Την 22 Μαρτίου/2 Απριλίου 1918 ο Γάλλος Αρχιστράτηγος των Συμμαχικών Δυνάμεων του Μακεδονικού Μετώπου ΓΚΥΓΙΩΜΑ, σχεδιάζει να προβεί σε εκτέλεση επιθετικού εγχειρήματος για να αγκιστρώσει τας εις το Μακεδονικό Μέτωπο υπάρχουσας εχθρικάς Δυνάμεις και ορίζει ως Αντικειμενικό Σκοπό (ΑΝΣΚ) το ύψωμα ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ το οποίο αποτελούσε εξέχουσα του Βουλγαρικού Μετώπου.
Εκτός του φυσικού του πλεονεκτήματος το ύψωμα είχε οχυρωθεί και εφοδιασθεί με μεγάλο αριθμό πολυβόλων και όλμων για να αποκρούσει Συμμαχική επίθεση στρεφόμενη εναντίον του μετώπου και των δύο πλευρών του.
Την κύρια προσπάθεια ο ΓΚΥΓΙΩΜΑ την ανέθεσε στο Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης(ΣΣΕΑ) διότι η επίθεση στο ΣΚΡΑ θα ενίσχυε αφ΄ενός την επιθυμία του να βελτιώσει τη θέση της έναντι του σημείου τούτου πρώτης γραμμής των Ελληνικών Στρατευμάτων και αφ΄ετέρου την ελπίδα του ότι η επιτυχία της Ελληνικής επιθέσεως εναντίον μιας τόσο ισχυρής τοποθεσίας θα είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει ολόκληρος ο Ελληνικός Στρατός εμπιστοσύνη στας ιδίας αυτού δυνάμεις και να εξυψώσει το ηθικό του. Θα καθίστατο αξιόμαχος με προοπτική για τις επικείμενες και ευρύτερες επιχειρήσεις που σχεδιαζόταν για το Σεπτέμβριο του 1918 για τη διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου.(Δικαιώθηκε πλήρως ο ΓΚΥΓΙΩΜΑ για τις σκέψεις του).
Είχαν ήδη προηγηθεί έναν χρόνο πρίν το Μαϊο του 1917 οι μάχες του Λόφου ΣΕΜΕΝ ΝΤΕ ΦΕΡ και του υψώματος ΡΑΒΙΝΕ στις οποίες διεκρίθησαν τα 1ο και 2ο Συντάγματα Σερρών τα οποία υπήγοντο στην 8η Γαλλική Ταξιαρχία, της 122 Γαλλικής Μεραρχίας.
Την 7/20 Μαϊου 1918 το Σώμα Στρατού Εθνικής Άμυνας λαμβάνει τη διαταγή από το Συμμαχικό Στρατηγείο για την κατάλυψη του ορεινού όγκου ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ μέχρι τη γραμμή ΤΟΜΟΥΛΟΥΣ - ΣΕΡΦ ΒΟΛΑΝ.
Η διάταξη Του Σώματος Στρατού Εθνικής Αμύνης, των Μεραρχιών και των Συνταγμάτων καθώς και οι αποστολές τους, ήταν οι παρακάτω:
ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΗΣ
Υπτγος Ζυμβρακάκης Εμμανουήλ.
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ
Υπτγος Ιωάννου Δημήτριος
1ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΕΡΡΩΝ ( Τχης Κονδύλης Γεώργιος)
1ο Τάγμα (Τχης Ψαρράς Γεώργιος)
2ο Τάγμα (Λγός Σκαλτσογιάννης Ιωάννης)
3ο Τάγμα (Τχης Βαχάρογλου Θεόδωρος)
Αναλαμβάνει την κυρία προσπάθεια επιθέσεως προς ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ.
5ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ (Ανχης Τσιμικάλης Ευθύμιος)
1ο Τάγμα (Τχης Παπαγιάννης Βασίλειος)
2ο Τάγμα (Λγός Ντόζης Ιωάννης)
3ο Τάγμα (Τχης Μπάμπαλης Κων/νος)
Αριστερά του 1ου ΣΣ, να επιτεθεί κατά την οχυρωματικών θέσεων του ΤΟΜΟΥΛΟΥΖ.
6ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ (Ανχης Εξαρχάκος Κων/νος)
1ο Τάγμα (Τχης Τσίπουρας Νικόλαος)
2ο Τάγμα (Τχης Καρακούρας Βασίλειος)
3ο Τάγμα (Τχης Πλαστήρας Νικόλαος)
Δεξιά του 1ου ΣΣ να επιτεθεί για κατάλυψη των υψωμάτων ΜΠΑΣΤΙΟΝ ΣΑΝΤΡΑΛ - ΚΟΥΡΤΙΝ και ΟΥΒΡΕΖ ΜΠΛΑΝ.
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
Υπτγος Σπηλιάδης Παναγιώτης.
7ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΡΗΤΩΝ (Ανχης Γαρδίκας Παναγιώτης)
1ο Τάγμα (Τχης Τζανακάκης Εμμανουήλ)
2ο Τάγμα (Τχης Αλεξάκης Ιωάννης)
3ο Τάγμα (Τχης Τσιπουράκης Παναγιώτης)
Να επιτεθεί για κατάληψη των υψωμάτων ΜΠΟΣ και ΜΠΟΣΕΤ8ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΡΗΤΩΝ (Ανχης Σταυριανόπουλος Δημήτριος)
1ο Τάγμα (Τχης Θεοδωράκος Ιωάννης)
2ο Τάγμα (Τχης Ζουδιανός Νικόλαος)
3ο Τάγμα (Τχης Βλαστός Μιχαήλ)
Δεξιά του 7ου Σ.Κ. να επιτεθεί για κατάληψη των υψωμάτων ΛΑΝΤΙΓΕ - ΜΠΟΚΕΤΟ και ΤΑΜΠΛΕΤ.29ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΠΕΖΙΚΟΥ (Τχης Τυπάλδος Βασίλειος)
2ο Τάγμα (Τχης Ροδόπουλος Χρήστος)
3ο Τάγμα (Τχης Ολύμπιος Χρήστος)
Να καλύψει τη Μεραρχία Κρήτης εξ΄ανατολών και να εξασφαλίσει το σύνδεσμο μετά της δεξιά τεταμένης 122ας Γαλλικής Μεραρχίας. Το 3ο Τάγμα του ετέθη ως εφεδρεία της Μεραρχίας Κρητών.ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΣΕΡΡΩΝ
Υπτγος Ζυμβρακάκης Επαμεινώνδας.
1ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΕΡΡΩΝ (Τχης Κονδύλης Γεώργιος)
Είχε διατεθεί στη Μεραρχία Αρχιπελάγους.
2ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΕΡΡΩΝ (Ανχης Τσερούλης Χαράλαμπος)
1ο Τάγμα (Λγος Γρηγοριάδης Νεόκοσμος)
2ο Τάγμα (Λγος Παλλίδης Παύλος)
Να επιτεθεί για κατάληψη του χωρίου ΛΟΥΤΖΙ(Λαγκαδιά) ύψωμα ΜΠΟΑ ΝΤΕ ΜΠΛΥΚΑΡ - ΜΠΛΟΚ ΡΟΣΕ.3ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΕΡΡΩΝ (Σχης Καλομενόπουλος Νικόλαος)
2ο Τάγμα (Λγος Καλονάρος Μιχαήλ )
3ο Τάγμα (Τχης Καρασεβδάς Παντελής)
Να εξασφαλίσει με το 2ο Τάγμα το σύνδεσμο μετά της Δυτικά ευρισκόμενης Σερβικής Μεραρχίας ΤΙΜΟΚ και να διαθέσει το 3ο Τάγμα στη Μεραρχία Αρχιπελάγους για τη φύλαξη και μεταφορά αιχμαλώτων.
Την 17/30 Μαϊου 1918 και ώρα 04:55' τα Ελληνικά τμήματα εξόρμησαν και επιτέθηκαν με σφοδρότητα - θάρρος - ορμή και αποφασιστικότητα παρά τα καταιγιστικά πυρά των Βουλγάρων πρός τους αντικειμενικούς σκοπούς των ανατρέποντας τους Βούλγαρους και πετυχαίνοντας περίλαμπρο νίκη αναγκάζοντας τον Αρχιστράτηγο ΓΚΥΓΙΩΜΑ να τονίσει ότι: "χάρις εις την απαράμιλλον ανδρεία και την υπέροχο αυτών ορμητικότητα το Ελληνικό Πεζικό του Στρατηγού Ζυμβρακάκη Εμμανουήλ επέτυχε να εκτελέσει άπασας τας αποστολάς του υπερνικήσαντα άπαντα τα αφ΄ενός των πλέον ανωμάλων εδαφών συσσωρευμένα εμπόδια και επέτυχον δια περίλαμπρον ενεργείας κατάληψιν των Βουλγαρικών θέσεων επί μετώπου 12 χιλιομέτρωνσυλλαβόντα πλέον των 1700 αιχμαλώτων και κυριεύσαντα σημαντικό υλικό".
Ο Δντής του Γραφείου επιχειρήσεων του Βουλγαρικού Επιτελείου Σχης Τόικοφ είπε:¨Τα συμβάντα στο ΣΚΡΑ και η απώλεια μιας τόσο οχυρωμένης θέσης προκάλεσε βαθύτατη έκπληξη¨.
Η Γαλλόφωνη εφημερίδα της Σόφιας ΗΧΩ υπό καθεστώς πολεμικής λογοκρισίας θα γράψει:"Υπήρξε απερίγραπτος η λύσσα με την οποία επολέμησαν οι Βενιζελικοί Έλληνες".
Επί του Υψώματος του ΣΚΡΑ ο Τχης Κονδύλης Γεώργιος Δκτής του 1ου Συντάγματος Σερρών προάγεται επ΄ανδραγαθία σε Αντισυνταγματάρχη κατόπιν προτάσεως του Αρχιστράτηγου ΓΚΥΓΙΩΜΑ και παρασημοφορείται από τους Γάλλους με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής, από τους Άγγλους με το Σταυρό για διακεκριμένη πράξη επί του πεδίου της μάχης, από τους Σέρβους με το παράσημο του Λευκού Αετού μετά ξίφων και από τους Έλληνες με τον πολεμικό Σταυρό Α΄Τάξεως.
Η καινοτομία του Κονδύλη όπως αφαιρούνται τα φυσίγγια από τα τμήματα εφόδου και να παραμένουν σε αυτά μόνο η λόγχη και οι χειρομβοβίδες έγινε δεκτή με θαυμασμό από τους Συμμάχους και εθεσπίσθει υπ' αυτών δια τις μετέπειτα επιθέσεις.
Οι απώλειες των Ελλήνων στη μάχη του ΣΚΡΑ υπήρξαν μεγάλες.
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ
338 Νεκροί , 1777 τραυματίες και 164 αγνοούμενοι. Μεταξύ των νεκρών είναι και ο Τχης Παπαγιάννης Βασίλειος Δκτής του 1ου Τάγματος του 5ου Συντάγματος Αρχιπελάγους, ανηψιός του Αρχιστράτηγου Δαγκλή (γιος της αδελφής του) ο οποίος την προτεραίαν της επιθέσεως ζήτησε οικειοθελώς να είναι με το Τάγμα του στην πρώτη γραμμή ενώ το Τάγμα του ήταν εφεδρεία. Η προτομή του βρίσκεται στο ΣΚΡΑ και ο τάφος του στο Ύψωμα ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ9υψ.(1036μ)
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ Νεκροί 71 και 314 τραυματίες
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΣΕΡΡΩΝ Νεκροί 32 και 113 τραυματίες.
Συνολικά 441 νεκροί, 2204 τραυματίες και 164 αγνοούμενοι.
Η περίλαμπρος νίκη του Ελληνικού Στρατού στη μάχη του ΣΚΡΑ είχε μεγάλη απήχηση στον Ελληνικό λαό που ενωμένος πάλι (λόγω του Εθνικού διχασμού 1916 -1917) συγκροτεί 10 Μεραρχίες οι οποίες επί συνόλου 29 των Συμμαχικών Δυνάμεων (4 Βρετανικές - 8 Γαλλικές - 6 Σέρβικες και 1 Ιταλική) συμμετάσχει το Σεπτέμβριο του 1918 στη διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου, αναγκάζοντας τους Βούλγαρους να συνθηκολογήσουν την 17/30 Σεπτεμβρίου και την Γερμανία στις 29 Οκτ/11 Νοε 1918 λήγοντας έτσι ο Α΄ΠΠ.
Αξίζει κάθε τιμή και Δόξα σε όλους αυτούς, Αξκούς και Οπλίτες που έγραψαν αυτές τις σελίδας δόξας κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου.
