Η ανταποδοτικότητα στην κοινωνία μας αποτελεί έναν ισχυρό κανόνα για την ομαλή λειτουργία της.
Είτε σε προσωπικό, είτε σε επαγγελματικό επίπεδο, όλη μας η ζωή είναι ένα πάρε-δώσε, ένα διαχρονικό αλισβερίσι πάνω στο οποίο στεγάζονται οι ανθρώπινες σχέσεις.
Οφείλεις να παράγεις, να προσφέρεις για να λάβεις τους καρπούς των προσπαθειών σου. Αν δεν δουλέψεις δεν θα φας, δεν θα προκόψεις, δεν θα μεγαλώσεις την οικογένεια σου.
Αν δεν είσαι συνεπής ο εργοδότης σου θα σε απολύσει. Αν δεν ενταχθείς στο κοινωνικό σύνολο αυτό θα σε αποκλείσει από τις δομές του. Αν δεν αγαπήσεις δεν θα αγαπηθείς. Αν δεν φυτέψεις δεν θα δώσεις βλαστάρια. Αν δεν ποτίσεις θα ξεραθούν τα φυτά σου. Αν δεν διαβάσεις δεν θα μάθεις.
Όλη η ζωή μας είναι μια δοσοληψία. Πολλές φορές όμως αυτό το δούναι-λαβείν κρύβει μια υποκριτική, συγκαταβατική σχέση όπου πρωτοστατεί το συμφέρον. Η αλληλοβοήθεια και η αλληλεγγύη τίθενται στο περιθώριο. Δίνω απλά και μόνο για να λάβω για μένα. Αδιαφορώ για το σύνολο γιατί προέχει η δική μου επιβίωση. Οι άλλοι ας ζήσουν μόνοι τους, με τις δικές τους δυνάμεις.
Άλλοι πάλι έχουν μάθει μόνο να ζητάνε, μόνο να λαμβάνουν. Τα βρίσκουν έτοιμα, όπως λέμε στη λαϊκή μας διάλεκτο, χωρίς να έχουν μάθει να μοχθούν, χωρίς να προσφέρουν υπηρεσίες στον συνάνθρωπο.
Σε κάποιες κοινωνικές ομάδες το δούναι και λαβείν οργανώνεται συνωμοτικά σε κλειστό κύκλο λίγων ατόμων, με όρους και κανόνες που θέτουν στο περιθώριο τους πολλούς. Οι τελευταίοι έχουν παγιδευτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μην χαρακτηρίζονται αποδοτικοί σε σύγκριση με τους λίγους και καλούς.
Όμως η συμπεριφορά και οι πράξεις μας απέναντι στους συνανθρώπους μας καθορίζουν και την πορεία μας στο μέλλον. «Ότι κάνεις, βρίσκεις. Αυτός είναι ο νόμος», είχε πει ο Αισχύλος.
«Μάχαιρα έδωσες, μάχαιρα θα λάβεις», είπε ο Ιησούς στον Πέτρο εννοώντας πως ότι δίνεις, αυτό παίρνεις πίσω.
Στις μέρες μας φαντάζει σαν όνειρο να δίνουν λίγοι για να λαμβάνουν πολλοί.
Ποιος θα δώσει χωρίς να πάρει;
Ποιος θα προσφέρει αγάπη χωρίς να προσμένει ανταπόδοση;
Ποιος θα παράσχει εργασία χωρίς κόμιστρο;
Όταν απουσιάζει ο σεβασμός και η αμοιβαιότητα, η ανταπόδοση δηλαδή των ίδιων συναισθημάτων μεταξύ των ανθρώπων τότε οι σχέσεις και οι δοσοληψίες μεταξύ τους είναι άρρωστες με αρνητικά αποτελέσματα για το κοινωνικό σύνολο.
Γιάννης Τσαπουρνιώτης
