Εκτός από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά τα σαρακοστιανά εδέσματα περιλαμβάνουν ως επί το πλείστον αλιεύματα, πολλά εκ των οποίων είναι από τη φύση τους ευαλλοίωτα. Η ορθή επιλογή των τροφίμων, η μεταφορά στο σπίτι όσων χρειάζονται ψύξη το συντομότερο δυνατό, οι προσεκτικοί χειρισμοί των τροφίμων στο σπίτι (π.χ. καθαριότητα, συντήρηση σε κατάλληλη θερμοκρασία, καλό μαγείρεμα κ.λπ.) αποτελούν πρακτικές πρωταρχικής σημασίας για την αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία.
Ο Ε.Φ.Ε.Τ. με γνώμονα τη διασφάλιση της διάθεσης ασφαλών τροφίμων και την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών από αθέμιτες πρακτικές, ενισχύει τους ελέγχους στην αγορά των τροφίμων κατά την περίοδο της Σαρακοστής.
Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των καταναλωτών, ακολουθούν ορισμένες χρήσιμες συμβουλές για την επιλογή τροφίμων που καταναλώνονται την περίοδο της Σαρακοστής:
Κεφαλόποδα (π.χ. χταπόδια, καλαμάρια, θράψαλα, σουπιές)
Στην αγορά απαντώνται είτε ως νωπά, είτε ως κατεψυγμένα, είτε ως αποψυγμένα.
Για τα νωπά πρέπει να προσέχουμε:
Την οσμή που πρέπει να είναι οσμή θάλασσας και όχι δυσάρεστη οσμή αμμωνίας ή οποιαδήποτε άλλη οσμή, ξένη προς το προϊόν.
Την επιφάνεια του σώματος να είναι υγρή και γυαλιστερή.
Τα πλοκάμια και οι βεντούζες να αντέχουν σε ελαφρύ τράβηγμα και να μην αποσπώνται εύκολα.
Τη σάρκα να είναι συμπαγής, ελαστική και γυαλιστερή.
Τα μάτια να είναι γυαλιστερά, ζωηρά χωρίς κηλίδες.
Η αξία του καλαμαριού είναι υπερδιπλάσια από αυτή του θράψαλου και οι καταναλωτές πρέπει να είναι προσεκτικοί σ’ αυτή την ειδική περίπτωση αγοράς σαρακοστιανών. Η πιο χαρακτηριστική μορφολογική διαφορά ανάμεσα στα καλαμάρια και τα θράψαλα είναι η μορφή του πτερυγίου στο σώμα τους. Τα καλαμάρια έχουν ένα ρομβοειδές πτερύγιο που εκτείνεται στο μεγαλύτερο μήκος του σώματός τους ενώ το πτερύγιο στα θράψαλα είναι τριγωνικού σχήματος και πιο πεπλατυσμένο σε σχέση με το μήκος του σώματός τους. Όταν τα δύο είδη εκτίθενται νωπά πάνω στον πάγο είναι επίσης χαρακτηριστική η διαφορά στο μήκος των δύο από τα δέκα πλοκάμια τους. Τα καλαμάρια έχουν δύο χαρακτηριστικά πιο επιμήκη πλοκάμια σε σχέση με τα υπόλοιπα οκτώ, ενώ στα θράψαλα και τα δέκα πλοκάμια είναι παρόμοιου μήκους. Η διαφορά στα δύο είδη είναι δύσκολο να παρατηρηθεί όταν σερβίρονται ή πωλούνται σε ροδέλες.
Tα κατεψυγμένα (συσκευασμένα ή χύμα) κεφαλόποδα δεν πρέπει να πωλούνται με αλλοιώσεις της χροιάς τους, ενώ συνήθως φέρουν ένα στρώμα πάγου (επίπαγος). Μετά την απόψυξη το περιεχόμενο πρέπει να φέρει το χρώμα και την οσμή του νωπού προϊόντος. Στη συσκευασία πρέπει να υπάρχει το σήμα αναγνώρισης της εγκατάστασης.
Για τα αποψυγμένα αλιεύματα πρέπει να γνωρίζουμε ότι παράγονται μόνο εντός εγκεκριμένων εγκαταστάσεων, διότι απαγορεύεται η απόψυξη των κατεψυγμένων στο λιανεμπόριο. Κατά την πώλησή τους πρέπει υποχρεωτικά να φέρουν εμφανή την ένδειξη της αποψυγμένης κατάστασής τους, τόσο στην ενδεικτική πινακίδα πώλησης, όσο και στις ενδείξεις επί της συσκευασίας τους.
Οστρακοειδή (π.χ. μύδια, κυδώνια, γυαλιστερές, στρείδια, αχιβάδες, χτένια)
Εφόσον πωλούνται με κέλυφος θα πρέπει να είναι ζωντανά και αυτό φαίνεται από:
Τα κελύφη που πρέπει να είναι κλειστά και να ανοίγουν πολύ δύσκολα ή αν είναι μερικώς ανοιχτά με την ελάχιστη πίεση πάνω στο κέλυφός τους να κλείνουν μόνα τους ερμητικά.
Το περιεχόμενο που πρέπει να είναι υγρό, καθαρό και άοσμο.
Τη σάρκα που πρέπει να είναι υγρή, γερά προσκολλημένη στο κέλυφος (με τσίμπημα καρφίτσας ή με λίγες σταγόνες λεμονιού να προκαλείται συστολή του σώματος).
Όσον αφορά τα αποφλοιωμένα μύδια που πωλούνται πάνω σε πάγο, θα πρέπει η σάρκα τους να είναι γυαλιστερή, συνεκτική και να έχει μυρωδιά θάλασσας.
Τα μύδια πωλούνται επίσης και κατεψυγμένα με κέλυφος ή χωρίς κελύφη. Επάνω στη συσκευασία πρέπει να υπάρχει το σήμα αναγνώρισης της εγκατάστασης.
Μαλακόστρακα (π.χ. γαρίδες, καραβίδες, αστακοί, καβούρια)
Τα βρίσκουμε στην αγορά είτε ως νωπά, είτε ως κατεψυγμένα, είτε ως αποψυγμένα.
Για τα νωπά πρέπει :
Η οσμή να είναι ευχάριστη (σαν την οσμή της θάλασσας).
Τα πόδια τους να είναι στερεά κολλημένα στο σώμα και σκληρά.
Η μεμβράνη του θώρακα να είναι τεντωμένη, ανθεκτική και διαφανής.
Το κεφάλι και ο θώρακας να είναι ανοιχτόχρωμα, όχι μελανού χρώματος και να μην έχουν μαύρες κηλίδες.
Να έχουν αντανακλαστικές κινήσεις στα μάτια, στις κεραίες και στα πόδια όταν είναι ζωντανά.
Γενικά, να γνωρίζουμε ότι οι φρέσκες γαρίδες γλιστρούν εύκολα από το χέρι και δεν παρουσιάζουν δυσάρεστη οσμή.
Αχινοί
Οι αχινοί πρέπει κατά την αγορά τους να είναι ζωντανοί, γεγονός που φαίνεται από την κίνηση των αγκαθιών τους.
Όταν επιλέγουν κονσέρβες ιχθυηρών που διατηρούνται στο ψυγείο ή εκτός ψυγείου, οι καταναλωτές πρέπει να προσέχουν να μην είναι διογκωμένες, να μην παρουσιάζουν εξωτερική σκουριά, να μην υπάρχει διαρροή του υγρού περιεχομένου. Επίσης, είναι προς όφελος των καταναλωτών να διαβάζουν προσεκτικά τις ενδείξεις στη συσκευασία.
Άλλα σαρακοστιανά εδέσματα
Ο ταραμάς πρέπει να έχει χρώμα ομοιόμορφο, σύσταση μαλθακή και όχι πικρή ή όξινη γεύση. Πιθανή αλλοίωση στον ταραμά διαπιστώνεται από την εμφάνιση μούχλας, την ξηρότητα ή την τάγγιση.
Το τουρσί θα πρέπει να καταναλώνεται με φειδώ από άτομα με ευαισθησία στο στομάχι ή και να αποφεύγεται λόγω της οξύτητάς του.
Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να επιδεικνύουν οι καταναλωτές που πάσχουν από αλλεργίες στην επισήμανση του χαλβά, προκειμένου να μην καταναλώσουν χαλβά που περιέχει αλλεργιογόνα συστατικά.
