Οι εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν με την υποστήριξη του Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς «ΟΙ ΛΑΖΑΙΟΙ» και της Τοπικής Κοινότητας Μηλιάς, σε συνεργασία με τους πολιτιστικούς συλλόγους Μεσαίας Μηλιάς «ΑΪ ΓΙΩΡΓΗΣ» και Άνω Μηλιάς «Η Αγία Παρασκευή».
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο ομότιμος καθηγητής πανεπιστημίου και πρόεδρος των «Ολύμπιων εν Δίω» Δρ Αθανάσιος Μπίντας, ο οποίος πέρα από τον ιστορικά εμπεριστατωμένο του λόγο, καθήλωσε το κοινό με τις συγκινησιακές του αναφορές στις άγνωστες πλην σημαντικές στιγμές των γεγονότων.
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΠΙΝΤΑ
“Κύριε εκπρόσωπε της Βουλής των Ελλήνων,
Σήμερα ήρθαμε εδώ στα ερείπια του Πύργου των Λαζαίων για να θυμηθούμε και να θυμήσουμε. Ήρθαμε να τελέσουμε μνημόσυνο γιατί η μνημοσύνη, η μνήμη, είναι συνώνυμη της Αθανασίας.
Ήρθαμε στην καθέδρα των Λαζαίων για να διορθώσουμε τη σιωπή της επίσημης ιστορίας για γεγονότα που γράφτηκαν με μια γραφίδα βουτηγμένη στο αίμα.
Σήμερα ήρθαμε εδώ Άρχοντες και Λαός να ζητήσουμε ένα μεγάλο Συγγνώμη από τις ψυχές εκείνων των αγωνιστών που από τα τριγύρω δάση και τις κορφές, απόκοσμοι μα τόσο οικείοι, μας αγναντεύουν και μας χαίρονται που επιτέλους ύστερα από 200 χρόνια αναμονής δικαιώνονται.
Νοιώθω, όμως, πως δεν έχω τον οίστρο και το σθένος ποιητή και φοβάμαι πως ιστορώντας τα κατορθώματά τους, ο φτωχός μου λόγος θα σμικρύνει το μεγαλείο των αγώνων τους από το 1691 έως το 1912.
Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Κίτρους, Κατερίνης, Πλαταμώνος, Πύδνης, Πέτρας και Δίου.
Μνημονεύοντας τη φήμη σας, όπως ιστορικά έπρεπε να είναι, ας γυρίσουμε τη μνήμη μας πίσω αναλογιζόμενοι πως ιστορία δεν είναι απλά το παρελθόν αλλά πώς το ερμηνεύουμε.
Ας θυμηθούμε στην αρχή τον πρωτομάρτυρα του έθνους τον Κίτρους Μελέτιο, που όντας πρωτόθρονος των 17 επισκοπών της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης σφαγιάστηκε από την Τουρκία.
Η μνήμη, κύριε Δήμαρχε, είναι η μόνη ανθρώπινη ιδιότητα που αντιπαλεύει τον ίδιο το θάνατο. Σήμερα, κοιτάξτε! Αστράφτει από χαρά και η γεωφυσική μεγαλοσύνη του Πιερικού τοπίου. Έτσι και τότε όταν ο ξεσηκωμός του 1821 έφερε στην πρώτη γραμμή του αγώνα τους Ολύμπιους κλεφταρματωλούς των Πιερίων. Το αφήγημα της ζωής τους είναι γεμάτο παγίδες, πειρασμούς, αδιέξοδα, συνωμοσίες, προδοσίες, φόνους, ηρωισμούς, απελπισίες, λεβεντιές.
Το ηρωικό Λαζόπουλο, ο Γιωργάκης Ολύμπιος πέφτει το Σεπτέμβρη του 1821 στη Μονή Σέκου στη Ρουμανία.
Κυρία Αντιπεριφερειάρχη!
