Σε μία σεμνή και συγκινητική τελετή στο πλαίσιο των «ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΕΙΩΝ» πραγματοποιήθηκε σήμερα το πρωί στην πλατεία Ηρώων, από τον Δήμο Κατερίνης και τον σύλλογο Κρητών Ν.Πιερίας «ΟΙ ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΙ», η τελετή αποκαλυπτηρίων της προτομής του Απόστολου Κονταξάκη, του 16χρονου Κρητικού, που πότισε με το αίμα του την γη της Πιερίας, κατά την καθοριστική μάχη της 15ης Οκτωβρίου 1912, για την απελευθέρωση της Κατερίνης.
Ειδικότερα, τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον Δήμαρχο Κατερίνης Σάββα Χιονίδη, από τον πρόεδρο του συλλόγου Κρητών Ν.Πιερίας «ΟΙ ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΙ» Κων/νο Μανιουδάκη, ενώ η συγκίνηση κορυφώθηκε κατά την παράδοση της γαλανόλευκης σε συγγενείς απογόνων του Απόστολου Κονταξάκη, οι οποίοι ταξίδεψαν από την Κρήτη προκειμένου να παραστούν στην τελετή.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με επιμνημόσυνη δέηση από τον Πρωτοσύγκελο της Ι.Μ. Κίτρους Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτη Βαρνάβα Λεοντιάδη και συνεχίστηκε με χαιρετισμό από τον Δημάρχο Κατερίνης Σάββα Χιονίδη, από τον Πρόεδρο του Συλλόγου Κρητών Ν.Πιερίας «ΟΙ ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΙ», Κων/νο Μανιουδάκη, από τον Γεώργιο Κονταξάκη (απόγονο συγγενών του Απόστολου Κονταξάκη). Την κεντρική ομιλία της εκδήλωσης πραγματοποίησε ο Νίκος Ναχόπουλος, Διδάκτωρ Τοπικής Ιστορίας – Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης.
Ο ΚΟΝΤΑΞΑΚΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ
Ειδικότερα, στο χαιρετισμό που απεύθυνε ο Δήμαρχος Κατερίνης Σάββας Χιονίδης τόνισε χαρακτηριστικά: «Η συγκίνησή μου είναι ανείπωτη, καθώς για μένα ήταν ένα όνειρο ζωής, το να μπορέσουμε να τιμούμε τους μοναδικούς ήρωες, οι οποίοι καταθέτουν την ψυχή τους, την ίδια τους τη ζωή στην Πατρίδα χωρίς να επιστρατεύονται. Είναι ήρωες, οι οποίοι συνιστούν υπόδειγμα γενναίας, αγνής ελληνικής ψυχής. Αυτός ήταν ο Απόστολος Κονταξάκης, τον οποίο οφείλαμε από το περιθώριο της ιστορίας να τον θέσουμε στο κέντρο της ιστορίας, καθώς το παράδειγμά του δίνει δρόμους και σήμερα, για το τι σημαίνει αγώνας για Ελεύθερη Μακεδονία, αγώνας για να μπορέσουμε ως Έθνος να σταθούμε. Εθνικά είναι ο μεγάλος πυρσός που μας οδηγεί ο Κονταξάκης. Βάζουμε πλέον στο κάδρο με ονοματεπώνυμο τον Απόστολο Κονταξάκη, καθώς με άοκνες προσπάθειες όλων μας μαζί με τον Πρόεδρο του συλλόγου Κρητών Πιερίας Κώστα Μανιουδάκη πετύχαμε να βρούμε τη γενιά του και δεν είναι πλέον ο άγνωστος στρατιώτης. Η επικεφαλίδα του Μακεδονικού Αγώνα πρέπει να γράφει: Απόστολος Κονταξάκης. Οφείλουμε τιμή βέβαια σε όλους όσοι έπεσαν σε αυτό τον Μακεδονικό αγώνα, στη μάχη για την απελευθέρωση της Κατερίνης προεξάρχοντος του συνταγματάρχη Σβορώνου, ο οποίος με τον ηρωισμό του ως επαγγελματίας στρατιωτικός έδωσε την ζωή του για την απελευθέρωση της Κατερίνης. Εδώ μιλούμε για το νεαρό Κρητικόπουλο, που άφησε το σπίτι του στον Αλίκαμπο και ήρθε εδώ, για να θυσιαστεί για την πατρίδα. Το αίμα και η ψυχή του καθαγίασαν την Πιερική γη. Η Μακεδονία και η Κρήτη σε αυτή την ιστορική στιγμή έρχονται ακόμη πιο κοντά. Η Ελλάδα είναι μία. Η Ελληνική ψυχή είναι μοναδική. Και ο Κονταξάκης μας δείχνει το δρόμο. Ας γίνουμε ένας Κονταξάκης όλοι μαζί για να μπορέσουμε να δώσουμε τη δύναμη που χρειάζεται η Ελλάδα σε αυτές τις γκρίζες εποχές. Τιμή και δόξα στους απογόνους του ήρωα. Σας τιμούμε. Τιμούμε τον ήρωα, για αυτό και είναι ο πρώτος που βρίσκεται σε αυτό το περιβόλι των ηρώων δίπλα από τον Μεγαλέξανδρο. Μπροστά σε αυτό το νεαρό που έπεσε για μας καλούμαστε να δώσουμε έναν όρκο τιμής ότι θα προσπαθήσουμε τουλάχιστον να κάνουμε αντίστοιχες θυσίες για την αξιοπρέπεια, για το Έθνος, για την τοπική μας κοινωνία».
