Με αφορμή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του Ελευθερίου Ελευθεριάδη και του Φιλολογικού Μνημοσύνου που θα ακολουθήσει στην ΕΚΑΒΗ, την Κυριακή 11 Νοεμβρίου επισυνάπτονται δύο άρθρα.
Το πρώτο είναι του κ. Χιονίδη πρώην νομάρχη Πιερίας και βουλευτή Ημαθίας και το δεύτερο του κ. Χριστοφορίδη, συγγραφέα και εκδότη εφημερίδας της Κοζάνης.
Με εκτίμηση
Σημέλα Ελ. Ελευθεριάδου
--------------------------------------------------------------
Ελευθέριος Ελευθεριάδης
Ο Ελευθέριος Ελευθεριάδης, γεννήθηκε στο χωριό Λαραχανή της Ματσούκας του Πόντου, το έτος 1910. Πατέρας του ο Στάθης της οικογένειας των Χατζηλευτεράντων και μητέρα του η Σιμέλα, θυγατέρα του Χριστόφορου Ερκότ, από το γειτονικό χωριό Κούτουλα της Ματσούκας. Ο δάσκαλος πατέρας του, εξορίζεται το 1922 και στην πορεία σκοτώνεται από τους Τούρκους. Το 1923, η οικογένεια του Χατζηλευτέρ’, αποτελείται από τη γριά μάνα του Στάθη, Κερεκή, τη γυναίκα και χήρα του Σιμέλα, 27 χρόνων και τα παιδιά, τον πρωτότοκο Λευτέρη 12 χρόνων, τους μικρότερους Γιάννη, Μαρία και τον Μωυσή, μόλις 2 χρόνων.
Στην οικογένεια, προστέθηκε και ένα ορφανό παιδάκι, συνομήλικο του Γιάννη, ο Κωστάκης. Στον απάνθρωπο υποχρεωτικό ξεριζωμό, η γριά Κερεκή, αρνείται να υπακούσει. Επιστρέφει στο χωριό από την Τραπεζούντα, όπου είχε καταφύγει όλη η οικογένεια και πεθαίνει στον τόπο των προγόνων της, τη Λαραχανή.
Ο Λευτέρης αρχηγός της οικογένειας
Η εξαμελής οικογένεια, με αρχηγό των δωδεκάχρονο Λευτέρη, μπαίνει στο καράβι της ελπίδας για σωτηρία, αλλά καταλήγει στα μπουντρούμια της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, τα οποία οι Τούρκοι είχαν ονομάσει «καραντίνα».
Εκεί, χωρίς καμία υγειονομική περίθαλψη, για περιορισμό και θεραπεία των επιδημικών ασθενειών που εμφανίστηκαν από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, εξολοθρεύεται η οικογένεια του Χατζηλευτέρ’ και ο μοναδικός επιζών, ο Λευτέρης, βρίσκει τον τρόπο ν’ αποδράσει και να βρεθεί να περιπλανάται ελεύθερος στους δρόμους της πόλης της Χάλκης.
Στα ορφανοτροφεία Πριγκήπου και Γρεβενών
Φιλάνθρωπα χέρια περιμαζεύουν τον Λευτέρη και τον στέλνουν στο ορφανοτροφείο της νήσου Πρίγκηπος. Εκεί έμεινε μέχρι το 1925, οπότε, μαζί με άλλους ανταλλάξιμους πρόσφυγες, μεταφέρεται. Η πικρή εμπειρία του από τις καραντίνες, τον οδηγεί ξανά σε απόδραση και καταλήγει στο χωριό Άγιος Δημήτριος Κοζάνης, όπου είχε πληροφορηθεί ότι εγκαταστάθηκαν οικογένειες από τη Λαραχανή.
Ο πεντάρφανος Λευτέρης, καταλήγει στο ορφανοτροφείο Γρεβενών, όπου παρακολουθεί το Γυμνάσιο και αποφοιτά από αυτό με το πρώτο βραβείο «επιμέλειας και χρηστότητας» που του απονέμεται από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκης.
