Τώρα που κατακάθισαν οι εντυπώσεις του πρώτου ξαφνιάσματος της επίσκεψης Ερντογάν, μια πιο ψύχραιμη εκτίμηση των αποτελεσμάτων, ίσως είναι επιβεβλημένη.
Το άρθρο αυτό προσδοκά, να διατυπώσει μια πιο αιρετική θέση, μάλλον χρήσιμη για την αξιολόγηση των διαδραματισθέντων.
Με βασική σκέψη, ότι είναι ένα εθνικό θέμα, και δεν χωρούν μικροπολιτικές σκοπιμότητες και δεν έχει αντιπολιτευτική διάθεση και οπτική, παρόλο που σε κάποια σημεία, θα είναι αναγκαία αιχμηρό.
Ευελπιστεί, να δώσει κάποιες χρήσιμες αντικειμενικές σκέψεις (άλλες ευχάριστες και άλλες προβληματισμού), κυρίως για μελλοντική χρήση.
Και κυρίως δεν διακατέχεται από Εθνική μιζέρια και μειονεξία.
1. Ήταν αναγκαία για εμάς αυτή η συνάντηση; Η απάντηση ξεκάθαρη: ΟΧΙ.
Είχαμε λόγο να γίνει τώρα; Όλοι συμφωνούν, ΟΧΙ.
Ήταν Εθνικά χρήσιμη για την Ελληνική πλευρά; Κοινή άποψη, ΟΧΙ.
Δεν την επιδιώκαμε και δεν είχαμε να κερδίσουμε τίποτα.
Μπορούσαμε να την αποφύγουμε; Όλοι θα συμφωνήσουμε, πως δεν μπορούσαμε. Και καμία άλλη Κυβέρνηση δεν θα μπορούσε. Πολύ δε περισσότερο αυτή, με μια εύθραυστη ειδική πλειοψηφία.
Μας επιβλήθηκε ποικιλοτρόπως. Έξωθεν και μήπως και έσωθεν;
Ο Ερντογάν, απαίτησε τη συνάντηση. Την απαίτησε και την πέτυχε.
Ήταν επιτυχία του και επιβολή της θελήσεως του. Και επιτυχία των διπλωματικών του οργάνων. Επιτυχία όμως, αρχικά, διαδικαστική.
Οπωσδήποτε όμως, ήταν χρήσιμη για την Τουρκία και τον Ερντογάν, για εσωτερική κατανάλωση στη Τουρκία και διεθνή εκμετάλλευση.
Αλλά φάνηκε χρήσιμη και για τον Τσίπρα. Μονοπώλησε στα δελτία ειδήσεων, επισκίασε πολλά δύσκολα εσωτερικά θέματα της ελληνικής πραγματικότητας, κυρίως της αξιολόγησης, τις έντονες υπερβάσεις των κόκκινών τους γραμμών (πώληση τμήματος ΔΕΗ, τους πλειστηριασμούς, μέτρα για συνδικαλισμό και απεργίες κλπ), ακόμη και ατόνησε η επέτειος του Γρηγορόπουλου, τα νέα Δεκεμβριανά.
2. Γιατί τώρα ?
Ο Ερντογάν, απαίτησε η συνάντηση να γίνει, εντός του 2017. Οι λόγοι που το επεδίωκε και οι συσχετισμοί, δεν έχουν προσδιοριστεί επακριβώς. Χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση. Πάντως η χρονική βιασύνη, ίσως πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις πολύ πιο ευρείες από τα στενά Ελληνοτουρκικά. Για να δούμε κάποιους συσχετισμούς, που μπορεί να επηρεάζουν.
α. Κλείνοντας η Συρία και ανοίγοντας θέματα «Νοτιότερα», ο Τούρκος θέλει να προκαταλάβει τυχόν συμφωνίες στην περιοχή.
β. Τα κρίσιμα μεγέθη αυτής της βουλής. Μία πλειοψηφία 153 βουλευτών, εκ των οποίων οι 3 μειονοτικοί. Άραγε είναι τυχαία η τόσο χαρακτηριστική ακρίβεια; Βέβαια δεν θα μπούμε σε συλλογιστική συνομωσιολογίας. Κάποιες φορές η πραγματικότητα, ξεπερνά και την πιο προκλητική φαντασία. Στην πολιτική πλάστιγγα, οι τρείς (3) βουλευτές είναι ισοδύναμοι, με τους 150!! Μπορούν να επιβάλλουν πράγματα…
γ. Και τώρα. Μήπως ο Ερντογάν ξέρει κάτι, που δεν ξέρουμε; Όπως λέγεται, ο απατημένος (Λαός εν προκειμένω) το μαθαίνει τελευταίος. Ο Ερντογάν να έχει πληροφόρηση για επερχόμενη πολιτική εξέλιξη, στις αρχές του 2018 , όταν όλοι οι πολιτικοί αναλυτές στην Ελλάδα, δείχνουν εκλογές το 2019??
3. Η συνέντευξη Παπαχελά.
Ήταν μια προσωπική δημοσιογραφική επιτυχία του δημοσιογράφου.
Έδωσε όμως βήμα, για να προβληθούν οι παράλογες Τουρκικές θέσεις.
Ήταν μία συνέντευξη κατά «παράβαση» (υπέρβαση), της διπλωματικής αμοιβαιότητος, στα πλαίσια των προετοιμασιών των δύο πλευρών.
Ο Ερντογάν, βρήκε ευκαιρία και την εκμεταλλεύτηκε.
Θέλουμε να πιστεύουμε, ότι ο Δημοσιογράφος, ήταν σε συνεννόηση με την Ελληνική Διπλωματία.
Ήταν, μια εκ προοιμίου διαπίστωση, ότι δεν μπορείς να εμπιστευτείς τον Ερντογάν. Δεν έχει «μπέσα».
Βέβαια, η συνέντευξη προϊδέασε την Ελληνική πλευρά, που τελικά ίσως να φάνηκε και χρήσιμη για την προετοιμασία του ΠτΔ και του Πρωθυπουργού.
Ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος, έχει κάνει ανάλογες συνεντεύξεις και με ηγέτες άλλων γειτονικών κρατών, πάλι με μάλλον, άσχημο απόηχο για τις Ελληνικές θέσεις.
Είναι ένα θέμα πολύπλευρο, που πρέπει να αξιολογηθεί και να απασχολήσει τα ανάλογα δημοσιογραφικά και κρατικά όργανα.
4. Τι επεδίωκε ο Ερντογάν; Ποιά πράγματι είναι η διεθνής θέση του Ερντογάν και η κατάσταση της χώρας του; Πρώτιστα, κλονίζονται τα νότια σύνορά του.
Μεγάλο «χαστούκι» για τον Σουλτάνο.
Δεύτερον. Είναι διεθνώς απομονωμένος. Ποιός θα τον στηρίξει σε αυτό; Κανείς δεν είναι πρόθυμος, να προστρέξει.
Ξανά η Τουρκία , στον ρόλο του «μεγάλου ασθενούς».
Κτυπώντας εμάς και προσβάλλοντας την συνθήκη της Λωζάννης, διεθνοποίησε το δικό του πρόβλημα, μας έκανε αυτόκλητους υπερασπιστές του δικού του ζητήματος – προβλήματος, για τη ΜΗ αλλαγή των συνόρων.
Το δικό του πρόβλημα, των νοτίων συνόρων, το έκανε πρόβλημα Διεθνές, της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και μας κατέστησε πρόθυμους, άμισθους συνηγόρους, να οργανώσουμε εμείς επιχειρηματολογία και λόγους υπερασπίσεως, της μη αλλαγής συνόρων.
Τι πέτυχε Άμεσα. Την δήλωση της Ελλάδος, των ΗΠΑ και της Γερμανίας (και στην ουσία, της Ευρώπης), ότι τα σύνορα της περιοχής δεν αλλάζουν, η συνθήκη της Λωζάννης (η Ιδρυτική συνθήκη της Τουρκίας), είναι αδιαπραγμάτευτη.
Μήπως αυτό χρειαζόταν επειγόντως και βιαστικά. Θα φανεί!!
Και κάτι διπλωματικά ενδιαφέρον: επεδίωξε ταυτοχρόνως να Διεθνοποιήσει το δικό του Νότιο πρόβλημα και να μετατρέψει σε Διμερές, το μεταξύ μας πρόβλημα.
5. Μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης.
α. Γίνεται ένα φοβερό παιχνίδι λέξεων. Η μειονότητα είναι Μουσουλμανική. Περιλαμβάνει Πομάκους, αθίγγανους, άτομα παλαιάς τουρκικής υπηκοότητας κλπ.
Η καταγωγή των τότε τούρκων υπηκόων, αμφισβητείται πολλαπλώς. Ούτε εθνολογικά προκύπτει, ούτε φυλετικά, ούτε βιολογικά και μάλιστα σήμερα με τις σύγχρονες μεθόδους DNA. Είναι ιστορικά γνωστοί και βεβαιωμένοι, οι εξισλαμισμοί.