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΤΩΝ ΑΠΟΓΟΝΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΟΝΤΑΞΑΚΗ
Χαιρετισμό απεύθυνε ο Γεώργιος Κονταξάκης, απόγονος συγγενών του Απόστολου Κονταξάκη, ο οποίος σημείωσε μεταξύ άλλων: «Ερχόμενος σήμερα στην Κατερίνη, πέρασαν από το μυαλό μου χιλιάδες σκέψεις, αλλά και αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία, τότε που άκουγα με προσήλωση τις ιστορίες που μου διηγούνταν οι μεγαλύτεροι για όλους τους ήρωες μας που έχυσαν το αίμα τους για την πατρίδα. Προέρχομαι από έναν τόπο, όπου τη Λευτεριά, την Πατρίδα, τα Ιδανικά του Ελληνισμού τα έχουμε πολύ ψηλά στις συνειδήσεις μας: Τα Χανιά, την Κρήτη του Ελευθέριου Βενιζέλου, την Κρήτη των αγωνιστών[…] Σήμερα είμαι εδώ ως απόγονος ενός ήρωα, του Απόστολου Κονταξάκη, ενός νεαρού αμούστακου παιδιού, που είχε το θάρρος και το θράσος να φύγει από την Κρήτη και να πολεμήσει στη μακρινή Πιερία. Για τη Μακεδονία μας! Για την Ελλάδα! Ευχαριστώ εγκάρδια τον Δήμαρχο Κατερίνης Σάββα Χιονίδη, τον Πρόεδρο του Συλλόγου Κρητών Πιερίας Κων/νο Μανιουδάκη. Η οικογένειά μου σας ευγνωμονεί όχι για την τιμή, αλλά που δεν ξεχάσατε το παιδί της Κρήτης που έχυσε το αίμα του σ’ αυτά τα ιερά χώματα[…]».
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΗΚΕ Η ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΑΡΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΠΟΥ ΠΟΤΙΣΕ ΜΕ ΑΙΜΑ ΤΗΝ ΠΙΕΡΙΚΗ ΓΗ
Παράλληλα, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Κρητών Ν.Πιερίας «ΟΙ ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΙ» Κων/νος Μανιουδάκης σημείωσε: «[…] Είμαι βαθιά συγκινημένος και χαρούμενος διότι σήμερα με την βοήθεια του Θεού και των 4 Νεομαρτύρων της Κρήτης, αλλά και του Δήμου μας ένα όνειρο δεκαετιών του συλλόγου μας και του λαού της Πιερίας, γίνεται πραγματικότητα.
Η ιστορία του νεαρού κρητικού ΚΟΝΤΑΞΑΚΗ που πότισε με το αίμα του την γη της Πιερίας, κατά την καθοριστική μάχη της 15ης Οκτωβρίου 1912 για την απελευθέρωση της Κατερίνης, ήταν γνωστή. Όμως η επίσημη Πολιτεία είχε αγνοήσει τη θυσία του και δεν είχε αποδώσει τον οφειλόμενο φόρο Τιμής μέχρι σήμερα, στον μικρό αυτό ήρωα, που κοπέλι αμούστακο 16 χρονών ξεκίνησε από την Κρήτη χωρίς να έχει καμιά υποχρέωση από αγάπη και μόνο για την πατρίδα του και έδωσε ότι πολυτιμότερο είχε, την ζωή του, για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και ειδικότερα της πόλης μας της Κατερίνης.
Θέλω να ευχαριστήσω τον Δήμο Κατερίνης και ιδιαίτερα τον Δήμαρχο κ. ΧΙΟΝΙΔΗ, ο οποίος μετά από αίτημα του συλλόγου μας ανέλαβε την δημιουργία της προτομής του Αποστόλου ΚΟΝΤΑΞΑΚΗ και την τοποθέτηση της στην πλατεία Ηρώων για να τιμάται στις εθνικές επετείους μαζί με τους άλλους ήρωες, αλλά και για να θυμίζει σε μας τους νεότερους και κυρίως στην νεολαία μας, τον άδολο πατριωτισμό, το θάρρος, τον ηρωισμό και την θυσία προς την πατρίδα μας. Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω και όλους εσάς που παρευρίσκεστε στην τελετή των αποκαλυπτηρίων και τιμάτε την μνήμη του και είμαι σίγουρος ότι αναπαύεται πλέον στην Πιερική γη ικανοποιημένος ότι αναγνωρίστηκε η ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ».
Το αίμα του Κονταξάκη θα παραμένει για πάντα στο χώμα της Μακεδονίας
Ο Νίκος Ναχόπουλος, Διδάκτωρ Τοπικής Ιστορίας – Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης, στην κεντρική ομιλία της εκδήλωσης παρέθεσε εν συντομία τα στρατιωτικά γεγονότα που συνέβησαν κατά την απελευθέρωση της Κατερίνης τον Οκτώβριο του 1912, έκανε λόγο «για το 16χρονο, αμούστακο παλικάρι, από το χωριό Αλίκαμπος των Χανίων, τον Απόστολο Κονταξάκη, που με την ηρωική θυσία του έπραξε το χρέος του στην πατρίδα» επισημαίνοντας ότι: «ο Δήμος Κατερίνης, η πόλη της Κατερίνης εκπληρώνει το οφειλόμενο χρέος τιμής απέναντί του. Η ανέγερση προτομής στον Κονταξάκη είναι πράξη τιμής και ένδειξη ευγνωμοσύνης για αυτό που πρόσφερε ο ίδιος και πρόσφερε το ανώτερο που είχε να προσφέρει, δηλαδή, την ίδια του τη ζωή».
Επιπλέον, συνεχάρη τον Δήμαρχο Κατερίνης Σάββα Χιονίδη, ο οποίος, «[…] στήριξε με κάθε τρόπο, ηθικά και υλικά την πρόταση του Συλλόγου Κρητών «Οι ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΙ», για φιλοτέχνηση και ανέγερση προτομής του Απόστολου Κονταξάκη», καθώς και τον Σύλλογο Κρητών Πιερίας «Οι σταυραετοί» και κυρίως προσωπικά τον ακούραστο Πρόεδρο του συλλόγου Κωνσταντίνο Μανιουδάκη: «[…] που ενδιαφέρθηκαν και κοπίασαν για να μπορούμε να αποδώσουμε την οφειλόμενη τιμή στον ηρωικώς πεσόντα Κονταξάκη».
Στον συγκινητικό του επίλογο, ο Νίκος Ναχόπουλος σημείωσε απευθυνόμενος στους συγγενείς απογόνων του Απόστολου Κονταξάκη: «[…] έχετε το δικαίωμα να νιώθετε περήφανοι και συνάμα να σεμνύνεστε για τον πρόγονό σας, που σήμερα τιμά σε δημόσια εκδήλωση η πόλη της Κατερίνης γι αυτό το υψηλό και ευγενικό που έπραξε. Έχετε στην οικογένειά σας έναν ήρωα και πρέπει να καμαρώνετε γι αυτόν. Ήρθατε κι εσείς για το γεγονός αυτό εδώ, σε έναν τόπο δικό σας, και δεν πρόκειται να φύγετε ποτέ από τούτο τον τόπο, γιατί το αίμα της γενιά σας, το αίμα του Απόστολου Κονταξάκη έμεινε και θα παραμένει για πάντα στο χώμα της Κατερίνης, στο χώμα της Μακεδονίας».
Αμέσως μετά την κεντρική ομιλία και τους χαιρετισμούς στεφάνι κατέθεσαν ο Δήμαρχος Κατερίνης Σάββας Χιονίδης, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Κρητών Ν.Πιερίας Κων/νος Μανιουδάκης, ο Διοικητής της 24ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας Λιτοχώρου, Ταξίαρχος Ζαχαρίας Ζαχαρόπουλος, ο εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Πολιτιστικών Σωματείων & Πρόεδρος της Ένωσης Κρητικών Συλλόγων Μακεδονίας Στυλιανός Αβαράκης –Πιτένης, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Κατερίνης Ευθύμιος Τσίρκος, απόγονος συγγενών του Απόστολου Κονταξάκη, ο εκπρόσωπος της Ένωσης Απόστρατων Αξιωματικών Πιερίας.
Στην εκδήλωση μνήμης και τιμής που διοργανώθηκε στο πλαίσιο των Αικατερινείων με τον συντονισμό του προέδρου του Οργανισμού Πολιτισμού (ΟΠΠΑΠ) Θεόδωρου Παυλίδη παρέστησαν επίσης, η Αντιπεριφερειάρχης Πιερίας Σοφία Μαυρίδου, αντιδήμαρχοι, δημοτικοί, περιφερειακοί, τοπικοί σύμβουλοι, πολιτευτές, πρώην βουλευτές, εκπρόσωποι τοπικών αρχών, φορέων, συλλόγων και πλήθος κόσμου.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση του «ΑΝΩΓΕΙΑΝΟΥ», (αρχαίος χορός των Κουρητών), από μέλη των συλλόγων της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Πολιτιστικών Σωματείων, με τις παραδοσιακές τους φορεσιές. Το χορευτικό πλαισίωσε μουσικά το σχήμα της Αρετής Καμηλάκη και του Βασίλη Αρχάβλη αντίστοιχα.
Ομιλία - Νίκος Ναχόπουλος, Διδάκτωρ Τοπικής Ιστορίας – Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης. Κατερίνη, 24/11/2018.
Με απέραντο σεβασμό προσήλθαμε σήμερα εδώ, στην Πλατεία Ηρώων της Κατερίνης, για να τελέσουμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Απόστολου Κονταξάκη, του νεαρού Κρητικού που θυσίασε πρώιμα τα νιάτα του για τη δική μας ελευθερία, για να υπάρχουμε εμείς σήμερα και να ζούμε ελεύθεροι, με ειρήνη και δημοκρατία.
Τα στρατιωτικά γεγονότα που συνέβησαν κατά την απελευθέρωση της Κατερίνης τον Οκτώβριο του 1912, είναι λίγο πολύ γνωστά στους περισσότερους. Eν συντομία θα πω ότι, η Κατερίνη απελευθερώθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1912, αφού είχε προηγηθεί την προηγούμενη ημέρα μάχη μεταξύ ελληνικών και οθωμανικών στρατευμάτων, σε μια περιοχή που βρίσκεται γύρω στα 5-6 χιλιόμετρα δυτικά της Κατερίνης, ανάμεσα στα χωριά Νεοκαισάρεια και Σβορώνο.
Λίγο μετά το μεσημέρι της 15ης Οκτωβρίου 1912 η εμπροσθοφυλακή της 7ης Μεραρχίας του ελληνικού στρατού, η οποία απαρτίζεται κυρίως από επίστρατους, καθώς πλησιάζει στο χωρίο Κολοκούρι, το σημερινό Σβορώνο, δέχεται σφοδρά πυρά. Οι στρατιώτες αιφνιδιάζονται και ένας λόχος αρχίζει να υποχωρεί ατάκτως. Την κατάσταση εκείνη τη στιγμή σώζει ο αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Σβορώνος, ο οποίος στρέφεται έφιππος κατά του εχθρού και εμψυχώνει τους στρατιώτες του. Το γεγονός αυτό έχει σα συνέπεια να καταστεί εύκολος στόχος ο έφιππος συνταγματάρχης, να δεχθεί τα πυρά των Τούρκων και να χάσει τη ζωή του. Η θυσία του όμως προκαλεί οργή αλλά και συγκίνηση στους στρατιώτες του, οι οποίοι ορμούν με θάρρος και θυμό εναντίον του εχθρού.
Στη μάχη αυτή που διαρκεί περίπου 3,5 ώρες, εκτός από το Δημήτριο Σβορώνο, σύμφωνα με τα επίσημα στρατιωτικά κατάστιχα, χάνουν τη ζωή τους ο υπολοχαγός Δημήτριος Νίκας καθώς και ένα παλικάρι 16 χρόνων, εθελοντής από την Κρήτη, ο Κονταξάκης.
Μέχρι τώρα, όσοι αναφέρονταν στη μάχη αυτή και έκαναν τον απολογισμό της, απαριθμούσαν τους νεκρούς της και στο τέλος πρόσθεταν στα θύματα της μάχης «και ένας νεαρός Κρητικός, ο Κονταξάκης», όπως έκανα κι εγώ παραπάνω, χωρίς να παραθέτουν καμιά άλλη πληροφορία για τον νεαρό Κρητικό.
Ποιος ήταν όμως ο Κονταξάκης, και πώς βρέθηκε σε τέτοια ηλικία να υπηρετεί στις τάξεις του ελληνικού στρατού; Τι γύρευε στα μακεδονικά βουνά ένα δεκαεξάχρονο παιδί, και πώς στρατολογήθηκε;
Ο Κονταξάκης φαίνεται πως ήταν ένα από τους χιλιάδες Κρητικούς που ήρθαν και πολέμησαν για τη Μακεδονία. Το φαινόμενο αυτό είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις τα προηγούμενα χρόνια, κατά την περίοδο δηλαδή του ένοπλου Μακεδονικού Αγώνα, αλλά φαίνεται ότι δεν σταμάτησε με τη λήξη του το 1908. Όταν ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα ο μεγάλος Κρητικός και έγινε πρωθυπουργός, φαίνεται πως οι πατριώτες του συνέχισαν να έρχονται ως εθελοντές και να πολεμούν για τη Μακεδονία. Ανάμεσά τους τότε, το 1912 ήταν και ένα παιδί 16 χρόνων, ο Κονταξάκης, που παράτησε το χωριό του, τον Αλίκαμπο Χανίων και έφτασε στα ελληνοτουρκικά σύνορα, που τότε περιορίζονταν μέχρι τα Τρίκαλα και τη Λάρισα. Εμφανίστηκε με μια στρατιωτική μονάδα και ζήτησε να καταταγεί ως εθελοντής. Όταν όμως δήλωσε την πραγματική του ηλικία, δεν τον κράτησαν. Ο Κονταξάκης προσπάθησε να βρει τρόπο να καταταγεί. Τότε έμαθε ότι κάποιος κληρωτός από τα Τρίκαλα ονόματι Βαλησμάς, που τον είχαν καλέσει να στρατευτεί, είχε φύγει μετανάστης στη Αμερική. Αυτή ήταν η ευκαιρία που γύρευε. Έψαξε και βρήκε τα προσωπικά στοιχεία εκείνου, παρουσιάστηκε στο στρατό ως Βαλησμάς και έτσι στρατολογήθηκε.
Ο πόλεμος κηρύχθηκε στις 5 Οκτωβρίου. Ακολούθησαν φονικές μάχες με σημαντικότερη εκείνη στο Σαραντάπορο. Ο Κονταξάκης ζει από κοντά το σκοτωμό και καταλαβαίνει τι σημαίνει πόλεμος. Ο πόλεμος είναι χαλασμός. Ο θάνατος παραμονεύει κάθε λεπτό και δε χαρίζεται σε κανέναν. Η σφαίρα που σκότωσε πριν λίγο τον διπλανό του αντιλαμβάνεται ότι θα μπορούσε να είχε σκοτώσει τον ίδιο. Ήταν παιδί, δεν είχε ζήσει ακόμη τη ζωή του και είχε εμπλακεί με τη θέλησή του σε έναν κίνδυνο, χωρίς να ξέρει που θα καταλήξει. Για το παιδί αυτό ήταν εύκολο να απεμπλακεί από τον κίνδυνο, αρκούσε μόνο να φανέρωνε το ψέμα που είχε πει. Αυτό το ψέμα τον βασάνιζε, και τον βασάνιζε περισσότερο όσο σκεπτόταν το θάνατο. Το πήρε απόφαση, θα μιλούσε στον λοχαγό του, θα του έλεγε την αλήθεια. Και του μίλησε. Λίγα λόγια: «Εγώ λέγομαι Κονταξάκης και όχι Βαλησμάς. Είμαι από την Κρήτη και αυτό είναι το όνομα του πατέρα μου. Αυτόν θα ειδοποιήσεις άμα σκοτωθώ».
Δεν τον ένοιαζε ο θάνατος, τον ένοιαζαν μόνο οι γονείς του. Αν σκοτωνόταν, να μην τον ψάχνουν, και να μην τον περιμένουν.
Η στιγμή αυτή είναι η κορύφωση του ηρωισμού. Ξέρει που πηγαίνει και δεν κάνει βήμα πίσω. Είναι μικρό, αμούστακο παλικάρι, ένα παλικάρι που ολόισια στο θάνατο κολυμπά. Ο θάνατος που τον βρήκε στον κάμπο της Κατερίνης, την ώρα της μάχης, είναι ένα τυχαίο γεγονός. Η απόφασή του όμως, που είχε πάρει νωρίτερα, να συνεχίσει να πολεμάει, είναι ηρωική απόφαση και πράξη αυτοθυσίας. Είναι η πράξη που τον σημάδεψε και η οποία του προσέδωσε αιώνια μνήμη. Εάν ο Ρίτσος γνώριζε το περιστατικό αυτό, αν γνώριζε τη θυσία του Κονταξάκη, θα είχε γράψει πολύ νωρίτερα τον επιτάφιό του γι αυτό το παλικάρι.
Ο Κονταξάκης με τη στάση του έπραξε το χρέος του στην πατρίδα, το ίδιο άλλωστε έκαναν και όλοι όσοι θυσιάστηκαν εκείνη τη μέρα, δηλαδή, ο Συνταγματάρχης Σβορώνος, ο Υπολοχαγός Δημήτριος Νίκας και άλλοι στρατιωτικοί ή επίστρατοι. Όλοι αυτοί έπραξαν το χρέος τους, πιστοί στην στρατιωτική και επαγγελματική τους ευσυνειδησία, και γι αυτό τους πρέπει τιμή. Αλλά τι να πούμε για τον Κονταξάκη, και τι τιμή να αποδώσουμε σε εκείνον, που δεν ήταν ούτε στρατιωτικός, ούτε επίστρατος, ούτε τον κάλεσαν για κάποιον λόγο να πολεμήσει, ούτε είχε την απαιτούμενη ηλικία για στρατολόγηση, αλλά – επιτρέψτε μου τη φράση – «ξεγέλασε» την πατρίδα, προκειμένου να την υπηρετήσει και να θυσιαστεί γι αυτήν;
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες•
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
Από τότε πέρασαν περισσότερα από 100 χρόνια για να φτάσουμε στη σημερινή μέρα κατά την οποία ο Δήμος Κατερίνης, η πόλη της Κατερίνης εκπληρώνει το οφειλόμενο χρέος τιμής απέναντί του. Η ανέγερση προτομής στον Κονταξάκη είναι πράξη τιμής και ένδειξη ευγνωμοσύνης, για αυτό που πρόσφερε ο ίδιος, και πρόσφερε το ανώτερο που είχε να προσφέρει, δηλαδή, την ίδια του τη ζωή. Εξάλλου το χώμα, όπου έχει στηθεί η προτομή του, το έχει εξαγοράσει με το αίμα του.
Για να φτάσουμε στη σημερινή μέρα, και να μπορούμε να αποδώσουμε την οφειλόμενη τιμή στον ηρωικώς πεσόντα Κονταξάκη, ενδιαφέρθηκαν και κοπίασαν ορισμένα άτομα ώστε να αποδώσει καρπούς η έρευνα για το άτομό του, γιατί μέχρι πριν δυο χρόνια, το μόνο που γνωρίζαμε από τα στοιχεία του παιδιού, ήταν το επώνυμο και ο τόπος καταγωγής του. Όσοι αναφέρονταν στο θέμα αυτό, έλεγαν κάποιος Κονταξάκης από την Κρήτη. Χάριν όμως στις άοκνες, πολυετείς και επιμελείς αναζητήσεις και έρευνες που έκανε ο Σύλλογος των Κρητικών της Κατερίνης «Οι σταυραετοί» και κυρίως προσωπικά ο ακούραστος Πρόεδρος του συλλόγου κ. Κωνσταντίνος Μανιουδάκης, στον οποίο αξίζουν έπαινοι και πολλά συγχαρητήρια για αυτή του την προσπάθεια και την επιτυχία, επιτεύχθηκε ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση στοιχείων γύρω από το άτομό του Κονταξάκη και σήμερα πλέον γνωρίζουμε, ότι το παλικάρι από την Κρήτη που έπεσε στη μάχη της Κατερίνης ήταν ο Απόστολος Κονταξάκης του Νικολάου από το χωριό Αλίκαμπος των Χανίων, γεννημένος το 1896.
Επίσης πολλά συγχαρητήρια ανήκουν στο Δήμαρχο Κατερίνης κ. Σάββα Χιονίδη, ο οποίος, από την πρώτη στιγμή, αποδέχθηκε πρόθυμα και στήριξε με κάθε τρόπο, ηθικά και υλικά την πρόταση του Συλλόγου Κρητών «Οι Σταυραετοί», για φιλοτέχνηση και ανέγερση προτομής του Απόστολου Κονταξάκη σε δημόσιο χώρο της Κατερίνης, έτσι ώστε σήμερα να έχουμε την δυνατότητα να τελούμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής.
Τέλος θερμές ευχαριστίες και έπαινοι αξίζουν στους συγγενείς του Απόστολου Κονταξάκη, του ήρωα που τιμούμε σήμερα, οι οποίοι ταξίδεψαν από την Κρήτη για να είναι κοντά μας σε τούτη την ιερή στιγμή.
Αγαπητοί φίλοι, τιμώμενοι προσκεκλημένοι απόγονοι του Απόστολου Κονταξάκη έχετε το δικαίωμα να νιώθετε περήφανοι και συνάμα να σεμνύνεστε για τον πρόγονό σας, που σήμερα τιμά σε δημόσια εκδήλωση η πόλη της Κατερίνης γι αυτό το υψηλό και ευγενικό που έπραξε. Έχετε στο σόι σας έναν ήρωα και πρέπει να καμαρώνετε γι αυτόν. Ο Απόστολος Κονταξάκης σας έφερε κι εσάς σήμερα εδώ, σε έναν τόπο οικείο, που ανήκει και σε σας, και δεν πρόκειται να φύγετε ποτέ από τούτο τον τόπο, γιατί το αίμα της γενιά σας, το αίμα του Απόστολου Κονταξάκη έμεινε και θα παραμένει για πάντα στο χώμα της Κατερίνης, στο χώμα της Μακεδονίας.
Ας μείνει αθάνατη η μνήμη του!
Σας ευχαριστώ πολύ
Νίκος Ναχόπουλος, Διδάκτωρ Τοπικής Ιστορίας – Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης
Το αίμα του Κονταξάκη θα παραμένει για πάντα στο χώμα της Μακεδονίας
Ο Νίκος Ναχόπουλος, Διδάκτωρ Τοπικής Ιστορίας – Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης, στην κεντρική ομιλία της εκδήλωσης παρέθεσε εν συντομία τα στρατιωτικά γεγονότα που συνέβησαν κατά την απελευθέρωση της Κατερίνης τον Οκτώβριο του 1912, έκανε λόγο «για το 16χρονο, αμούστακο παλικάρι, από το χωριό Αλίκαμπος των Χανίων, τον Απόστολο Κονταξάκη, που με την ηρωική θυσία του έπραξε το χρέος του στην πατρίδα» επισημαίνοντας ότι: «ο Δήμος Κατερίνης, η πόλη της Κατερίνης εκπληρώνει το οφειλόμενο χρέος τιμής απέναντί του. Η ανέγερση προτομής στον Κονταξάκη είναι πράξη τιμής και ένδειξη ευγνωμοσύνης για αυτό που πρόσφερε ο ίδιος και πρόσφερε το ανώτερο που είχε να προσφέρει, δηλαδή, την ίδια του τη ζωή».
Επιπλέον, συνεχάρη τον Δήμαρχο Κατερίνης Σάββα Χιονίδη, ο οποίος, «[…] στήριξε με κάθε τρόπο, ηθικά και υλικά την πρόταση του Συλλόγου Κρητών «Οι ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΙ», για φιλοτέχνηση και ανέγερση προτομής του Απόστολου Κονταξάκη», καθώς και τον Σύλλογο Κρητών Πιερίας «Οι σταυραετοί» και κυρίως προσωπικά τον ακούραστο Πρόεδρο του συλλόγου Κωνσταντίνο Μανιουδάκη: «[…] που ενδιαφέρθηκαν και κοπίασαν για να μπορούμε να αποδώσουμε την οφειλόμενη τιμή στον ηρωικώς πεσόντα Κονταξάκη».
Στον συγκινητικό του επίλογο, ο Νίκος Ναχόπουλος σημείωσε απευθυνόμενος στους συγγενείς απογόνων του Απόστολου Κονταξάκη: «[…] έχετε το δικαίωμα να νιώθετε περήφανοι και συνάμα να σεμνύνεστε για τον πρόγονό σας, που σήμερα τιμά σε δημόσια εκδήλωση η πόλη της Κατερίνης γι αυτό το υψηλό και ευγενικό που έπραξε. Έχετε στην οικογένειά σας έναν ήρωα και πρέπει να καμαρώνετε γι αυτόν. Ήρθατε κι εσείς για το γεγονός αυτό εδώ, σε έναν τόπο δικό σας, και δεν πρόκειται να φύγετε ποτέ από τούτο τον τόπο, γιατί το αίμα της γενιά σας, το αίμα του Απόστολου Κονταξάκη έμεινε και θα παραμένει για πάντα στο χώμα της Κατερίνης, στο χώμα της Μακεδονίας».
Αμέσως μετά την κεντρική ομιλία και τους χαιρετισμούς στεφάνι κατέθεσαν ο Δήμαρχος Κατερίνης Σάββας Χιονίδης, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Κρητών Ν.Πιερίας Κων/νος Μανιουδάκης, ο Διοικητής της 24ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας Λιτοχώρου, Ταξίαρχος Ζαχαρίας Ζαχαρόπουλος, ο εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Πολιτιστικών Σωματείων & Πρόεδρος της Ένωσης Κρητικών Συλλόγων Μακεδονίας Στυλιανός Αβαράκης –Πιτένης, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Κατερίνης Ευθύμιος Τσίρκος, απόγονος συγγενών του Απόστολου Κονταξάκη, ο εκπρόσωπος της Ένωσης Απόστρατων Αξιωματικών Πιερίας.
Στην εκδήλωση μνήμης και τιμής που διοργανώθηκε στο πλαίσιο των Αικατερινείων με τον συντονισμό του προέδρου του Οργανισμού Πολιτισμού (ΟΠΠΑΠ) Θεόδωρου Παυλίδη παρέστησαν επίσης, η Αντιπεριφερειάρχης Πιερίας Σοφία Μαυρίδου, αντιδήμαρχοι, δημοτικοί, περιφερειακοί, τοπικοί σύμβουλοι, πολιτευτές, πρώην βουλευτές, εκπρόσωποι τοπικών αρχών, φορέων, συλλόγων και πλήθος κόσμου.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση του «ΑΝΩΓΕΙΑΝΟΥ», (αρχαίος χορός των Κουρητών), από μέλη των συλλόγων της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Πολιτιστικών Σωματείων, με τις παραδοσιακές τους φορεσιές. Το χορευτικό πλαισίωσε μουσικά το σχήμα της Αρετής Καμηλάκη και του Βασίλη Αρχάβλη αντίστοιχα.
Ομιλία - Νίκος Ναχόπουλος, Διδάκτωρ Τοπικής Ιστορίας – Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης. Κατερίνη, 24/11/2018.
Με απέραντο σεβασμό προσήλθαμε σήμερα εδώ, στην Πλατεία Ηρώων της Κατερίνης, για να τελέσουμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Απόστολου Κονταξάκη, του νεαρού Κρητικού που θυσίασε πρώιμα τα νιάτα του για τη δική μας ελευθερία, για να υπάρχουμε εμείς σήμερα και να ζούμε ελεύθεροι, με ειρήνη και δημοκρατία.
Τα στρατιωτικά γεγονότα που συνέβησαν κατά την απελευθέρωση της Κατερίνης τον Οκτώβριο του 1912, είναι λίγο πολύ γνωστά στους περισσότερους. Eν συντομία θα πω ότι, η Κατερίνη απελευθερώθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1912, αφού είχε προηγηθεί την προηγούμενη ημέρα μάχη μεταξύ ελληνικών και οθωμανικών στρατευμάτων, σε μια περιοχή που βρίσκεται γύρω στα 5-6 χιλιόμετρα δυτικά της Κατερίνης, ανάμεσα στα χωριά Νεοκαισάρεια και Σβορώνο.
Λίγο μετά το μεσημέρι της 15ης Οκτωβρίου 1912 η εμπροσθοφυλακή της 7ης Μεραρχίας του ελληνικού στρατού, η οποία απαρτίζεται κυρίως από επίστρατους, καθώς πλησιάζει στο χωρίο Κολοκούρι, το σημερινό Σβορώνο, δέχεται σφοδρά πυρά. Οι στρατιώτες αιφνιδιάζονται και ένας λόχος αρχίζει να υποχωρεί ατάκτως. Την κατάσταση εκείνη τη στιγμή σώζει ο αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Σβορώνος, ο οποίος στρέφεται έφιππος κατά του εχθρού και εμψυχώνει τους στρατιώτες του. Το γεγονός αυτό έχει σα συνέπεια να καταστεί εύκολος στόχος ο έφιππος συνταγματάρχης, να δεχθεί τα πυρά των Τούρκων και να χάσει τη ζωή του. Η θυσία του όμως προκαλεί οργή αλλά και συγκίνηση στους στρατιώτες του, οι οποίοι ορμούν με θάρρος και θυμό εναντίον του εχθρού.
Στη μάχη αυτή που διαρκεί περίπου 3,5 ώρες, εκτός από το Δημήτριο Σβορώνο, σύμφωνα με τα επίσημα στρατιωτικά κατάστιχα, χάνουν τη ζωή τους ο υπολοχαγός Δημήτριος Νίκας καθώς και ένα παλικάρι 16 χρόνων, εθελοντής από την Κρήτη, ο Κονταξάκης.
Μέχρι τώρα, όσοι αναφέρονταν στη μάχη αυτή και έκαναν τον απολογισμό της, απαριθμούσαν τους νεκρούς της και στο τέλος πρόσθεταν στα θύματα της μάχης «και ένας νεαρός Κρητικός, ο Κονταξάκης», όπως έκανα κι εγώ παραπάνω, χωρίς να παραθέτουν καμιά άλλη πληροφορία για τον νεαρό Κρητικό.
Ποιος ήταν όμως ο Κονταξάκης, και πώς βρέθηκε σε τέτοια ηλικία να υπηρετεί στις τάξεις του ελληνικού στρατού; Τι γύρευε στα μακεδονικά βουνά ένα δεκαεξάχρονο παιδί, και πώς στρατολογήθηκε;
Ο Κονταξάκης φαίνεται πως ήταν ένα από τους χιλιάδες Κρητικούς που ήρθαν και πολέμησαν για τη Μακεδονία. Το φαινόμενο αυτό είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις τα προηγούμενα χρόνια, κατά την περίοδο δηλαδή του ένοπλου Μακεδονικού Αγώνα, αλλά φαίνεται ότι δεν σταμάτησε με τη λήξη του το 1908. Όταν ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα ο μεγάλος Κρητικός και έγινε πρωθυπουργός, φαίνεται πως οι πατριώτες του συνέχισαν να έρχονται ως εθελοντές και να πολεμούν για τη Μακεδονία. Ανάμεσά τους τότε, το 1912 ήταν και ένα παιδί 16 χρόνων, ο Κονταξάκης, που παράτησε το χωριό του, τον Αλίκαμπο Χανίων και έφτασε στα ελληνοτουρκικά σύνορα, που τότε περιορίζονταν μέχρι τα Τρίκαλα και τη Λάρισα. Εμφανίστηκε με μια στρατιωτική μονάδα και ζήτησε να καταταγεί ως εθελοντής. Όταν όμως δήλωσε την πραγματική του ηλικία, δεν τον κράτησαν. Ο Κονταξάκης προσπάθησε να βρει τρόπο να καταταγεί. Τότε έμαθε ότι κάποιος κληρωτός από τα Τρίκαλα ονόματι Βαλησμάς, που τον είχαν καλέσει να στρατευτεί, είχε φύγει μετανάστης στη Αμερική. Αυτή ήταν η ευκαιρία που γύρευε. Έψαξε και βρήκε τα προσωπικά στοιχεία εκείνου, παρουσιάστηκε στο στρατό ως Βαλησμάς και έτσι στρατολογήθηκε.
Ο πόλεμος κηρύχθηκε στις 5 Οκτωβρίου. Ακολούθησαν φονικές μάχες με σημαντικότερη εκείνη στο Σαραντάπορο. Ο Κονταξάκης ζει από κοντά το σκοτωμό και καταλαβαίνει τι σημαίνει πόλεμος. Ο πόλεμος είναι χαλασμός. Ο θάνατος παραμονεύει κάθε λεπτό και δε χαρίζεται σε κανέναν. Η σφαίρα που σκότωσε πριν λίγο τον διπλανό του αντιλαμβάνεται ότι θα μπορούσε να είχε σκοτώσει τον ίδιο. Ήταν παιδί, δεν είχε ζήσει ακόμη τη ζωή του και είχε εμπλακεί με τη θέλησή του σε έναν κίνδυνο, χωρίς να ξέρει που θα καταλήξει. Για το παιδί αυτό ήταν εύκολο να απεμπλακεί από τον κίνδυνο, αρκούσε μόνο να φανέρωνε το ψέμα που είχε πει. Αυτό το ψέμα τον βασάνιζε, και τον βασάνιζε περισσότερο όσο σκεπτόταν το θάνατο. Το πήρε απόφαση, θα μιλούσε στον λοχαγό του, θα του έλεγε την αλήθεια. Και του μίλησε. Λίγα λόγια: «Εγώ λέγομαι Κονταξάκης και όχι Βαλησμάς. Είμαι από την Κρήτη και αυτό είναι το όνομα του πατέρα μου. Αυτόν θα ειδοποιήσεις άμα σκοτωθώ».
Δεν τον ένοιαζε ο θάνατος, τον ένοιαζαν μόνο οι γονείς του. Αν σκοτωνόταν, να μην τον ψάχνουν, και να μην τον περιμένουν.
Η στιγμή αυτή είναι η κορύφωση του ηρωισμού. Ξέρει που πηγαίνει και δεν κάνει βήμα πίσω. Είναι μικρό, αμούστακο παλικάρι, ένα παλικάρι που ολόισια στο θάνατο κολυμπά. Ο θάνατος που τον βρήκε στον κάμπο της Κατερίνης, την ώρα της μάχης, είναι ένα τυχαίο γεγονός. Η απόφασή του όμως, που είχε πάρει νωρίτερα, να συνεχίσει να πολεμάει, είναι ηρωική απόφαση και πράξη αυτοθυσίας. Είναι η πράξη που τον σημάδεψε και η οποία του προσέδωσε αιώνια μνήμη. Εάν ο Ρίτσος γνώριζε το περιστατικό αυτό, αν γνώριζε τη θυσία του Κονταξάκη, θα είχε γράψει πολύ νωρίτερα τον επιτάφιό του γι αυτό το παλικάρι.