Στο πανεπιστήμιο και μετά στον ελληνοϊταλικό πόλεμο
Το έτος 1939, ο Λευτέρης, αποφοιτά από το Τμήμα Μαθηματικών της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1940, με τον βαθμό του εφέδρου ανθυπολοχαγού, παίρνει μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, στο μέτωπο της Αλβανίας. Για την ανδρεία του στον πόλεμο, τιμήθηκε με το μετάλλιο του Πολεμικού Σταυρού. Τα σχετικά με τον πόλεμο τα κατέγραψε, με τον τίτλο «Ημερολογιακές σημειώσεις από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο της Αλβανίας». Το 1952, εκλέγεται βουλευτής Πιερίας με την ΕΠΕΚ του Νικολάου Πλαστήρα. Επανεκλέγεται βουλευτής Πιερίας το 1974 και 1977 με τη Νέα Δημοκρατία.
Ποικίλα τα ενδιαφέροντα του Ελευθεριάδη
Τα ενδιαφέροντά του ποικίλα και η δραστηριότητά του σε διάφορους τομείς ενασχόλησής του, πλούσια:
Διπλωματούχος της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, Γενικός Διευθυντής των σχολών ιατρικών επαγγελμάτων «Γαληνός» στη Θεσσαλονίκη, εκδότης και διευθυντής της εβδομαδιαίας εφημερίδας της Κατερίνης «Ο Θαρραλέος», εκδότης της στρατιωτικής εφημερίδας του 71ου Τάγματος Εθνοφρουράς «Η φωνή του εθνοφρουρού», Διευθυντής του ΙΚΑ Κατερίνης κατά την ίδρυσή του, πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Κατερίνης την περίοδο 1959 – 1964, στενός συνεργάτης του Φίλωνα Κτενίδη και από τα ιδρυτικά στελέχη του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος «Παναγία Σουμελά» στο διοικητικό συμβούλιο του οποίου μετείχε μέχρι το 1987, πρώτος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ποντιακών Σωματείων (ΠΕΠΣ) που μετεξελίχτηκε σε ΠΟΠΣ και τιμήθηκε με τον τίτλου του επίτιμου προέδρου της το 1987.
Πολυγραφότατος και αξιόλογος συγγραφέας - Έγραψε θεατρικά έργα στην ποντιακή διάλεκτο και στη δημοτική:
α) Στην ποντιακή : «Τη κουνί το χάραγμαν», «’Σ σην Ρωμανίαν δέβα», «Εν τούτω νίκα», «Μαρία Γκιουλ Μπαχάρ», «Το στύμνωμαν». Τα πρώτα δύο έργα βραβεύτηκαν στους Α’ και Β΄ διαγωνισμούς συγγραφής θεατρικών έργων από τον Καλλιτεχνικό Οργανισμό Ποντίων Αθηνών.
Β) Στη δημοτική : «Δαυίδ ο Κομνηνός, ο τελευταίος Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας», και το Λαογραφικό έργο με τίτλο «Λαογραφικά Λαραχανής» το οποίο εκδόθηκε από τον Καλλιτεχνικό Οργανισμό Ποντίων Αθηνών το 1992.
Στο αρχείο της οικογένειας Ελευθεριάδη, που φιλάει ως ατίμητο κειμήλιο η γυναίκα του Ευωδία υπάρχει ογκώδης αυτοβιογραφία του με τίτλο «Ο Λευτέρης, ο τελευταίος των Χατζηλευτεράντων» με πλούτο στοιχείων για τους προγόνους του, την οικογένειά του, τη ζωή του στο σχολείο της Λαραχανής και στα παρχάρια της, την οδύσσειά του στα χρόνια του ξεριζωμού και για τον αγώνα του, με πείσμα και χωρίς συμβιβασμό, για επιβίωση και προκοπή.
Οι επισκέψεις του στον Πόντο – Το μοιραίο ταξίδι
Ο Ελευθέριος Ελευθεριάδης, πραγματοποίησε στον Πόντο τρία ταξίδια – προσκυνήματα. Το πρώτο, το 1953, μόνος του, διάρκειας ενός μηνός. Το δεύτερο, το 1979, συμμετέχοντας σε ομάδα της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και το τρίτο με την ένωση Ποντίων Ματσούκας Θεσσαλονίκης, το 1988. Για τα δύο πρώτα ταξίδια του, έγραψε τις αναμνήσεις του, οι οποίες με την ευγενική διάθεση του εκδοτικού οίκου των Αδελφών Κυριακίδη, είδαν το φως της δημοσιότητας το 2004, με τον τίτλο «Πόντος, Επιστροφή στην Ιθάκη – Οδοιπορικό μνήμης και γεωγραφίας». Το τελευταίο του ταξίδι – τον Αύγουστο του 1988 – έμελλε να είναι το μοιραίο. Επισκέφτηκε τη γενέτειρά του Λαραχανή, είδε τους παιδικούς του φίλους, τους χάρηκε και τον χάρηκαν, προσκύνησε στα ερείπια των σπιτιών του, ήπιε νερό από την οικογενειακή βρύση, κάθισε στον βράχο – μελετητήριο των μαθητικών του χρόνων, προσκύνησε στην Παναγία Σουμελά, πήγε παντού, όπου αισθανόταν ότι έπρεπε να αφήσει χαιρετισμό και άφησε την τελευταία του πνοή, στην «πόλη των ονείρων του», την Τραπεζούντα.
Η επιθυμία του, «Θέλω ν’ αποθάνω ‘ς σον τόπον ντ’ εγεννέθα και να θάφκουμαι ‘ς σην Παναΐαν Σουμελάν, ‘ς σο Βέρμιον», εκπληρώθηκε.
(Πηγή : https://santeos.blogspot.gr/2015/01/blog-post_35.html)
Χριστόφορος Στ. Χριστοφορίδης – Σάρπογλης
Συγγραφέας & εκδότης του περιοδικού «Ποντιακό Βήμα» Κοζάνης
Ένας ξεχασμένος Ακρίτας ο Ελευθεριάδης
Συνηθίζουν οι άνθρωποι να υπερβάλλουν, όταν αναφέρονται σε άλλους που είναι παρόντες, κυρίως για να επιτύχουν κάποιον σκοπό τους, η πραγματοποίηση του οποίου εξαρτιέται από τους υμνούμενους.
Επίσης, επαινούν και τους νεκρούς, για πολλούς και διάφορους λόγους, σπουδαιότερος και συνηθέστερος δε, είναι η αποδοχή της ρήσης, σύμφωνα με την οποία «οι πεθαμένοι είναι πάντοτε συγχωρεμένοι». Έτσι, δεν υπάρχει περίπτωση να διαβάσεις νεκρολογία, στην οποία να κατακρίνεται ένας πεθαμένος. Οι άνθρωποι, προσπαθούν – όσοι, βέβαια, προσπαθούν – να πετύχουν την ισότητα στη ζωή, την εξασφαλίζουν, όμως, τελικά, στον θάνατο μονάχα κι έτσι εξασφαλίζουν τα «άριστα» και την «κοσμιωτάτη διαγωγή» και όσοι ήσαν «απορριπτέοι ή μετεξεταστέοι όσο ζούσαν».
Στην περίπτωση του Ελευθεριάδη όλα αλλάζουν
Στην περίπτωση του Λευτέρη Ελευθεριάδη, πρώην βουλευτή Πιερίας, δεν χρειάζεται να ακολουθηθεί η πεπατημένη οδός της ισοπέδωσης – εξίσωσης των νεκρών, για να δικαιολογηθούν οι έπαινοι που ακούστηκαν ή γράφτηκαν ή θα γραφούν. Γιατί ήταν ένας υπέροχος, ευθύς, τίμιος, ειλικρινής και αξιαγάπητος χαρακτήρας, γεγονός το οποίο ήταν κοινά παραδεκτό και όσο ζούσε. Θα αναφερθώ σε μερικά στοιχεία που θεμελιώνουν την πιο πάνω κρίση.
Εποχή με σοβαρές ανακατατάξεις η σημερινή
Είναι βέβαιο ότι ζούμε μια δύσκολη περίοδο της νεοελληνικής ιστορίας, μια μεταβατική εποχή σοβαρών ανακατατάξεων των ιδεών, του τρόπου ζωής, των αξιών κ.τ.λ. Είναι άγνωστη η κατάληξη των αναζητήσεων του σύγχρονου ανθρώπου και συγκεκριμένα του Νεοέλληνα. Βέβαιο, όμως, είναι ότι λιγόστεψαν οι συνάνθρωποί μας, που θυσιάζουν στον βωμό του καλού Θεού ή του ενάρετου ανθρώπου. Οι αξίες, χάνουν την … αξία τους και ειδωλοποιούνται η ύλη και η εύκολη απόκτηση υλικών αγαθών, με λίγο ή καθόλου κόπο.
