντέλα" νησιωτικού, ορεινού, αγροτικού, αστικού Δήμου και, αντίστοιχα, νησιωτικής, ορεινής Περιφέρειας.
6. Αλλάζει ο τρόπος ανάδειξης των δημοτικών και περιφερειακών αρχών. Δηλαδή: καθιερώνεται ως σύστημα εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων η απλή αναλογική και εισάγονται εκλογικές διαδικασίες που να επιτρέπουν τη σταδιακή υπέρβαση των παλιών διοικητικών ορίων
7. Ενισχύεται η τοπική αυτονομία και
8. Θεσπίζονται μορφές άμεσης δημοκρατίας και συμμετοχής, λογοδοσίας και κοινωνικού ελέγχου. Δηλαδή: Αναβαθμίζεται ο ρόλος των τοπικών λαϊκών συνελεύσεων, καθιερώνεται και ενδυναμώνεται ο θεσμός των τοπικών δημοψηφισμάτων, θεσπίζονται διαδικασίες πλατιάς κοινωνικής διαβούλευσης για την υλοποίηση μεγάλων τοπικών έργων, επανεξετάζονται θεσμοί που έχουν "γραφειοκρατικοποιηθεί».
Φίλες και φίλοι
Λαμβάνοντας εκ των πραγμάτων υπόψη την ασφυκτική κατάσταση που βιώνει η χώρα μας και παρά την στενότητα πόρων, τις ελλείψεις στη στελέχωση, σε ανθρώπινο δυναμικό και υποδομές, και με καμβά, την προσπάθεια που καταβάλει η κυβέρνηση και ο λαός μας, να βγούμε από την κρίση και να ανακάμψουμε, η τοπική αυτοδιοίκηση – εσείς- έχει βαρύνοντα λόγο και ρόλο.
Και η κεντρική διοίκηση οφείλει να κάνει ότι μπορεί για να την ενισχύσει και να τη βοηθήσει στο έργο της.
Να είστε όλοι καλά!».
