Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2024

Η Μονή Αγίου Γεωργίου στην Ρητίνη Πιερίας (ΦΩΤΟ-ΒΙΝΤΕΟ)

23 χιλιόμετρα από την Κατερίνη, στα Πιέρια Όρη και σε υψόμετρο 550 μέτρων βρίσκεται η Ρητίνη.

Λίγο έξω από το χωριό και σε απόσταση περίπου 2,5 χιλιομέτρων βορειοανατολικά βρίσκεται η Μονή Αγίου Γεωργίου.

Η Μονή Αγίου Γεωργίου είναι γνωστή για τις τοιχογραφίες της που κάποιες χρονολογούνται στο 1493/1494, ενώ το κτίσμα στον 15ο αιώνα.

Στην είσοδο του ναού και στην τοιχογραφία που βρίσκεται στο δυτικό υπέρθυρο του ναού αποικοινίζεται ο άγιος Γεώργιος δρακοντοκτόνος. Αριστέρα και δεξιά από τον άγιο διαβάζεται η αφιερωτική επιγραφή «ΔΕ(ΗΣΙΣ) ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ Θ(Ε)ΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΟΥ ΛΑΜΠΟΥ – ΕΤΕΙ ΖΒ ΙΝ (ΔΙΚΤΙΩΝΟΣ) ΙΒ» (=1493/94).


Στον βόρειο τοίχο εντός του ναού εικονίζονται οι Άγιοι Παντελεήμων, Κοσμάς, Δαμιανός, Μερκούριος, Μηνάς, Προκόπιος, Ευστάθιος, Νικήτας, Θεόδωρος ο Στρατηλάτης, Θεόδωρος ο Τήρων και το Τρίμορφο. 



Τι αναφέρει η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων για την Μονή του Αγίου Γεωργίου:

Η μονή του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στην κορυφή λόφου που δεσπόζει στην κοιλάδα της Πιερίας και καταλαμβάνει πιθανόν το χώρο παλαιότερης οικιστικής θέσης. Στο κέντρο του περιβόλου της στέκει ο καθολικός της ναός, ο οποίος τιμάται στον άγιο Γεώργιο. Την αφιέρωση τεκμηριώνει τοιχογραφία στο εξωτερικό δυτικό υπέρθυρο του κτίσματος με τον έφιππο άγιο κατά την στιγμή της δρακοντοκτονίας και αφιερωτική επιγραφή που χρονολογεί την παράσταση στο 1493/94 και το ίδιο κτίσμα το αργότερο στον 15ο αιώνα.

Ο καθολικός ναός τυπολογικά αποτελεί μονόχωρο κτίσμα με δίρριχτη στέγη. Η κύρια είσοδός του είναι από την δυτική πλευρά, ενώ μια δεύτερη βοηθητική υπήρχε στην αρχική φάση λειτουργίας του και στην νότια. Η τελευταία, πιθανόν λόγω προβλημάτων υγρασίας, περί το 1851 έκλεισε και διανοίχτηκε άλλη δυτικότερα αυτής. Κατά τον χρόνο αυτόν διανοίχτηκαν και τα υφιστάμενα παράθυρα.

Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει ωστόσο ο ναός έγκειται στις τοιχογραφίες του εσωτερικού του, οι οποίες ακολουθούν το σύνηθες εικονογραφικό πρόγραμμα για την εποχή και τον τύπο του ναού, με παραστάσεις ολόσωμων αγίων στο κάτω μέρος, και σκηνών του χριστολογικού κύκλου στο άνω. Έμφαση δίνεται στον κύκλο των παθών στον δυτικό και το βόρειο τοίχο, καθώς και στις σκηνές από το μαρτύριο του αγίου Γεωργίου στον νότιο. Στο Ιερό Βήμα, εκτός από τα συνήθη θέματα, δίπλα στην παράσταση με τον Χριστό Άκρα Ταπείνωση εικονίζεται ανεπτυγμένο ειλητάριο για την αναγραφή των δωρητών του ναού, απαντώμενο στη θέση αυτή και σε άλλους ναούς της Πιερίας. Τη χρονολόγηση των τοιχογραφιών στο τέλος του 15ου – αρχές 16ου αιώνα διευκρινίζει η αφιερωτική επισκοπή του επισκόπου Πέτρας Ακακίου (πριν το 1492-μετά το 1514) που διατρέχει κατά μήκος και στο μέσον του ύψους αυτού τον νότιο τοίχο του ναού.

Η σημασία των τοιχογραφιών αυτών για τη ζωγραφική στην περιοχή της Πιερίας κατά την πρώιμη μεταβυζαντική περίοδο, αποτέλεσε το έναυσμα για την ένταξη του μνημείου ως υποέργο με τίτλο «Συντήρηση του εντοίχιου διακόσμου της Μονής Αγίου Γεωργίου Ρητίνης» στο χρηματοδοτούμενο από το ΕΣΠΑ έργο «Μεταβυζαντινά Μνημεία Πιερίας. Στερέωση, Αποκατάσταση και Συντήρηση Εντοίχιου Διακόσμου», που εκτελέστηκε απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την 9η ΕΒΑ το διάστημα 2011-2013.

Ενδιαφέροντα επίσης και δηλωτικά της παλαιότερης φάσης του ναού ή ακόμη και της ύπαρξης προγενέστερου κτίσματος στην αυτή θέση είναι τα γλυπτά μέλη του ναού βρίσκονται εντός του ναού και στον αύλειο χώρου του, καθώς και η κεραμική του 14ου αιώνα που περισυλλέχθηκε από το εσωτερικό του. Από το ναό προέρχονται πολλές φορητές εικόνες του 15ου – 20ου αιώνα, μεταλλικά λειτουργικά σκεύη και παλαίτυπα, όλα φυλασσόμενα σήμερα στους ναούς της Παναγίας και της Αγίας Τριάδας στην Ρητίνη.



* Μία πολύ όμορφη περιγραφή του ναού έχει γράψει ο συμπολίτης μας και διεθνώς αναγνωρισμένος αγιογράφος Κωνσταντίνος Ξενόπουλος. Μπορείτε να την διαβάσετε στον παρακάτω σύνδεσμοkonxenopoulosagiografos.wordpress.com





** Δείτε τις φωτογραφίες του Μιχάλη Κανταρτζή: