«Άκου πώς παίρνουν οι αγέρες
χιλιάδων χρόνων τη φωνή!
Μέσα στο λόγο το δικό μου
όλ’ η ανθρωπότητα πονεί.»
(Κώστας Βάρναλης)
Έπεσε η
αυλαία του 44ου Φεστιβάλ Ολύμπου, την Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου 2015, με την πλατωνική
«Απολογία
του Σωκράτη» από το Κρατικό
Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Με τη δύση του ηλίου και τη δύση του καλοκαιριού, έδυσε
και το Φεστιβάλ Ολύμπου στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου, με την ανα-παράσταση της
δίκης του Σωκράτη στην αρχαία Αθήνα του 399 π.Χ.
Οι θεατές
πραγματοποιήσαμε νοερώς ένα ταξίδι στο δικαστήριο της Ηλιαίας, όπου ο φιλόσοφος
απολογείται ενώπιον των δικαστών (ημών των θεατών εν προκειμένω) για τις άδικες
κατηγορίες του Μέλητου και άλλων δύο εγκαλούντων, Άνυτου και Λύκωνος. Κι εμείς
θα τον καταδικάσουμε. Πάλι...
Ο
σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης με ένα αφαιρετικό σκηνικό, μία καρέκλα, έναν
βωμό και μία κλεψύδρα, απέδωσε λιτότητα και τελετουργικό χαρακτήρα στην
παράσταση. Επιλέγει – για πρώτη φορά στην ιστορία του θεάτρου – να αποδώσει το έργο στο πρωτότυπο, στην αρχαία ελληνική γλώσσα, έτσι όπως το έγραψε
ο Πλάτωνας. Παρακάμπτει κατ' επιλογήν την ερασμιακή προφορά, αφήνοντας ελάχιστα
μόνο ίχνη προσωδιακής εκφοράς του αρχαίου ελληνικού λόγου, ενός λόγου που, αν
και δεν ομιλείται πια (τα αρχαία ελληνικά τυπικά θεωρούνται νεκρή γλώσσα, εφόσον
δεν παράγονται νέα κείμενα σ’ αυτήν), ωστόσο μπορεί ακόμη να ακούγεται ως
φυσικός και σύγχρονος ελληνικός λόγος. Βεβαίως, οι υπέρτιτλοι με την απόδοση του
κειμένου στη νέα ελληνική (και στην αγγλική) είναι αναγκαία συνθήκη για την
κατανόηση του έργου.
Ο σκηνογραφικός σχεδιασμός της
κλεψύδρας από τον Κώστα Κοτσανά κρίνεται άκρως επιτυχής κι ευρηματικός,
καθώς συντελεί στην κορύφωση της αγωνίας. Το πέρασμα του χρόνου αισθητοποιείται
και με το θαλασσί χρώμα του νερού αλλά και με τον ήχο των σταλαγματιών, οι
οποίες κάποιες στιγμές ακούγονται ανά δευτερόλεπτο, σαν τους κτύπους της καρδιάς
του αγωνιώντος απολογούμενου Σωκράτη αλλά και των συμπαθούντων θεατών.
Ο Βασίλης
Καραμπούλας ως Σωκράτης μοιάζει σαν να ήρθε ενσαρκωμένος από το παρελθόν
και να απολογείται ενώπιόν μας, νομίζοντας πως εμείς οι θεατές είμαστε οι
δικαστές και οι “άνδρες Αθηναίοι” του 399 π.Χ. Μας καθηλώνει. Μας
κάνει συνένοχους. Μας συγκινεί. Άλλοτε καταρρακωμένος κι άλλοτε
επιθετικός, άλλοτε πληγωμένος κι άλλοτε δηκτικός, προκαλεί τον θαυμασμό μας
τόσο για την υποκριτική του δεινότητα, όσο και για την υπομονή του να καταφέρει
να αποστηθίσει ένα τέτοιο κείμενο.
Έδυσε
λοιπόν το 44ο Φεστιβάλ Ολύμπου και αναμένουμε την ανατολή του 45ου,
το καλοκαίρι του 2016.
Σοφία Ελευθεριάδου – Ειρήνη Παξιμαδάκη, φιλόλογοι