Ο Ε.Φ.Ε.Τ. έχει, επίσης, στο αρχείο του χρήσιμα φυλλάδια για τους καταναλωτές στους παρακάτω συνδέσμους:
https://www.efet.gr/files/F12151_Binder3.pdf
https://www.efet.gr/files/F12879_Binder15.pdf
Μόλις οι καταναλωτές επιλέξουν τα σαρακοστιανά που χρειάζονται ψύξη, πρέπει να τα μεταφέρουν στο σπίτι και να τα τοποθετούν το συντομότερο δυνατό στο οικιακό ψυγείο. Πρέπει να έχει γίνει επαλήθευση της τήρησης των απαιτούμενων θερμοκρασιών ψύξης και κατάψυξης από το οικιακό ψυγείο με χρήση κατάλληλου (όχι υδραργυρικού) θερμόμετρου ή από κάποιον τεχνικό. Αυτή η επαλήθευση στα πλαίσια π.χ. ετήσιας συντήρησης είναι σημαντική για την αποφυγή αλλοιώσεων των τροφίμων που αποθηκεύονται σε ψύξη ή κατάψυξη.
Στο οικιακό ψυγείο η ορθή θερμοκρασία συντήρησης είναι από +1°C έως +4°C. Στην οικιακή κατάψυξη η θερμοκρασία πρέπει να είναι μικρότερη ή το πολύ ίση με -18°C.
Μετά τη σωστή συντήρηση αυτών των ευαλλοίωτων τροφίμων, είναι αναγκαίο να τηρούνται ορθές πρακτικές υγιεινής των τροφίμων κατά την προετοιμασία του τελικού γεύματος, όπως η καθαριότητα των χεριών, το σχολαστικό πλύσιμο στην κουζίνα και η απολύμανση των επιφανειών, των σκευών, των πάγκων κοπής, των νιπτήρων και το καλό μαγείρεμα.
Περισσότερες ορθές πρακτικές υπάρχουν στην ακόλουθη έκδοση του Ε.Φ.Ε.Τ.:
https://www.efet.gr/files/egxeiridio.pdf
Με αίσθημα ευθύνης και καθήκοντος η διοίκηση και το προσωπικό του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων εντείνοντας κατά το μέγιστο δυνατό τις δράσεις του κατά την περίοδο της Σαρακοστής έχουν ως κύριο μέλημα την προστασία της υγείας και των συμφερόντων των καταναλωτών. Οι έλεγχοι του Ε.Φ.Ε.Τ. διεξάγονται απρόσκοπτα, συστηματικά και αδιάλειπτα. Στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, λαμβάνονται άμεσα τα προβλεπόμενα διοικητικά μέτρα και οι κυρώσεις.
Ο Ε.Φ.Ε.Τ. σας εύχεται Καλή Σαρακοστή!
--------------------------
Ενημέρωση των καταναλωτών για το αλάτι
Φέτος, η περίοδος 8-14 Μαρτίου αποτελεί εβδομάδα ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού ως προς τη μείωση αλατιού σε παγκόσμιο επίπεδο.
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η υψηλή κατανάλωση αλατιού σχετίζεται με αυξημένη αρτηριακή πίεση και καρδιαγγειακά προβλήματα. Παράλληλα επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η υψηλή κατανάλωση αλατιού σχετίζεται και με άλλα προβλήματα υγείας όπως καρκίνο στομάχου, προβλήματα στους νεφρούς και τα οστά. Δυστυχώς, σύμφωνα με μελέτες στην Ελλάδα, οι Έλληνες καταναλώνουν πολύ περισσότερο αλάτι από τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (δηλ. ημερήσια πρόσληψη μικρότερη από 5γ αλατιού συνολικά από όλες τις τροφές, για τους ενήλικες), ενώ φαίνεται να αγνοούν και τη σημασία των κρυμμένου αλατιού στα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Το κεντρικό μήνυμα της φετινής εβδομάδας ευαισθητοποίησης των καταναλωτών ως προς το αλάτι είναι “Περισσότερη γεύση, λιγότερο αλάτι”. Η παγκόσμια πανδημία COVID-19 έχει αλλάξει τη ζωή μας με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένου και του τρόπου κοινωνικοποίησης και διατροφής μας. Λόγω των μέτρων περιορισμού του κορωνοϊού περνάμε περισσότερο χρόνο στο σπίτι και μαγειρεύουμε περισσότερο αντί να καταναλώνουμε έτοιμο φαγητό σε χώρους μαζικής εστίασης. Αυτή η περίοδος αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία να γίνουμε περισσότερο δημιουργικοί στη κουζίνα με νέες συνταγές και γεύσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ΕΦΕΤ υπενθυμίζει τον οδηγό αντικατάστασης αλατιού με μαγειρικά βότανα (μυρωδικά) που είχε συνταχθεί σε συνεργασία με τη Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδας.
Συγκεκριμένα σε σαλάτες και κοινά φαγητά της ελληνικής κουζίνας, το αλάτι (όλο ή μέρος αυτού) μπορεί να αντικατασταθεί τόσο με φρέσκα μαγειρικά βότανα από ντόπιους παραγωγούς όσο και με αποξηραμένα μυρωδικά, για ενίσχυση της γεύσης. Ενόψει της επικείμενης νηστείας του Πάσχα, το αλάτι (είτε είναι θαλασσινό είτε ορυκτό π.χ. Ιμαλαΐων) θα μπορούσε να αντικατασταθεί για παράδειγμα:
- στα λαδερά φαγητά με δυόσμο, μαϊντανό, μάραθο, κρόκο Κοζάνης ή ρίγανη
- στα όσπρια όπως στις φακές με δάφνη, μαϊντανό, ρίγανη ή κρόκο Κοζάνης.
Οι προτάσεις αυτές είναι ενδεικτικές. Οι συνδυασμοί μυρωδικών και καρυκευμάτων στα φαγητά είναι πολλοί και οι καταναλωτές, εκτός από τις προτάσεις των Αρχιμαγείρων Ελλάδας, μπορούν να πειραματιστούν και με άλλα αρτύματα όπως το πιπέρι, την πιπερόριζα, το μοσχοκάρυδο κτλ. Τα μαγειρικά βότανα της Χώρας μας είναι εξαιρετικής ποιότητας, πλούσια σε αντιοξειδωτικά, γεύσεις και αρώματα.
Σημειώνεται ότι ο ΕΦΕΤ συντονίζει τις εθνικές θέσεις για τις προδιαγραφές των μαγειρικών βοτάνων και των καρυκευμάτων/μπαχαρικών σε διεθνές επίπεδο στο πλαίσιο των εργασιών του Codex Alimentarius, προκειμένου να διασφαλίσει την ποιότητα αυτών των αρτυμάτων, την ασφάλειά τους και συνεπώς την υγεία των καταναλωτών, καθώς και τα συμφέροντα των Ελλήνων παραγωγών. Στην προσπάθεια αυτή, ο ΕΦΕΤ μέσω του Εθνικού Σημείου Επαφής του Codex, διαβουλεύεται με τις αρμόδιες και συναρμόδιες υπηρεσίες της Χώρας και συνεπικουρικά από ομάδα εργασίας επιστημόνων από τον ΕΦΕΤ, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τον ΕΛΓΟ/ΔΗΜΗΤΡΑ, τη βιομηχανία και τους παραγωγικούς κλάδους (Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων και Μυρεψός ΑΜΚΕ) και την ακαδημαϊκή κοινότητα (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης).
Αυτή την εβδομάδα ευαισθητοποίησης για τη μείωση αλατιού, ας γιορτάσουμε τη μαγειρική στο σπίτι – τα γεύματα που διαμορφώνουν τους πολιτισμούς και τις κοινωνίες μας, τα γεύματα με τα οποία μεγαλώσαμε και τις συνταγές που δοκιμάσαμε και αγαπήσαμε. Όλα με περισσότερη γεύση αλλά λιγότερο αλάτι!
Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να δείτε ένα βίντεο που ετοίμασε ο ΕΦΕΤ για τη φετινή εβδομάδα ευαισθητοποίησης των καταναλωτών ως προς τη μείωση αλατιού:
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε επίσης να ανατρέξετε και στη σχετική ιστοσελίδα του ΕΦΕΤ για τη διατροφή
https://www.efet.gr/index.php/el/consumers/diatrofi
Πηγές:
