Ακόμη και σήμερα η αγωνία των πολιτών για τον μέλλον της χώρας και το μέλλον τους δύναται να συνοψισθεί στο ερώτημα: τι γίνεται από εδώ και πέρα και τι μπορούμε να κάνουμε;
Όσο και αν φαίνεται παράδοξο οι πολίτες έχουν δυνατότητες άμεσων καθημερινών αποφάσεων για το μέλλον της χώρας.
Αναφέρομαι στο μποϊκοτάζ ως μέσο άσκησης καθημερινής πολιτικής: πολίτες, οι οποίοι είναι συγχρόνως και καταναλωτές, δηλαδή διαθέτουν τεράστια δύναμη στα χέρια τους, δύνανται να επιβάλλουν όρους και συνθήκες στην αγορά υπέρ των γενικότερων συμφερόντων τους. Σε μια χώρα που έχει εγκλωβιστεί στην παγίδα του χρέους οι καθημερινές καταναλωτικές συνήθειες των πολιτών της αποτελούν πρώτης τάξεως εργαλείο παρέμβασης στο οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.
Η πρόταση μου γίνεται ευκρινέστερη αν παρακολουθήσουμε τις οικονομικές επιπτώσεις του μποϊκοτάζ, που έχουν κηρύξει στα προϊόντα της Coca Cola, οι απολυμένοι εργαζόμενοι του εργοστασίου της Θεσσαλονίκης, με κεντρικό σύνθημα “Ούτε γουλιά Coca Cola, Amita, Fanta, Sprite μέχρι να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο” ή το αντίστοιχο του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης “Κόκκινη κάρτα στα προϊόντα της Κόκα Κόλα”. Από τη στιγμή που έκανε την εμφάνισή του το Κίνημα “Ούτε γουλιά…” συνέβησαν μια σειρά αξιοσημείωτα πράγματα τα οποία αναδεικνύουν τη δύναμη που διαθέτει ο κάθε μεμονωμένος καταναλωτής.
Πρώτα από όλα δόθηκε μια τεράστια ώθηση στα προϊόντα των ελληνικών εταιρειών. Αυτές είδαν τις πωλήσεις τους να εκτινάσσονται από τη μια ημέρα στην άλλη, όπως φαίνεται από το παράδειγμα της Green Cola από την ακριτική Ορεστιάδα. Μια εταιρία στα πρόθυρα αναστολής της λειτουργίας της “είδε” εξαιτίας των κινητοποιήσεων των απεργών και του συνθήματος “Ούτε γουλιά Coca Cola” να αυξάνονται ραγδαίως οι πωλήσεις της. Kάτι που ανάγκασε τον συντάκτη της εφημερίδας “Το Βήμα” να παραδεχτεί ότι: “Κανείς δε θα μπορούσε να φανταστεί πως μια μικρή, επαρχιακή και παρηκμασμένη εταιρεία που βρισκόταν λίγο πριν το κλείσιμο θα μπορούσε σε διάστημα μόλις τριών χρόνων να γίνει η πιο δυναμικά αναπτυγμένη επιχείρηση στον κλάδο των αναψυκτικών – στην Ελλάδα της κρίσης…”. [ΤΟ ΒΗΜΑ, online, 13.09.2015] Ο συντάκτης της αθηναϊκής εφημερίδας, συντονισμένος με την κοινή γραμμή που επέβαλε στο συνολικό σύστημα πληροφόρησης η διεύθυνση της Coca Cola, δηλαδή της αποσιώπησης του απεργιακού αγώνα των εργαζομένων, δεν αναφέρει καν τη συμβολή του Κινήματος “Ούτε γουλιά…” στη “διάσωση” της Green Cola – ΕΠΑΠ. Αν, όμως, συγκρίνει κανείς τα στοιχεία των πωλήσεων της συγκεκριμένης εταιρίας, από τον Νοέμβριο του 2013 έως τον Ιούνιο του 2014, στην πόλη της Θεσσαλονίκης – σε αυτή την θερμοκοιτίδα του μποϊκοτάζ, όπως την αποκάλεσα σε άλλο κείμενό μου – με τα στοιχεία της ίδιας περιόδου της προηγούμενης χρονιάς θα αντιληφθεί τη σημασία του Κινήματος “Ούτε γουλιά…” στη διαμόρφωση των νέων συνθηκών στην αγορά των αναψυκτικών. Η πρώτη έκρηξη των πωλήσεων της Green Cola συμπίπτει απολύτως με την πρώτη περίοδο του μποϊκοτάζ στα προϊόντα της Coca Cola.
