Το «Ολύμπιος» μαρτυρά τον τόπο δράσης των αρματολών που ήταν η ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου. Ας προσθέσουμε και ότι υπήρξε γαμπρός των Λαζαίων, μιας άλλης θρυλικής οικογένειας της Πιερίας. Νυμφεύτηκε τη Μεταξία (κόρη του εθνομάρτυρα Δήμου Λάζου), με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά, δυο γιους και τρεις κόρες.
Κύρια περιοχή δράσης του Καπετάν Διαμαντή ήταν οι ορεινοί όγκοι του Βερμίου, του Ολύμπου και των Πιερίων, πριν το 1821 και μετά την έκρηξη της Επανάστασης. Γνωρίζουμε ότι διαδέχθηκε τον πατέρα του στο αρματολίκι της Κατερίνης και ότι τον Ιούνιο του 1821 πήρε μέρος στην εξέγερση της Κασσάνδρας στη Χαλκιδική. Μαζί με τον αδελφό του Κώστα πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό της νότιας Μακεδονίας και τον Μάρτιο του 1822 έλαβε μέρος στις φονικότατες μάχες ενάντια στους Τούρκους στον Κολινδρό, την Καστανιά και στη Μηλιά. Ακολούθησε η πολιορκία της Νάουσας, όπου κλείστηκε μέχρι την καταστροφή της στις 13 Απριλίου του 1822 και έκτοτε κατέφυγε στην Εύβοια.
Εκεί ο Άρειος Πάγος, η τοπική διοίκηση που προήλθε από τη Συνέλευση των Σαλώνων το Νοέμβρη του 1821, μετά από εισήγηση του Υπουργού Πολέμου Χριστόφορου Περραιβού λόγω της γενναιότητας του Νικολάου και της στρατιωτικής του ικανότητας, τον διόρισε το Σεπτέμβρη του 1822 αρχηγό των επαναστατών της Εύβοιας και του ανέθεσε τη διεύθυνση του Αγώνα με έδρα το Ξηροχώρι (Ιστιαία σήμερα). Εδώ είναι αξιοσημείωτο το ότι τον Ιούνιο του 1823 αντιμετώπισε ως επικεφαλής μόλις χιλίων διακοσίων αγωνιστών είκοσι χιλιάδες Οθωμανούς υπό την αρχηγία του Γιουσούφ Περκόφτσαλη, τους οποίους νίκησε ύστερα από φονικές μάχες που διεξήχθησαν στα στενά του Μαντουδίου. Ακολούθησαν και άλλες νικηφόρες μάχες που έδωσε ο Καπετάν Διαμαντής στην Εύβοια, η οποία συνέχισε να αγωνίζεται μέχρι τα τέλη Ιουνίου.
Στις 9 Οκτωβρίου του 1823 συμμετέχει στη νικηφόρα μάχη της Σκιάθου ενάντια στο ναύαρχο Χιουσρέφ Πασά, τον λεγόμενο Τοπάλ. Εκεί μαζί με τους Λιακόπουλο, Μπίνο, Δήμο Νικολάου και τους Συρόπουλους αγωνίζονται να διασώσουν από τη λιμοκτονία 35.000 χιλιάδες γυναικόπαιδα προσφύγων, που είχαν καταφύγει και έμεναν αβοήθητοι στις βόρειες Σποράδες, που ήταν παλιό καταφύγιο Μακεδόνων αρματολών. Μετά την αποτυχημένη επανάσταση στη Νάουσα και τα Πιέρια (Απρίλιο και Μάιο του 1822), όσοι κατάφεραν να γλιτώσουν, είχαν συγκεντρωθεί εκεί. Από εκεί τον Ιανουάριο του 1824 ξεκίνησε πειρατική δράση κατά του κόλπου της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής, καθώς και στην περιοχή των Τεμπών και του Πλαταμώνα, με σκοπό να απασχολεί στρατιωτικά τους Τούρκους αφενός, αλλά κυρίως για να εξασφαλίσει αφετέρου πόρους για την επιβίωση των Θεσσαλομακεδόνων που ήταν εγκατεστημένοι στα νησιά των Βόρειων Σποράδων και η κατάστασή τους ήταν απελπιστική.
Θα κλείσουμε την αναφορά στην πολύ πλούσια αγωνιστική δράση
του Καπετάν Διαμαντή με τη συμμετοχή μαζί με τον αδελφό του Κώστα στις 3
Νοεμβρίου του 1827 σε μυστική σύσκεψη πολλών οπλαρχηγών στη Μονή του Αγίου
Διονυσίου στον Όλυμπο, που υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα κέντρο μυστικών
επαφών των Μακεδόνων καπεταναίων (μέχρις ότου το αντιλήφθηκαν οι Οθωμανοί το
φθινόπωρο του 1828, οπότε και λεηλάτησαν το μοναστήρι μέχρις αφανισμού του). Η
μαρτυρία αναφέρεται σε επιστολή του Διαμαντή Ολυμπίου προς το Στρατάρχη
Δημήτριο Υψηλάντη στις 10 Οκτωβρίου του 1828, από τον οποίο ζητάει στήριξη στη
δράση του κατά των Οθωμανών. Με μυστική εντολή της κυβέρνησης και σημαντική
δύναμη Ολυμπίων επανέρχεται στον Όλυμπο θέτοντας ως άμεσο στόχο την προστασία
του υπόδουλου ελληνισμού της νοτιοανατολικής Μακεδονίας. Εντωμεταξύ ο ερχομός
του Ι. Καποδίστρια στις 7 Ιανουαρίου του 1828 έδωσε νέα προοπτική και πολλές
ελπίδες απελευθέρωσης του βόρειου ελληνισμού.
Και εδώ ας περάσουμε στην τελευταία επιστολή που έγραψε στις 30 Δεκεμβρίου του 1855, λίγες ημέρες πριν φύγει από τη ζωή, προς τον φίλο του Γερουσιαστή, τον Δημήτριο Χατζίσκο. Η επιστολή έφτασε στο κοινοβούλιο στα μέσα Ιανουαρίου του 1856, αλλά αναγνώστηκε και καταγράφηκε στα πρακτικά της Γερουσίας στις 19 Ιανουαρίου 1856, όπου αναγγέλθηκε και ο θάνατος του Καπετάν Διαμαντή.
Η επιστολή γράφει:
Αχλάδι την 30 Δεκεμβρίου 1855.
Προς τον κύριον Δ. Χατζίσκον Γερουσιαστήν ,
Αδελφέ,
Σας γράφω δια χειρός μου∙ το πάθος του στήθους μου προώδευσεν εις τον ανώτατον βαθμόν και ογλίγωρα σας αποχαιρετώ∙ μην νομίσητε ότι εφοβήθην τον θάνατον∙ όχι, καθότι είμαι εξήντα τεσσάρων ετών. Λυπούμαι όμως τα εξής∙ πρώτον δεν λυπούμαι τόσον πολύ δια την σύζυγόν μου και ανήλικα τέκνα μου∙ ελπίζω εις τον κοινόν πατέρα των Ελλήνων τον Σεβαστόν Βασιλέα Όθωνα και εις την υπεράσπισιν των φίλων, να μη τα αφήσουν να δυστυχούν. Το δεύτερον με λυπεί πολύ, δεν θα ιδώ αυτόν τον μέγαν πόλεμον αποπερατωμένον∙ το τρίτον με λυπεί κατάκαρδα, δεν θα ιδώ την γην της γεννήσεώς μου ελευθερωμένην, όπου εχύθησαν τόσα αίματα εξ αιτίας μου, όπου εσήκωσα την επανάστασιν∙ δεν είμαι εις θέσιν να γράψω περισσότερα.
Ο αδελφός σου
ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ
Ο πρωθυπουργός Σπυρίδων Τρικούπης και ο Ιωάννης Βλαχογιάννης θα ση-μειώσουν ότι χωρίς τον Διαμαντή Ολύμπιο επανάσταση στα Πιέρια, τον Όλυμπο και στο Βέρμιο θα ήταν αδύνατο να εκδηλωθεί.
* Παναγιώτης Γ. Αλεκάκης,
Φιλόλογος – Ιστορικός
Δρ Ιστορικού και Αρχαιολογικού Τμήματος Α.Π.Θ.
Διευθυντής 2ου ΓΕΛ Κατερίνης
** Φωτογραφία εξωφύλλου από τον κ. Σάκη Χασαπέτη (Photo Hasapetis)
