Τρίτη 21 Απριλίου 2020

Κρίση Πανδημίας... στιγμή "κρίσιμη" ή μια χρυσή ευκαιρία για τους γονείς;

Γράφει ο Αντώνης Βλάγκας *

Αγαπητοί Γονείς,

Διανύουμε σχεδόν ενάμιση μήνα από την επιβολή των μέτρων περιορισμού και τόσο οι εξελίξεις όσο και η ενημέρωση γύρω από την πανδημία του κορονοϊού συνεχίζουν να τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα.

Αναμφίβολα όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ξαφνικές αλλαγές, όλοι μας, βιώνουμε έντονες συναισθηματικές καταστάσεις. Η πρώτη αμυντική αντίδρασή μας είναι η άρνηση και εν συνεχεία ο θυμός. Σταδιακά, ακολουθεί η διαπραγμάτευση, η θλίψη και εν τέλει η αποδοχή.

Για τους περισσότερους, ο κοινωνικός περιορισμός βιώνεται ως απώλεια της ελευθερίας και τα συναισθήματά τους βαδίζουν στα ίδια πέντε ευδιάκριτα στάδια που περνάμε και κατά την απώλεια αγαπημένων μας προσώπων.

Πρακτικά η συντριπτική πλειοψηφία ολοκληρώνει αυτή τη στιγμή το τρίτο στάδιο της διαπραγμάτευσης και οδεύει ολοταχώς προς το τέταρτο . Το προσωπικό στοίχημα πλέον για τον καθένα μας είναι να αποφύγει το τέταρτο στάδιο της θλίψης και να φτάσει όσο πιο ανώδυνα γίνεται στο πέμπτο και τελευταίο στάδιο, αυτό της αποδοχής και των δόκιμων λύσεων.


Ας παρατηρήσουμε λοιπόν την εξέλιξη των γεγονότων από την αρχή:


Α) Η ανακοίνωση διακοπής λειτουργίας των σχολείων και των πρώτων περιοριστικών μέτρων δεν αντιμετωπίστηκε με τον ίδιο τρόπο από όλους μας . Οι διαφορετικές αντιδράσεις συνδέονται εν μέρη με το επίπεδο ενημέρωσης σχετικά με την κατάσταση, αλλά κυρίως με τις αντιλήψεις, την ψυχολογική κατάσταση και την προσωπικότητα του καθενός.

Σε κάποιους λοιπόν δημιούργησε μια ψεύτικη και ευτυχώς προσωρινή αίσθηση ευθυμίας, καθώς στον καταπιεσμένο από την καθημερινότητα νου τους, μεταφράστηκε σαν «ευκαιρία για διακοπές». Συμπεριφορά που δείχνει μια ξεκάθαρη ματαίωση και μη αποδοχή της ρουτίνας τους αλλά και την ανάγκη τους να ξεφύγουν με κάθε κόστος από την «μίζερη» καθημερινότητα τους χωρίς όμως θεωρώ να έχουν ξεκάθαρη εικόνα για την πραγματική διάσταση του προβλήματος και βέβαια τη σοβαρότητά του.

Ταυτόχρονα κάποιοι άλλοι αντέδρασαν με αδιαφορία απέναντι στις αρχικές εκτιμήσεις και τις πρώτες φωνές αγωνίας, συνεχίζοντας «ευλαβικά» τη δική τους πραγματικότητα. Συμπεριφορά που δείχνει αντίστοιχα άρνηση της πραγματικότητας και άρνηση προς την αλλαγή, συνηθισμένη για όσους καταφεύγουν στην απομόνωση, μπλοκάροντας κάθε συναισθηματική αντίδραση, αντί να προσπαθήσουν να διαχειριστούν την αλλαγή.

Κάποιοι άλλοι πάλι είδαν τις καθημερινές «ευκολίες» που προσφέρει το σχολείο ως οργανισμός ή θεσμός, όπου το παιδί περνάει πολλές ώρες ειδικά αν συμμετέχει και στο πρόγραμμα του ολοημέρου να χάνονται έτσι απλά…. εν μια νυκτί με αβέβαιο μάλιστα και απροσδιόριστο το come back. Ξαφνικά λοιπόν πολλοί βλέπουν όλη αυτή την «άνεση» και διευκόλυνση να «κόβεται» και να πρέπει να βρεθούν άμεσα δόκιμες και πρακτικές λύσεις για τη μόνιμη και ολοήμερη παραμονή του παιδιού στο σπίτι. Κατάσταση που αναμφίβολα διατάραξε έντονα το συναισθηματικό υπόβαθρο του ενήλικα και δημιούργησε αρχικά μια απόγνωση και ένα διαχειριστικό τέλμα.

Αντίστοιχα πάλι γονείς εργαζόμενοι στις εναπομείναντες λίγες ανοικτές εργασίες βρέθηκαν ξαφνικά μπροστά σε ένα τείχος ανασφάλειας και αβεβαιότητας για άμεσες λύσεις ώστε να αντιμετωπιστεί έστω με κάποια σχετική πρόνοια και γρήγορες αποφάσεις η όλη κατάσταση. Αυτό από μόνο του δημιουργεί μεγάλη εσωτερική ένταση, άγχος και αποδιοργάνωση. H κατάσταση, γίνεται ακόμη πιο επιβαρυντική για το λόγο ότι η σημερινή κατάσταση δεν παρέχει προοπτική άμεσης διαφυγής, ταυτόχρονα όμως και ελπίδας εύρεσης εύκολων λύσεων.


Πέρα λοιπόν από την απειλή της υγείας, προκύπτει και το άγχος για το άγνωστο, το νέο, το άβολο και έτσι η μικρή κοινωνία της οικογένειας υπόκειται πλέον σε μεγάλη συναισθηματική πίεση.


Β) Στη συνέχεια ανακοινώθηκαν τα πρώτα υποχρεωτικά περιοριστικά μέτρα. Μέτρα που αρχικά χαρακτηρίστηκαν «υπερβολικά αυστηρά». Ειδικά για ένα λαό σαν το δικό μας, η ελευθερία επισφραγίζει την ατομική δύναμη του καθενός, επομένως ο περιορισμός αυτής, εύκολα προκαλεί μία ψυχική ταραχή και ένα διαρκές στρεσογόνο περιβάλλον. Μια ταραχή που συνειδητά ή ασυνείδητα προκαλείται σε κάθε ανθρώπινη ψυχή εν αναμονή ενός επερχόμενου (γνωστού ή άγνωστου) κακού.

Ο φόβος, η ανασφάλεια, η αγωνία, τα αδιέξοδα σενάρια και η τρομολαγνεία έκαναν την εμφάνισή τους. Πολλές φορές, οι άνθρωποι «προτιμούν» να βιώσουν το συναίσθημα του θυμού, ένα συναίσθημα που έχει ενέργεια, και δίνει «δύναμη», διότι έτσι νιώθουν ζωντανοί, ενώ στην ουσία αυτό είναι μία ψευδής έκφραση προς αποφυγή των συναισθημάτων τους. Σε αυτό το στάδιο επίσης, οι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν κάποιον για να του ρίξουν τις ευθύνες προκειμένου να απαλυνθεί το αίσθημα του θυμού.


Γ) Τη σκυτάλη μετά πήρε ο καταιγισμός πληροφοριών, η συνεχής ενημέρωση, τα διαφορετικά δεδομένα και η ανακοίνωση επιπλέον μέτρων, τόσο περιορισμού και προστασίας, όσο και στήριξης της κοινωνίας. Κάτω από τη συνεχώς εντεινόμενη κοινωνική πίεση, οι θυμωμένες και αντιδραστικές φωνές άρχισαν να εξασθενούν και τελικά να συμμορφώνονται με τις οδηγίες (με ή χωρίς τη θέλησή τους).


Δ) Η επίγνωση πλέον της σκληρής, δυστυχώς, πραγματικότητας έχει αρχίσει να «γρατζουνάει» ήδη πληγές που δεν έχουν ανοίξει ακόμα, αλλά προβλέπεται να είναι οδυνηρές όπως πληγές στις κοινωνικές σχέσεις που απομακρύνονται ή μαθαίνουν να λειτουργούν με υποκατάστατα, πληγές στο συναισθηματικό υπόβαθρο του καθενός μας αφού όλοι μας καλούμαστε να διαχειριστούμε καταστάσεις πρωτόγνωρες δίχως όμως να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτές, πληγές στα οικονομικά της κάθε οικογένειας, πληγές στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην ενδοοικογενειακή ισορροπία κ.α. Σε αυτό το στάδιο ερχόμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας, αυτό της στεναχώριας, του πόνου, της αβεβαιότητας καθώς και του φόβου. Τώρα είναι η στιγμή που ξεκινάει η πραγματική αναγνώριση και συνειδητοποίηση της σοβαρότητας της κατάστασης. Όσο πιο σύντομα ξεφύγουμε από αυτές τις μοιραίες σκέψεις, τόσο πιο εύκολα θα καταφέρουμε να γίνουμε δημιουργικοί και να εκμεταλλευτούμε το χρόνο που απρόσμενα μας δίνεται με τον εαυτό μας και τους ανθρώπους που αγαπάμε.


Ε) Οδηγούμενοι λοιπόν, εκ των πραγμάτων στην αποδοχή της πραγματικότητας και αντιλαμβανόμενοι πως η κατάσταση καραντίνας είναι πλέον δεδομένο πως θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από όσο αρχικά εκτιμούσαμε, καλούμαστε να αποφασίσουμε πώς θα διαχειριστούμε αυτήν την «υποχρεωτική ευκαιρία». Άλλωστε, όπως υπογραμμίζει και ένας Γάλλος φιλόσοφος, λογοτέχνης, κριτικός και πολιτικός: «Ο άνθρωπος είναι οι επιλογές του». Επομένως εσύ τι επιλογή θα κάνεις;

Θα αξιοποιήσεις αυτό το χρόνο θετικά, προκειμένου να προστατέψεις όχι μόνο την σωματική σου υγεία, αλλά και την ψυχική σου ανθεκτικότητα ή θα επιμείνεις στην ανώφελη αντίληψη μιας «κενής και άδειας ομηρίας» και ενός κενού διαστήματος που ξαφνικά σταμάτησε ο χρόνος για σένα και απλά περιμένεις την απελευθέρωση, δίχως να κάνεις βήματα προόδου, δίχως να προσπαθήσεις να κρατήσεις τις ισορροπίες και να χαλιναγωγήσεις τα συναισθήματα σου κάνοντας ταυτόχρονα όμως και την αυτοκριτική σου;

Θα κοιτάξεις άραγε να αξιοποιήσεις αυτή την ευκαιρία για να επαναπροσδιορίσεις τις σχέσεις σου με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας σου, να μετρήσεις το ρόλο σου και το μέγεθος της φυσικής σου υπόστασης μέσα στο οικογενειακό σου περιβάλλον και να ψάξεις για λύσεις εκτόνωσης και αντιμετώπισης της συναισθηματικής κρίσης που διογκώνεται ή θα παραιτηθείς δίνοντας χώρο στις συγκρούσεις στα ακραία συναισθήματα και θα ανοίξεις συναισθηματικές πληγές που θα αλλάξουν την ισορροπία των σχέσεων μέσα στην οικογένεια με ανεξέλεγκτες και μη αναστρέψιμες πιθανόν συνέπειες; ΕΣΥ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΕΣΥ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΜΕΣΟ ΜΕΛΛΟΝ…

Προτείνω τέλος να περιορίσουμε την έκθεση μας στα ΜΜΕ που αναφέρονται στον κορονοϊό. Το αντίδοτο στο φόβο και την αβεβαιότητα είναι η διαφάνεια και η έγκαιρη, ακριβής ενημέρωση μόνο από αξιόπιστες πηγές και όχι από ρεπορτάζ που κανείς δεν μπορεί να ελέγξει για την ακρίβεια και αξιοπιστία τους ούτε και γνωρίζει την υπόσταση τους και από πού εκπορεύονται. Δεν αφήνουμε επομένως και για κανένα λόγο τον ιό των ΜΜΕ να μπει στο σπίτι μας και να μολύνει το μυαλό, την ψυχή και κατά συνέπεια και αυτό που είμαστε….

Παραμένουμε λοιπόν ψύχραιμοι, νηφάλιοι και πιστοί στις αρχές και τις αξίες που ορίζουν τις σχέσεις μας και διαμορφώνουν τις ισορροπίες των μελών μέσα στο σπίτι. Αρπάζουμε δε την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε, να ανακαινίσουμε και να ταιριάξουμε το κολάζ των συναισθημάτων μας και των ομογενών ή ετερογενών στοιχείων που συνυπάρχουν στο σπίτι, ανασυνθέτοντας από την αρχή τις σχέσεις μας πρώτιστα με όλα τα ετερόκλητα στοιχεία του οικογενειακού μας περιβάλλοντος. Τέλος, φρεσκάρουμε τα ήδη κεκτημένα πάνω σε μια πιο στιβαρή βάση που θα ανανεώσει και θα οικοδομήσει εκ νέου ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο στις σχέσεις της οικογένειας.



* Βλάγκας Αντώνης
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής-ΠΕ11


• MSc Στις σπουδές στην εκπαίδευση
• Ειδικευθείς στις σύγχρονες διδακτικές μεθόδους στο ΕΚΠΑ
• Ειδικευθείς στη βιωματική και θεωρητική εκπαίδευση στη Διαπολιτισμική εκπαίδευση στο ΕΚΠΑ
• Ειδικευθείς στο Life Personal Coachee στο ΕΚΠΑ

Βιβλιογραφία
• https://gr.hellomagazine.com/health-fitness/psychologia


* Φωτογραφία από Gerd Altmann από το Pixabay