Το πιο σημαντικό παραποτέλεσμα από αυτή την συγχρονία των αντιδράσεων – εργαζομένων και επιχειρείν – είναι το γεγονός ότι η αύξηση των πωλήσεων και των μεριδίων στην αγορά του συγκεκριμένου προϊόντος προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί κίνηση κεφαλαίων σε ευρεία κλίμακα. Η κίνηση αυτή είχε και έχει πολύμορφο χαρακτήρα: από την αγορά ποσοστού 25% (με 3 εκατομμύρια ευρώ σύμφωνα με τη δημοσιοποιημένη ανακοίνωση) της Green Cola από τον Γιάννη Χήτο (“ΖΑΓΟΡΙ”), τις επενδύσεις της πατρινής επιχειρήσεως “Λούξ” των αδελφών Μαρλαφέκα και της διεύρυνσης του χαρτοφυλακίου των προϊόντων της, τη δυναμική είσοδο της επιχειρήσεως “Βίκος” από το χώρο του εμφιαλωμένου ύδατος σε εκείνον των αναψυκτικών με αιχμή του δόρατος την Βίκος Cola κ.α., βλέπουμε μια έξαρση των επενδυτικών αναζητήσεων. Η κινητοποίηση των κεφαλαίων αφορά αφ΄ ενός επεκτάσεις παραγωγικών δραστηριοτήτων, συνεργείες εταιριών, δημιουργία και προώθηση νέων προϊόντων, επενδύσεις στο μηχανολογικό εξοπλισμό, διαφήμιση και προβολή των προϊόντων κ.ο.κ.
Η έξαρση του ανταγωνισμού λόγω του μποϊκοτάζ στην Coca Cola έχει εκτινάξει και τη δραστηριότητα των εταιριών μεταφορών, διανομής και λογισμικού βάζοντας και σε αυτές τις περιοχές της οικονομικής δραστηριότητας σε κίνηση λιμνάζοντα κεφάλαια. Εκεί που υπάρχει μια άνθιση της οικονομικής δραστηριότητας και γίνεται αμέσως “ορατή”, λόγω της τηλοψίας, είναι ο τομέας της διαφήμισης: οι διαφημίσεις για τα προϊόντα των ελληνικών εταιριών προκαλούν ευθέως την Coca Cola, αποδεικνύοντας ότι στη χώρα υπάρχουν δυνατότητες και άφθονο ταλέντο, αρκεί να δοθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθεί και, φυσικώς, προσθέτουν επιπλέον αξία σε συγκεκριμένους κλάδους (όλες σχεδόν οι διαφημιστικές εκστρατείες της Coca Cola έχουν διεθνή χαρακτήρα, οπότε το οικονομικό αποτύπωμα της διαφημιστικής της προβολής είναι μικρότερο από εκείνο των ελληνικών εταιριών). Τα κεφάλαια που επενδύονται σε αυτή την μάχη της διαφήμισης και της προβολής των προϊόντων είναι τεράστια: πέρυσι η Green Cola διέθεσε δύο εκατομμύρια ευρώ για τη διαφήμιση των προϊόντων της – κανείς μπορεί να υποθέσει πόσες δεκάδες εκατομμύρια έχει διαθέσει η Coca Cola από το 2013 για να καταστείλει το μποϊκοτάζ και το Κίνημα “Ούτε γουλιά…” και να συγκρατήσει τα μαζικά κύματα απομάκρυνσης του καταναλωτικού κοινού από τα προϊόντα της.
Η αγορά έχει πλέον “ανοίξει” – σε ορισμένες περιοχές, όπως η Θεσσαλονίκη και η ευρύτερη ενδοχώρα της έχει, αυτή την περίοδο, στην κυριολεξία “ξεχειλώσει”, όπως φαίνεται από την ανελέητη μάχη των ψυγείων (άλλοτε μονοπώλιο της Coca Cola) στα σημεία των πωλήσεων και στο ζήτημα των χορηγιών σε κοινωνικές εκδηλώσεις και δράσεις φορέων και πολιτών – και αυτό αναδεικνύει το μέγεθος της κινητικότητας των κεφαλαίων που υπάρχει στο συγκεκριμένο κλάδο. Απόρροια και αυτή του μποϊκοτάζ και των κινητοποιήσεων του Κινήματος “Ούτε γουλιά Coca Cola μέχρι να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο”.
Το μποϊκοτάζ στα προϊόντα της Coca Cola προκάλεσε βελτίωση των οικονομικών μεγεθών των ελληνικών εταιριών παραγωγής μη αλκοολούχων ποτών και χυμών. Εδώ έχουμε μπροστά μας ένα απτό και συγκεκριμένο παράδειγμα πως μπορεί ο κάθε μεμονωμένος πολίτης ως καταναλωτής να βοηθήσει την οικονομία της χώρας. Αθόρυβα, χωρίς πολλές τυμπανοκρουσίες, ψιθυρίζοντας στον διπλανό του την ανάγκη για το μποϊκοτάζ των προϊόντων μιας πολυεθνικής και τα οφέλη μιας τέτοιας στάσης για το μέλλον της πατρίδας μας. Και αυτό διότι ο κλάδος των μη αλκοολούχων ποτών – περιλαμβάνει τα αναψυκτικά, τους φρέσκους και συμπυκνωμένους χυμούς, το παγωμένο τσάι, τα αθλητικά και ενεργειακά ποτά - είναι ένας πολύ σημαντικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας, κάτι που διαφαίνεται και από τις σχετικές έρευνες διάφορων επιστημονικών ιδρυμάτων. Ο συγκεκριμένος κλάδος, σύμφωνα με έρευνα (2015) του ΙΟΒΕ, συνδέεται με άλλες περιοχές της οικονομικής δραστηριότητας, όπως η εστίαση, ο τουρισμός, οι εγχώριοι προμηθευτές. Έχει έντονα τοπικό χαρακτήρα: δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι ελληνικές επιχειρήσεις εδρεύουν στην περιφέρεια (π.χ. Green Cola-Ορεστιάδα, ΕΨΑ-Βόλος, Βίκος-Γιάννενα, Λουξ-Πάτρα, Νέκταρ – Σέρρες, Φήμη-Χανιά, Κλιάφας-Τρίκαλα, Κουκάκης-Κιλκίς, Χριστοδούλου- Άργος/Κουφάλια, Agros- Άργος κλπ.) . Ενισχύει τον αγροτοδιατροφικό τομέα, το χονδρεμπόριο, το λιανεμπόριο, τον κλάδο της συσκευασίας (“τετρα-πακ”, “πλαστικό”, “γυαλί”), τις διάφορες εκδοχές του επιχειρείν στο χώρο της διαφήμισης, της προώθησης και της διανομής, τις υπηρεσίες έρευνας αγοράς και, φυσικώς, τις νομικές υπηρεσίες.
