Οι εμπειρογνώμονες της EFSA προτείνουν τη βελτίωση της
αξιολόγησης της ασφάλειας των ουσιών που χρησιμοποιούνται στα υλικά σε επαφή με
τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής μίας πιο πλήρους προσέγγισης για την
εκτίμηση της έκθεσης των καταναλωτών, ειδικά για τα βρέφη και τα νήπια. Στο
μέλλον, η EFSA προτίθεται να επικαιροποιήσει τον οδηγό για τα απαιτούμενα
δεδομένα για την αξιολόγηση αυτών των ουσιών.
Σύμφωνα με τον Δρ. Laurence Castle, μέλους της Επιστημονικής
Ομάδας της EFSA για τα υλικά σε επαφή με τρόφιμα (CEF) και προέδρου της ομάδας
εργασίας που ανέπτυξε τη σχετική επιστημονική γνωμοδότηση, η γνωμοδότηση αυτή
αντανακλά τόσο τις εξελίξεις στην επιστήμη όσο και την εμπειρία από την
εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ κατά την τελευταία δεκαετία. Κατά
τον Δρ. Castle, η εν λόγω επιστημονική γνωμοδότηση παρουσιάζει πρόσφατες
επιστημονικές εξελίξεις που έχουν επίδραση στην εκτίμηση της έκθεσης των
καταναλωτών σε ουσίες που μεταναστεύουν από τα υλικά σε επαφή με τρόφιμα, στην
κλιμακωτή προσέγγιση κατά την αξιολόγηση της ασφάλειάς τους, στις απαιτήσεις σε
τοξικολογικά δεδομένα και στην αξιολόγηση της μετανάστευσης μη σκόπιμα
προστιθέμενων ουσιών (NIAS).
Το επόμενο βήμα στη διαδικασία αυτή είναι η συζήτηση των
επιπτώσεων των προτεινόμενων βελτιώσεων αυτών για τη διαχείριση της
επικινδυνότητας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Αρχών στα Κράτη Μέλη.
Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα ενημερώσει την EFSA για τα απαραίτητα επίπεδα
προστασίας των καταναλωτών. Η EFSA θα χρησιμοποιήσει τις θέσεις της Επιτροπής
για να αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές για τις απαιτήσεις σε δεδομένα των
αιτήσεων για την αξιολόγηση της ασφάλειας των ουσιών στα υλικά σε επαφή με
τρόφιμα.
Μεταξύ των ευρημάτων και των βασικών προτάσεων που
διατυπώνει η επιστημονική γνωμοδότηση είναι τα εξής:
- Ο προσδιορισμός και η αξιολόγηση όλων των ουσιών που μεταναστεύουν στο τρόφιμο θα πρέπει να εστιάζει περισσότερο στα τελικά υλικά και αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγικής διαδικασίας που χρησιμοποιείται, παρά στις ουσίες – καθεαυτές – που χρησιμοποιούνται.
- Για την καλύτερη εκτίμηση της έκθεσης των καταναλωτών, οι εμπειρογνώμονες της EFSA προτείνουν τον ορισμό τεσσάρων προκαθορισμένων κατηγοριών τροφίμων ορμώμενοι από την κατανάλωση τροφίμων στα βρέφη και στα νήπια, οι οποίες είναι 9, 5, 3 και 1.2 φορές υψηλότερες από την τρέχουσα προκαθορισμένη τιμή κατανάλωσης (17 g/ Κg σωματικού βάρους ανά ημέρα). Η χρήση αυτών των προκαθορισμένων κατηγοριών θα έδινε ένα μεγαλύτερο επίπεδο προστασίας στους καταναλωτές, ειδικά για τα βρέφη και τα νήπια.
- Η ποσότητα δεδομένων τοξικότητας που χρειάζεται θα έπρεπε να σχετίζεται με την αναμενόμενη ανθρώπινη έκθεση. Η Επιστημονική Ομάδα CEF προτείνει τρία οριακά επίπεδα (thresholds) για την έκθεση, συγκεκριμένα 1.5, 30 και 80 μg/ Kg σωματικού βάρους ανά ημέρα, ως τιμές για την ενεργοποίηση της απαίτησης πρόσθετων τοξικολογικών δεδομένων. Αυτό, επί της αρχής, εφαρμόζεται σε όλες τις ουσίες που μεταναστεύουν, δηλαδή τόσο αυτές που προστίθενται σκόπιμα όσο και αυτές που προστίθενται μη ηθελημένα (συμπεριλαμβανομένων των ολιγομερών).
- Οι δοκιμές γονοτοξικότητας των ουσιών που χρησιμοποιούνται στα υλικά σε επαφή με τρόφιμα θα πρέπει να είναι υποχρεωτικές, ακόμα και αν η μετανάστευσή τους στο τρόφιμο οδηγεί σε χαμηλή έκθεση. Εναλλακτικές μέθοδοι που δεν περιλαμβάνουν δοκιμές σε ζώα θα μπορούσαν να έχουν αυξημένη σημασία για την αξιολόγηση της ασφάλειας των μη σκόπιμα προστιθέμενων ουσιών.
Οι εμπειρογνώμονες της Επιστημονική Ομάδα CEF έλαβαν υπόψη
τους τις απόψεις των εταίρων του χώρου μέσω μίας δημόσιας διαβούλευσης κατά την
διαδικασία ολοκλήρωσης της γνωμοδότησής τους.
Έτσι, συμπεριέλαβαν μία επιπρόσθετη κατηγορίας κατανάλωσης τροφίμων και
διευκρίνισαν το πώς μπορούν να συνδυάζονται πληροφορίες κατανάλωσης τροφίμων με
πληροφορίες μετανάστευσης χημικών στο τρόφιμο, ώστε να γίνεται η εκτίμηση της
έκθεσης των καταναλωτών. Επίσης, διευκρίνισαν επί της ανάγκης να λαμβάνονται
υπόψη και άλλες πηγές έκθεσης στις ουσίες αυτές και εισήγαγαν μία επιπρόσθετη
κλίμακα για την ανάγκη παροχής τοξικολογικών δεδομένων.
Η επιστημονική γνωμοδότηση είναι διαθέσιμη στην παρακάτω
διεύθυνση:
Μία εισαγωγική παρουσίαση της EFSA για τα υλικά σε επαφή με
τρόφιμα είναι διαθέσιμη στην παρακάτω διεύθυνση:
Σημειώσεις για συντάκτες:
- Τα «υλικά σε επαφή με τρόφιμα» περιλαμβάνουν μία μεγάλη ποικιλία υλικών, όπως πλαστική ύλη, χαρτί και χαρτόνι, κεραμική ύλη, μέταλλα και εκτυπωτικά μελάνια, κ.ά. που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αντικειμένων που προορίζονται να έλθουν σε άμεση επαφή με τα τρόφιμα, όπως συσκευασίες τροφίμων, βιομηχανικό εξοπλισμό για την παραγωγή τροφίμων, καθώς και οικιακό εξοπλισμό όπως σκεύη μαγειρικής, μαχαιροπήρουνα, κ.ά.
- Ως γενική αρχή, μία κλιμακωτή προσέγγιση καθοδηγεί τον σχεδιασμό στρατηγικών για τις τοξικολογικές δοκιμές. Δηλαδή, όσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση λόγω τις μετανάστευσης ουσιών στο τρόφιμο, τόσο περισσότερα τοξικολογικά δεδομένα χρειάζονται. Επιπρόσθετα δεδομένα ή πληροφορίες μπορεί να ζητηθούν αν τα δεδομένα που έχουν υποβληθεί είναι διφορούμενα ή χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
- Η «μετανάστευση» είναι η μεταφορά χημικών ουσιών ή σωματιδίων από τα υλικά σε επαφή με τρόφιμα στο τρόφιμο καθεαυτό. Ο ρυθμός μετανάστευσης κάτω από τις συνθήκες χρήσης για τις οποίες προορίζεται το υλικό είναι κρίσιμος παράγοντας για την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων από την έκθεση στις ουσίες αυτές.
- Οι «μη σκόπιμα προστιθέμενες ουσίες» στα υλικά σε επαφή με τρόφιμα μπορούν επίσης να μεταναστεύσουν στο τρόφιμο. Παραδείγματα τέτοιων ουσιών περιλαμβάνουν προσμίξεις των ουσιών που χρησιμοποιούνται, καθώς και προϊόντα των αντιδράσεων σύνθεσης ή αποδόμησης, π.χ. κατά την παραγωγή ή τη χρήση των υλικών σε επαφή με τρόφιμα.
- Η EFSA, ως οργανισμός για την αξιολόγηση της επικινδυνότητας, παρέχει επιστημονικές συμβουλές για τους πιθανούς κινδύνους στην αλυσίδα των τροφίμων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα Κράτη Μέλη, ως διαχειριστές της επικινδυνότητας, χρησιμοποιούν τις συμβουλές αυτές ως βάση για τη λήψη αποφάσεων στα θέματα αυτά.
- Ο ΕΦΕΤ, σε συνεργασία με τις άλλες αρμόδιες αρχές, πραγματοποιεί σε τακτική βάση σχετικούς ελέγχους για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της κείμενης νομοθεσίας, τα αποτελέσματα των οποίων είναι αναρτημένα στον ιστότοπο του ΕΦΕΤ. Στον εν λόγω ιστότοπο βρίσκεται, επίσης, ο τρέχων οδηγός ορθής πρακτικής για τα υλικά που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα, ο οποίος απευθύνεται κυρίως στις σχετικές επιχειρήσεις του κλάδου και, επί του παρόντος, αφορά σε έξι κατηγορίες υλικών: εύκαμπτες πλαστικές συσκευασίες, γυαλί, χαρτί και χαρτόνι, συσκευασίες από λευκοσίδηρο, εκτυπωτικές μελάνες και αυτοκόλλητες ετικέτες.