Ο Κονταξάκης με τη στάση του έπραξε το χρέος του στην πατρίδα, το ίδιο άλλωστε έκαναν και όλοι όσοι θυσιάστηκαν εκείνη τη μέρα, δηλαδή, ο Συνταγματάρχης Σβορώνος, ο Υπολοχαγός Δημήτριος Νίκας και άλλοι στρατιωτικοί ή επίστρατοι. Όλοι αυτοί έπραξαν το χρέος τους, πιστοί στην στρατιωτική και επαγγελματική τους ευσυνειδησία, και γι αυτό τους πρέπει τιμή. Αλλά τι να πούμε για τον Κονταξάκη, και τι τιμή να αποδώσουμε σε εκείνον, που δεν ήταν ούτε στρατιωτικός, ούτε επίστρατος, ούτε τον κάλεσαν για κάποιον λόγο να πολεμήσει, ούτε είχε την απαιτούμενη ηλικία για στρατολόγηση, αλλά – επιτρέψτε μου τη φράση – «ξεγέλασε» την πατρίδα, προκειμένου να την υπηρετήσει και να θυσιαστεί γι αυτήν;
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες•
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
Από τότε πέρασαν περισσότερα από 100 χρόνια για να φτάσουμε στη σημερινή μέρα κατά την οποία ο Δήμος Κατερίνης, η πόλη της Κατερίνης εκπληρώνει το οφειλόμενο χρέος τιμής απέναντί του. Η ανέγερση προτομής στον Κονταξάκη είναι πράξη τιμής και ένδειξη ευγνωμοσύνης, για αυτό που πρόσφερε ο ίδιος, και πρόσφερε το ανώτερο που είχε να προσφέρει, δηλαδή, την ίδια του τη ζωή. Εξάλλου το χώμα, όπου έχει στηθεί η προτομή του, το έχει εξαγοράσει με το αίμα του.
Για να φτάσουμε στη σημερινή μέρα, και να μπορούμε να αποδώσουμε την οφειλόμενη τιμή στον ηρωικώς πεσόντα Κονταξάκη, ενδιαφέρθηκαν και κοπίασαν ορισμένα άτομα ώστε να αποδώσει καρπούς η έρευνα για το άτομό του, γιατί μέχρι πριν δυο χρόνια, το μόνο που γνωρίζαμε από τα στοιχεία του παιδιού, ήταν το επώνυμο και ο τόπος καταγωγής του. Όσοι αναφέρονταν στο θέμα αυτό, έλεγαν κάποιος Κονταξάκης από την Κρήτη. Χάριν όμως στις άοκνες, πολυετείς και επιμελείς αναζητήσεις και έρευνες που έκανε ο Σύλλογος των Κρητικών της Κατερίνης «Οι σταυραετοί» και κυρίως προσωπικά ο ακούραστος Πρόεδρος του συλλόγου κ. Κωνσταντίνος Μανιουδάκης, στον οποίο αξίζουν έπαινοι και πολλά συγχαρητήρια για αυτή του την προσπάθεια και την επιτυχία, επιτεύχθηκε ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση στοιχείων γύρω από το άτομό του Κονταξάκη και σήμερα πλέον γνωρίζουμε, ότι το παλικάρι από την Κρήτη που έπεσε στη μάχη της Κατερίνης ήταν ο Απόστολος Κονταξάκης του Νικολάου από το χωριό Αλίκαμπος των Χανίων, γεννημένος το 1896.
Επίσης πολλά συγχαρητήρια ανήκουν στο Δήμαρχο Κατερίνης κ. Σάββα Χιονίδη, ο οποίος, από την πρώτη στιγμή, αποδέχθηκε πρόθυμα και στήριξε με κάθε τρόπο, ηθικά και υλικά την πρόταση του Συλλόγου Κρητών «Οι Σταυραετοί», για φιλοτέχνηση και ανέγερση προτομής του Απόστολου Κονταξάκη σε δημόσιο χώρο της Κατερίνης, έτσι ώστε σήμερα να έχουμε την δυνατότητα να τελούμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής.
Τέλος θερμές ευχαριστίες και έπαινοι αξίζουν στους συγγενείς του Απόστολου Κονταξάκη, του ήρωα που τιμούμε σήμερα, οι οποίοι ταξίδεψαν από την Κρήτη για να είναι κοντά μας σε τούτη την ιερή στιγμή.
Αγαπητοί φίλοι, τιμώμενοι προσκεκλημένοι απόγονοι του Απόστολου Κονταξάκη έχετε το δικαίωμα να νιώθετε περήφανοι και συνάμα να σεμνύνεστε για τον πρόγονό σας, που σήμερα τιμά σε δημόσια εκδήλωση η πόλη της Κατερίνης γι αυτό το υψηλό και ευγενικό που έπραξε. Έχετε στο σόι σας έναν ήρωα και πρέπει να καμαρώνετε γι αυτόν. Ο Απόστολος Κονταξάκης σας έφερε κι εσάς σήμερα εδώ, σε έναν τόπο οικείο, που ανήκει και σε σας, και δεν πρόκειται να φύγετε ποτέ από τούτο τον τόπο, γιατί το αίμα της γενιά σας, το αίμα του Απόστολου Κονταξάκη έμεινε και θα παραμένει για πάντα στο χώμα της Κατερίνης, στο χώμα της Μακεδονίας.
Ας μείνει αθάνατη η μνήμη του!
Σας ευχαριστώ πολύ
Νίκος Ναχόπουλος, Διδάκτωρ Τοπικής Ιστορίας – Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης
ΔΗΜΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
24-11-2018
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
24-11-2018
