Κλινικός Ψυχολόγος
Ο φόβος, για την μόλυνση από έναν ιό, είναι ένα ισχυρό και χρήσιμο συναίσθημα για την επιβίωσή μας, εάν είναι ανάλογο με τον επικείμενο κίνδυνο (στην προκειμένη περίπτωση από τη μόλυνση μιας ασθένειας).
Σήμερα πολλοί κίνδυνοι δεν εξαρτώνται από τις εμπειρίες μας, αλλά από τον τρόπο που μαθαίνουμε γι αυτούς, τον τρόπο που περιγράφονται και τον συναισθηματικό αντίκτυπο που παράγει η μετάδοσή τους από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Εάν η ανησυχία της μόλυνσης οδηγεί στην προσεκτική τήρηση των οδηγιών από τους ειδικούς και στην υιοθέτηση συνετών συμπεριφορών για τη σωτηρία ανθρώπινων ζωών τότε μιλάμε για ένα συναίσθημα ικανό να διεγείρει τις συμπαγείς και έντονα προσαρμοστικές συμπεριφορές. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν το συναίσθημα του φόβου μετατρέπεται σε πανικό και οδηγεί το άτομο σε συμπεριφορές γενικευμένου άγχους, διευρύνοντας το πεδίο των πιθανών κινδύνων και φτάνοντας ακόμη και στο σημείο να εντοπίσει νέους ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν. Ο φόβος λοιπόν από ένα συναίσθημα χρήσιμο για την ίδια μας τη ζωή, μπορεί να μετατραπεί σε ένα γενικευμένο συναίσθημα πανικού.
Η εμφάνιση του πανικού είναι πιο συχνή σε άτομα με ιδιαίτερη αγχώδη συμπεριφορά και προηγούμενο ιστορικό υποχονδρίασης. Τα άτομα αυτά επικεντρώνονται στις πιο επικίνδυνες και καταστροφικές πληροφορίες που δέχονται, αντιδρούν με θυμό και επιθετικότητα ή κλείνονται πολλές φορές στον εαυτό τους.
Ο φόβος λοιπόν της μόλυνσης μπορεί να γίνει υπερβολικός σε σύγκριση με τους αντικειμενικούς κινδύνους, μετατρέπεται σε πανικό και καταλήγει να μας βλάψει.
Στην ψυχολογική διαχείριση της πανδημίας είναι απαραίτητο να αποφευχθούν δύο πιθανά σφάλματα, η υπερεκτίμηση ή η άρνηση του ίδιου του προβλήματος. Ομάδα Ιταλών νοσοκομειακών ψυχολόγων (Azienda Ospedaliero-Universitaria San Giovanni di Dio e Ruggi d'Aragona) καταγράφουν τον ακόλουθο δεκάλογο προκειμένου ο πολίτης να μπορεί διαχειριστεί ανησυχίες, φοβίες και καταστάσεις συλλογικού πανικού.
• Είναι φυσιολογικό να ανησυχείς. Το μη παθολογικό άγχος μπορεί να σώσει τη ζωή μας.
• Όταν το άγχος αυξάνεται επειδή δεν γνωρίζουμε τον κίνδυνο (επιδημίες, φυσικές καταστροφές κ.λ.π.), διατρέχουμε τον κίνδυνο να γίνουμε πιο ευαίσθητοι.
• Η έντονη ανησυχία μας καθιστά λιγότερο διαυγείς και λιγότερο ικανούς ώστε να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις.
• Για να ξεπεραστεί ο φόβος, η γνώση είναι απαραίτητη. Η σωστή ενημέρωση μέσω των επίσημων οργάνων σχετικά με τα χαρακτηριστικά και την εξάπλωση του ιού είναι ήδη μια πρώτη φροντίδα τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους άλλους.
• Η σωστή γνώση είναι η πρώτη πράξη προστασίας. Μην εκθέτετε τον εαυτό σας και μην εκθέτετε άλλους σε ψευδείς και ανησυχητικές ειδήσεις, οι οποίες θα οδηγήσουν σε ψυχολογική αναστάτωση
• Δεν συμμετέχουμε σε επικίνδυνες συμπεριφορές, εμμένουμε στις υποδείξεις, ενεργούμε υπεύθυνα προς το συμφέρον όλων.
• Βοηθάμε τα παιδιά να κατανοήσουν τι συμβαίνει απαντώντας με σαφήνεια στις ερωτήσεις τους, ώστε να εφαρμόσουν και αυτά τους κανόνες υγιεινής που προτείνουν οι αρμόδιες Αρχές.
• Βοηθάμε τους ανθρώπους που έχουν κατακλυστεί από το άγχος, προσπαθώντας να τους δώσουμε σαφείς πληροφορίες.
• Σε περίπτωση ανάγκης δεν διστάζουμε να επικοινωνήσουμε με τους διαθέσιμους ψυχολόγους για να απαντήσουμε σε αυτή την ανάγκη για βοήθεια.
• Η ασφάλεια είναι υπόθεση όλων μας. Καθένας από εμάς μπορεί να βοηθήσει στην εξάπλωση της ηρεμίας και της λογικής στη διαχείριση αυτής της ευαίσθητης κατάστασης.
• Ας εμπιστευθούμε τα θεσμικά όργανα. Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, είναι σημαντικό να συνδέεστε με τις αρμόδιες αρχές, να ακολουθείτε τις ενδείξεις και να αναφέρετε τυχόν κρίσιμα ζητήματα.
Μπίσμπας Λάζαρος
Κλινικός Ψυχολόγος
Σύμβ.Δημοτ,Κοιν.Κατερίνης