«Αγρίεψε» ο σημερινός άνθρωπος και παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά ενός ετεροχρονισμένου πρωτογονισμού. Όταν κυριαρχούσε το δίκιο του ισχυρότερου, του πιο καταφερτζή, πριν επικρατήσει κάποια δέσμη αρχών, για να διέπεται η ανθρώπινη ζωή. Ένα άλλο δυσοίωνο χαρακτηριστικό, είναι η ασέβεια προς την παράδοση, στην ευρύτερη έννοιά της.
Πολεμιστής για τη διάσωση των ανθρώπινων αξιών
Ο Ελευθέριος – για μας Λευτέρης – Ελευθεριάδης, ήταν ένας ξεχασμένος Ακρίτας, που πολεμούσε απεγνωσμένα, για να διασώσει όσα μπορούσε από τις ανθρώπινες αξίες και τις ελληνικές παραδόσεις και συγκεκριμένα του Ποντιακού Ελληνισμού.
Άνθρωπος με το Α κεφαλαίο, ελληνοπρεπέστατος Πόντιος, ένας από τους τελευταίους που ήρθαν πρόσφυγες, σύγχρονος Δαυίδ Κομνηνός, προσπάθησε και κατόρθωσε να μείνει όρθιος και να πράττει ορθώς σε όλο τον πολυκύμαντο και δύσκολο βίο του, ώστε να χρησιμεύει ως παράδειγμα για αναφορά, για μίμηση στους νεότερους.
Πάλεψε για να επιβιώσει και το πέτυχε. Προσπαθώντας συνεχώς και χωρίς να αδικήσει τους άλλους, εξυπηρετώντας φίλους και αντιπάλους – αφού εχθρούς δεν είχε – σε όποιο μετερίζι και αν αγωνίστηκε. Τον πρωτογνώρισα όταν ήμουν νομάρχης Πιερίας και δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να διαπιστώσω ότι είχα να κάμω με έναν σεμνό, τίμιο και ηθικό άνθρωπο. Και όπως ήταν επόμενο, γίναμε αμέσως φίλοι, χωρίς να οφείλεται αυτό και στη συγγένεια που έχω με την καλή του γυναίκα.
Θητεύσαμε με τον Λευτέρη στις ίδιες αρχές
Ύστερα συνυπήρξαμε βουλευτές σ’ εκείνη την ανεπανάληπτη Βουλή της περιόδου 1974 – 1977 και το γεγονός ότι δεν ήμασταν του ίδιου κόμματος, δεν μας εμπόδισε να αλληλοεκτιμηθούμε μια και τύχαινε να θητεύουμε τις ίδιες αρχές.
Ο Λευτέρης Ελευθεριάδης, μπορεί να μην ήταν σπουδαία φυσιογνωμία πολιτικού, με τα συνηθισμένα κριτήρια των πολλών, αλλά για όσους γυρεύουν από τους πολιτικούς τιμιότητα, ειλικρίνεια, ήθος και εργατικότητα, υπευθυνότητα, στην περίπτωσή του εντόπισαν ένα κατάλοιπο παρηγοριάς κι ελπίδας ότι δεν τελείωσε το προζύμι, με το οποίο πλάθεται η ιστορία των λαών.
Μεγάλη η συμβολή του στα ποντιακά
Δεν πρέπει να υποτιμηθεί εξάλλου, η μεγάλη συμβολή του Λευτέρη Ελευθεριάδη, στην προσπάθεια για τη διάσωση της ιστορίας και των παραδόσεων του Ποντιακού Ελληνισμού, είτε ως συγγραφέας θεατρικών έργων ή ως αφηγητής όσων γνώριζε ή ως συνιδρυτής της ιερής μονής της Παναγίας Σουμελά, μαζί με τον Φίλωνα Κτενίδη και τον Λεωνίδα Ιασωνίδη, ή ως πρώτος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ποντιακών Σωματείων κ.τ.λ. (Πηγή: https://santeos.blogspot.gr/2010/12/blog-post_5177.html)
Γιώργος Χιονίδης
Πρώην Νομάρχης Πιερίας & πρώην Βουλευτής Ημαθίας