Και γι αυτό ακριβώς, στην πρόνοια της Συνθήκης, περιγράφονται σαν Μουσουλμάνοι. Αυτό είναι το διακριτό χαρακτηριστικό τους και όχι το φυλετικό.
Αντιθέτως οι Έλληνες, οι επί του Τουρκικού εδάφους, είχαν βεβαία εθνολογική-φυλετική καταγωγή και διάκριση, και γι αυτό περιγράφονται σαν Έλληνες.
β. Η συνθήκη της Λωζάννης, ορίζει τις λεπτομέρειες, με τις οποίες ένας μουσουλμανικός πληθυσμός, διαφόρων προελεύσεων, θα παραμείνει στο Ελληνικό κράτος, σαν Έλληνες πολίτες. Τα σχετιζόμενα με αυτή την κατηγορία των Ελλήνων πλέον πολιτών, είναι αποκλειστική αρμοδιότητα, του Ελληνικού κυρίαρχου κράτους.
γ. Η συνθήκη, και αυτό πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο της Ελληνικής διπλωματίας, δεν ορίζει την Τουρκία, σαν προστάτιδα αυτής της μειονότητας. Για τους άλλους 10 συμβαλλόμενους, θα το θεωρούσαμε φυσιολογικό, να εκδηλώσουν ανάλογο ενδιαφέρον, με μόνη αιτιολογία ότι είναι συμβαλλόμενοι, στην συνθήκη;
δ. Να σημειωθεί, ότι ο Ερντογάν και ο εκάστοτε πρόεδρος του Τουρκικού κράτους, είναι Αρχηγός κράτους και δεν είναι Αρχηγός Θρησκεύματος, οπότε το κρατικό του ενδιαφέρον, προς μια θρησκευτική μειονότητα, δεν εξυπακούεται.
ε. Πρέπει να επισημάνουμε ότι, έχουμε πλέον, μία άλλη νέα Τουρκική θέση.
Ο Ερντογάν, διεύρυνε πλέον το ενδιαφέρον του, από τους «τουρκογενείς», σε όλους τους μουσουλμάνους.
Οι συσχετισμοί για την Θράκη, είναι ευνοϊκοί, για εμάς. Τα πάντα τελούν, με την προοπτική των Κουρδικών περιοχών και το προηγούμενο της Καταλονίας.
Και εμείς θα επιχειρηματολογούμε, για την ΜΗ απόσχιση των μειονοτήτων.
στ. Εξάλλου είναι γνωστή η επιδίωξη του Ερντογάν, να αποκτήσει δικαιώματα προς Τούρκους στη καταγωγή, που διαμένουν σε άλλα κράτη.
Αυτή του την τάση, την έχει εκδηλώσει και προς άλλους τουρκογενείς πληθυσμούς, όπως της παλαιάς Σοβιετικής Ένωσης.
ζ. Η περίπτωση της Ελλάδος, η περίπτωση της Θράκης, έχει ιδιαίτερη σημειολογία, διότι αναφέρεται σε χώρα της Ε.Ε. Να θυμηθούμε την προσπάθειά του, να μιλήσει σε Τούρκους της Γερμανίας, και την σχετική άρνηση της Γερμανίας.
6. Η επίσκεψη στη περιοχή της Κομοτηνής, εξελίχθηκε με ελάχιστες εκπλήξεις.
α. Η Προσευχή στο Τζαμί.
Η δραστηριότητα αυτή μάλλον γύρισε σε βάρος τους. Διότι, για λόγους ασφαλείας επιβλήθηκαν εξαιρετικά αστυνομικά μέτρα (σωματικός έλεγχος κλπ), δλδ εξέχουσα κυριαρχική δραστηριότητα του Ελληνικού κράτους.
Τέτοια μέτρα και τέτοια κρατική επιβολή, δεν έχει ξαναγίνει ποτέ στη Θράκη και ούτε κανείς τόλμησε να το κάνει. Με άλλες συνθήκες, θα ήταν ακραία πρόκληση.
β. Η ομιλία Ερντογάν στο λύκειο.
Χαρακτηρίστηκε πάλι από την μη συμφωνημένη, απαίτηση του Ερντογάν, αποδεικνύοντας και πάλι ότι δεν μπορείς, να έχεις εμπιστοσύνη στο Τούρκο. Είχε όμως την ιδιαιτερότητα, ότι ο αγέρωχος Σουλτάνος, ζήτησε την άδεια, από τον Υφυπουργό Εξωτερικών της Ελλάδος.