Ο Έλληνας καταναλωτής θα πρέπει να αναλογισθεί τι ακριβώς σημαίνει η αγορά των προϊόντων αμιγώς ελληνικών εταιριών στον κλάδο των μη-αλκοολούχων ποτών: α) η εξαγωγική δυναμική του κλάδου είναι σχετικώς υψηλή, εφόσον αγγίζει το 7,4% της εγχώριας παραγωγής. Πρόκειται για μια σημαντική ένεση στην καχεκτική ελληνική οικονομία και τα μεγέθη της, β) η μελέτη του ΙΟΒΕ υποστηρίζει ότι για κάθε ευρώ τελικής κατανάλωσης μη-αλκοολούχων ποτών δημιουργείται 1,5 ευρώ προστιθέμενης αξίας στο σύνολο της οικονομίας. γ) από τους υπολογισμούς της ίδιας μελέτης συνάγεται ότι σε κάθε μία (1) θέση εργασίας στην παραγωγή μη-αλκοολούχων ποτών αντιστοιχούν άλλες δέκα (10) θέσεις εργασίας στο σύνολο της οικονομίας, δ) επίσης σε κάθε ένα (1) ευρώ για την αγορά των προϊόντων του κλάδου (σε τιμές παραγωγού) δημιουργεί ο κλάδος των μη-αλκοολούχων 3,9 ευρώ προστιθέμενης αξίας στο σύνολο της οικονομίας, ε) τα αναψυκτικά αποτελούν τον κορμό του κλάδου των μη-αλκοολούχων ποτών και είναι αυτά που στηρίζουν τόσο την εγχώρια παραγωγή, όσο και τις εξαγωγές και η επίδρασή τους στην παραγωγή και διανομή αφορά 49.750 θέσεις εργασίας (στοιχεία 2015), στ΄) το 2015 τα μη-αλκοολούχα ποτά αφορούσαν στο 1,3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) σύμφωνα με την έρευνα του ΙΟΒΕ, ενώ αντίστοιχα η Coca Cola, ανέβασε για την ίδια περίοδο, όπως φαίνεται από μια δική της έρευνα που παράγγειλε από συνεργάτες της [sic!] στις ΗΠΑ, το δικό της ποσοστό στη συμβολή του ελληνικού ΑΕΠ στο 0,5%. Ακόμη και εάν δεχτούμε ότι το ποσοστό αυτό είναι πραγματικό γίνεται φανερό ότι οι ελληνικές εταιρίες, αν και κατέχουν κοντά στο 50% της ελληνικής αγοράς, συνέβαλλαν το 2015 κατά 0,8%, ενώ η Coca Cola κατά 0,5% στο ελληνικό ΑΕΠ!
Αν λάβουμε υπ΄ όψιν μας το γεγονός ότι ο κλάδος των μη-αλκοολούχων συρρικνώνεται από το 2009 και μετά, θα αντιληφθούμε τη σημασία της ανάπτυξης των ελληνικών εταιριών στην εγχώρια αγορά και την επέκτασή τους στις αγορές του εξωτερικού: οι πολίτες, άνδρες και γυναίκες, που αναρωτιούνται τι μπορούν να πράξουν για το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους έχουν μια πολύ πρακτική λύση – καθημερινό μποϊκοτάζ στην Coca Cola και τα προϊόντα της (Coca Cola, Fanta, Sprite, Schweppes, Amita, Frulite, Nestea, νερό ΑΥΡΑ, Monster) .
Η αλυσίδα είναι γνωστή: πορεία από τον παραγωγό (πορτοκάλια, λεμόνια, κεράσια, ροδάκινα, ρόδια, στέβια κ.α) στο εργοστάσιο για μεταποίηση και από εκεί στο ράφι του σούπερ μάρκετ ή το ψυγείο της λιανικής στη γειτονιά - είναι μια διαδικασία στην οποία απασχολούνται χιλιάδες εργαζόμενοι αγρότες, σχεδιαστές, εργάτες, πωλητές, περιπτεριούχοι κ.α.. Όσο αγοράζουμε προϊόντα των ελληνικών εταιριών συντηρούμε την κινητικότητα των κεφαλαίων στην αγορά, δηλαδή συμβάλλουμε στην κατεύθυνση δημιουργίας νέων προστιθέμενων αξιών και νέων θέσεων εργασίας, αντιθέτως όσο αγοράζουμε προϊόντα της Coca Cola πριμοδοτούμε τη δημιουργία ολιγοπωλίου, δηλαδή πριμοδοτούμε την καταστροφή της χώρας και των παιδιών μας: διότι η Coca Cola προσπαθεί διαρκώς να καταστρέψει το ελληνικό επιχειρείν και συνεπώς προσπαθεί να καταστρέψει εν δυνάμει νέες θέσεις εργασίας. [Βλ. το άρθρο στο Διαδίκτυο: Όμηρος Ταχμαζίδης, H Coca Cola και ο “οικονομικός δολοφόνος” της]
Το μποϊκοτάζ στην Coca Cola δεν είναι καταναλωτικό καπρίτσιο, αλλά επιλογή επιβίωσης για όλους μας.
Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”
