Πολλές από τις εκκλησιαστικές φράσεις χρησιμοποιούνται αυτούσιες και με την ίδια ή παραπλήσια σημασία που έχουν και στα εκκλησιαστικά κείμενα. Άλλες πάλι παρερμηνεύτηκαν και λέγονται με εντελώς διαφορετική σημασία από την αρχική. Έχουν εντοπιστεί πάνω από 800 φράσεις αυτού του είδους.
Εδώ θα περιοριστούμε μόνο σε ορισμένες από αυτές που προέκυψαν από την Ακολουθία των Παθών της Μ. Εβδομάδας.
Μετά βαΐων και κλάδων. Είναι επινοημένη η φράση από τη θριαμβευτική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, λίγο πριν το Πάσχα. Τη μέρα εκείνη όχλος πολύς τον υποδέχθηκε επευφημώντας τον με ωσαννά και κρατώντας στα χέρια του «τα βάια των φοινίκων». (Ματθ., ΚΑ. 8 και Ιω., ΙΒ. 13).
Γραμματείς και Φαρισαίοι. Έτσι χαρακτηρίζουμε ανθρώπους με υποκριτική και ψεύτικη, προσποιητή συμπεριφορά, (Ματθ., ΚΓ. 29 / Λουκά. ΙΑ. 44).
Ήγγικεν η ώρα. Λόγια που είπε ο Ιησούς προς τους μαθητές του λίγο πριν τη σύλληψή του. (Ματθ., ΚΣΤ. 45).
Έκαστος εις τα ίδια. Λόγια που είπε ο Ιησούς στον τελευταίο αποχαιρετισμό του προς τους μαθητές του. (Ιω., ΙΣΤ. 31).
Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής. Τα λόγια αυτά τα είπε ο Ιησούς προς τους μαθητές του όταν τους βρήκε να κοιμούνται, λίγο πριν τον συλλάβουν στον κήπο της Γεσθημανή. (Μάρκου, ΙΔ. 38 και Ματθ., ΚΣΤ. 41).
Η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή. Φράση από το τροπάριο της Κασσιανής που ψάλλεται το βράδυ της Μ. Τρίτης.
Ιούδας ο Ισκαριώτης. Ένας από τους δώδεκα μαθητές του Ιησού, αυτός που τελικά τον πρόδωσε. (Ματθ., Ι. 4).
Τα αργύρια της προδοσίας. Φράση που παραπέμπει στο τίμημα της προδοσίας του Ιησού. (Ματθ., ΚΣΤ. 15).
Το φιλί του Ιούδα / της προδοσίας. Η φράση παραπέμπει στην προδοσία του Ιούδα, η οποία επισφραγίστηκε με το φιλί που έδωσε στον Ιησού. (Λουκά, ΚΒ. 47).
Μετά φανών και λαμπάδων. Φράση από τη σύλληψη του Ιησού στη Γεσθημανή. (Ιω., ΙΗ. 3).
Μάχαιραν έδωσες μάχαιραν θα λάβεις. Αναφέρεται σε περιστατικό που έγινε μετά τη σύλληψη του Ιησού μεταξύ του Πέτρου και ρωμαίου στρατιώτη. (Ματθ., ΚΣΤ. 52).
Πριν αλέκτορ λαλήσει.. Φράση που έχει σχέση με την άρνηση του Πέτρου. (Λουκά, ΚΒ. 61 και Ματθ., ΚΣΤ. 34).
Συ είπας. Λόγια που είπε ο Ιησούς στον Ιούδα, κατά τη διάρκεια του μυστικού δείπνου, όταν αποκάλυψε στους μαθητές του πως κάποιος από αυτούς θα τον προδώσει. (Ματθ., ΚΣΤ. 25 και 64).
Από τον Άννα στον Καϊάφα. Τα λόγια αυτά της Καινής Διαθήκης παραπέμπουν στη ταλαιπωρία που υπέστη ο Ιησούς μετά τη σύλληψή του. (Ματθ., ΚΖ. 2/ Λουκά. ΚΓ. 1/ Ιω., ΙΗ. 24).
Μη με πιλατεύεις. Φράση που σημαίνει: μη με ταλαιπωρείς χωρίς νόημα. Προήλθε από την ταλαιπωρία που υπέστη ο Ιησούς από τον Πιλάτο. (Λκ., κγ΄, 1-25).
Ας όψεται. Φράση που ειπώθηκε από τον Πιλάτο προς τον όχλο των Ιουδαίων, όταν αυτοί ζητούσαν επίμονα την καταδίκη του Ιησού (υμείς όψεσθε). (Ματθ. ΚΖ. 24).
Άρον άρον. Λέξεις που φώναζε ο όχλος των Εβραίων προς τον Πιλάτο κατά τη διαδικασία της δίκης του Ιησού, «άρον άρον , σταύρωσον αυτόν». (Ιω., ΙΘ. 15).
Νίπτω τας χείρας μου. Φράση που προήλθε από μια συμβολική πράξη του Πιλάτου κατά τη διαδικασία της δίκης του Ιησού. (Ματθ., ΚΖ. 24).
Ήμαρτον. Επιφωνηματική έκφραση που δηλώνει μεταμέλεια αλλά και απορία. (Ματθ., ΚΖ. 4).
Κρανίου τόπος. Είναι η απόδοση στα ελληνικά της αραμαϊκής λέξης «Γολγοθά» που δήλωνε τον τόπο εκτελέσεως. (Ματθ., ΚΖ. 33 / Μάρκ., ΙΕ. 22 και Ιω., ΙΘ. 17).
Επί ξύλου κρεμάμενος. Φράση που εννοεί τη σταυρική θυσία του Ιησού. (Παύλου, Γαλάτ., Γ. 13).
Ο γέγραφα, γέγραφα. Τη φράση αυτή την είπε ο Πιλάτος στους Ιουδαίους αρχιερείς όταν τον επισκέφτηκαν και του ζήτησαν να αλλάξει την επιγραφή που είχε τοποθετηθεί πάνω στο σταυρό του Ιησού και η οποία έγραφε στα Ελληνικά, Εβραϊκά και Ρωμαϊκά: «Ιησούς ο Ναζωραίος ο βασιλεύς των Ιουδαίων». (Ιω., ΙΘ. 22).
Άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι. Λόγια που είπε ο Χριστός άνω στο σταυρό για τους σταυρωτές του, απευθυνόμενος προς τον Πατέρα, ζητώντας να μην τους τιμωρήσει για την πράξη τους αυτή με το ελαφρυντικό πως δεν είχαν επίγνωση των πράξεών τους. (Λουκά, ΚΓ. 34).
Εν μέσω δύο ληστών. Η φράση αυτή παραπέμπει στο γεγονός της σταύρωσης του Ιησού ανάμεσα σε δυο ληστές. (Ματθ., ΚΖ. 38).
Μνήσθητί μου, Κύριε. Λόγια που είπε ο ένας από τους δυο ληστές που σταυρώθηκε μαζί με το Χριστό. (Λουκά, ΚΓ. 42).
Χολή και όξος. Όταν ο Χριστός δίψασε πάνω στο σταυρό οι στρατιώτες που ήταν εκεί κοντά του, ακούμπησαν στα χείλη του σφουγγάρι βουτηγμένο σε ξύδι και χολή. (Ματθ., ΚΖ. 34).
Τετέλεσται. Είναι η τελευταία λέξη που είπε ο Κύριος πάνω στο σταυρό λίγο πριν ξεψυχήσει. (Ιω., ΙΘ. 30).
Δια τον φόβον των Ιουδαίων. Είναι λέξεις που αναφέρονται στον Ιωσήφ τον από Αριμαθαίας, ο οποίος ήταν από τους κρυφούς μαθητές του Ιησού «δια τον φόβον των Ιουδαίων». (Ιω., ΙΘ. 38 και Κ. 19).
Κουστωδία. Λέξη με την οποία εννοείται η φρουρά που έδωσε ο Πιλάτος στους Ιουδαίους για να σφραγίσουν τον τάφο του Ιησού. (Ματθ., ΚΖ. 65).
-------------------
Εκτενής αναφορά και σχολιασμός των φράσεων γίνεται στο βιβλίο του Νίκου Ναχόπουλου: Παροιμιακές φράσεις από το λόγο και τη ζωή της εκκλησίας, γλώσσα είναι και κυλάει. Εικονογράφηση: Σωτήρης Παναηλίδης Εκδόσεις Λυδία, 2004, Θεσσαλονίκη.
----------------------