Στη διπλωματία, τα μικρά πράγματα, έχουν μεγάλη σημασία. Μπορεί και να μοιάζουν παιδιάστικα και όμως είναι καθοριστικά. Έγινε, το αυθαίρετο που ζήτησε. Αλλά με έγκριση! Άρα Κύριος της Περιοχής, Αφέντης, είναι αυτός που εγκρίνει.
Τα δύο παραπάνω, ο αστυνομικός έλεγχος και η έγκριση, είναι δυο ενέργειες, που καθορίζουν και αποτυπώνουν τον Διεθνώς αποδεκτό, αρχέγονο Νόμο:
Κυρίαρχος σε έναν τόπο, είναι «αυτός που κρατάει το σπαθί».
Σημαντικό εξάλλου είναι, ότι σε δήλωσή του είπε, «είστε Έλληνες Πολίτες». Βέβαια το πώς θα το εκμεταλλευτεί και πως θα το διαστρεβλώσει, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε και να εφησυχάζουμε. Χρειάζεται συνεχής εγρήγορση.
7. Ο Ερντογάν, χρειαζόταν συχνά διπλωματική στήριξη και καθοδήγηση.
Αυτό φάνηκε, τόσο στην συζήτηση με το ΠτΔ (του έδωσαν χειρόγραφα σημειώματα), όσο και με τον ΥΦΕΞ κ΄ Αμανατίδη, στην Κομοτηνή, (που προσέτρεξαν ο Τούρκος ΥΠΕΞ και δύο σύμβουλοι).
8. Η ομιλία Τσίπρα, δεν ήταν υπόδειγμα διπλωματικού λόγου και χειρισμού.
Αλλά είχε χροιά απαξίας και υποβαθμίσεως των τεθέντων θεμάτων. Δεν ήταν απολογητική και επεξηγηματική, αλλά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έως υποτιμητική και απορριπτική. Ήταν μια σταθερή, επιθετική απόκρουση.
Έκανε μια έντονα εθνική ομιλία, στα όρια του εθνισμού και εθνικισμού, πρωτόγνωρη για τις θέσεις και την προσωπικότητά του. Ας δεχθούμε, ότι δεν ήταν μόνο για εσωτερική κατανάλωση.
Η τριβή με την εξουσία και η ανάγκη, θα τον αλλάξουν πολύ.
Τελικά όποιο ρόλο – απαγγελία και εάν του δώσεις, τον απαγγέλει καλά, με στόμφο και μαχητικότητα.
Ίσως να ήταν και πρόβα υποκαταστάσεως, αντικαταστάσεως και ανεξαρτητοποιήσεως, από τους Ανεξάρτητους Έλληνες.
9. Κατάθεση στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.
Ο Ερντογάν: Ίσως να παρέλειψε σημεία του πρωτοκόλλου, που υποβάθμιζαν το σεβασμό στο Μνημείο.
Ο Τσίπρας: Πρώτη φορά στάθηκε τόσο εθνικά υπερήφανος, με πατριωτική έξαρση και σθεναρή στάση.
Ο Αμίρ, του έμαθε τη σημαία.
Ο Ερντογάν, τον Άγνωστο Στρατιώτη.
Μαθαίνει. Μαθαίνει όμως, αργά και με κόστος. Και κόστος Εθνικό και κόστος δικό μας.
1. Επιλεγόμενα
Η αξιολόγηση της όλης επίσκεψης, με ποδοσφαιρικούς όρους, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, σαν ένα παιχνίδι προωθημένου δυναμικού αμυντικού σχήματος, στο δικό μας γήπεδο.
Ο Ερντογάν, αισθάνθηκε μια συνεχή πίεση και αντίδραση, ένα κλίμα μη φιλικό.
Για τις σουλτανικές του συνήθειες, (που πάντα έχει δίκαιο), αυτό ήταν άβολο, και αυτό ήταν εμφανές. Ο κόσμος και ο τόπος τον έδιωχναν.
Η εικόνα με το ευζωνικό άγημα, ήταν σημειολογικό, Ιστορική υπενθύμιση και η προοπτική της στο μέλλον.
Η ακριβής αποτίμηση, όπως πάντα, θα φανεί αρκετό καιρό αργότερα.
Τα μέτρα ασφαλείας, έσωσαν το γόητρο της Εθνικής κυριαρχίας του κράτους.
Κατά προφανώς εσκεμμένο τρόπο, το προσωπικό ασφαλείας επέβαλλε την έννοια του κυριάρχου κράτους και καθυπόταξε αρκετή από την θρασύτητα, αυθάδεια και αυθαιρεσία του Σουλτάνου και των ευνούχων του.
(*) Ο Ευάγγελος Αθανασιάδης είναι Συνταγματάρχης ε.α.