Λάθος σας διδάξαμε στο σχολείο πως η επανάσταση του 1821 ξεκίνησε από την Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου. ΌΧΙ. Την επανάσταση του Γένους την άρχισε ένας γόνος του Ποντιακού Ελληνισμού ο Αλέξανδρος Υψηλάντης τον Φεβρουάριο του 1821 με τον Ιερό Λόχο που αποτελούνταν από Έλληνες φοιτητές στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
Παράλληλα, αναβρασμός στον Όλυμπο και τα Πιέρια στα αρματολίκια των Λαζαίων οι οποίοι στέλνουν τον Κώστα Νικολάου Κατερινιώτη με τον Σιατιστινό Νικόλαο Κασομούλη στη Νότια Ελλάδα και ζητούν ενισχύσεις και συντονισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Οι ενισχύσεις (200 παλικάρια) φτάνουν καθυστερημένα στις 8 του Μάρτη του 1822 και αποβιβάζονται στο Ελευθεροχώρι. Επικεφαλής ο Γρηγόρης Σάλας διορισμένος από τον Υψηλάντη ως αρχηγός της επανάστασης στη Μακεδονία. Δύο καράβια από τα Ψαρά φέρνουν 18 φιλέλληνες πυροβολητές με 2 κανόνια. Ανάμεσα τους ο Γερμανός Moren, ο Πολωνός Lezinski, και ο Ρουμάνος Βοϊνέσκου. Την αποστολή συνοδεύει ο ιερομόναχος λογιώτατος Θεόφιλος Καΐρης.
Ο Μεχμέτ Εμίν Πασάς (Εμπού Λουμπούτ) της Θεσσαλονίκης προστάζει να εμφανιστούν μπροστά του όλοι οι πρόκριτοι και οπλαρχηγοί του Ολύμπου και των Πιερίων.
Ο οπλαρχηγός Διαμαντής Νικολάου, γαμπρός των Λαζαίων, απαντά με επίθεση στην τουρκική φρουρά του Κολινδρού.
Ο Σάλας με τα 200 παλικάρια του αποκρούει στο Ελευθοχώρι τους ιππείς του Σαλίμπεη της Κατερίνης και ανεβαίνει στην Καστανιά του Κολινδρού.
Ο Μεχμέτ Εμίν στέλνει εναντίον των επαναστατών 4.000 στρατιώτες. Γίνονται μάχες παντού. Το στρατιωτικό σώμα του οπλαρχηγού Γούλα Δράσκου διακρίνεται για την ανδρεία του. Οι Τούρκοι τους καταδιώκουν καίγοντας και λεηλατώντας τα χωριά των Πιερίων σφάζοντας τα γυναικόπαιδα.
Φτάνουν έξω από τη Μηλιά 2 Απριλίου, Κυριακή του Πάσχα.
Τα παλικάρια του Σάλα και του Γούλα Δράσκου οχυρώνονται στον Πύργο των Λαζαίων. Ο Διαμαντής Νικολάου παίρνει θέσεις περιμετρικά στο χωριό.
Δεκαπλάσιος ο αριθμός των Τούρκων (ασύμμετρη η απειλή). Οι Έλληνες πολεμούν τραγουδώντας. Η πεισματώδης άμυνά τους καταλήγει σε ολοκαύτωμα.
Η Μηλιά πυρπολείται. Τα σοκάκια της πλημμυρίζουν από αίμα. Ο Πύργος των Λαζαίων ανατινάζεται.
Μέσα από τα δάση τα παλικάρια καταφεύγουν στη Βροντού ανασυντάσσονται και περνούν στη Νότια Ελλάδα όπου σχημάτισαν τον πυρήνα του πρώτου τακτικού στρατού της ελεύθερης Ελλάδας.
Ένα τμήμα συμπολεμά με τον Καραϊσκάκη. Ένα άλλο ενώνεται με την «αθάνατη φρουρά» του Μεσολογγίου και πολεμά στην πρώτη έξοδο.
Τα γυναικόπαιδα καταφεύγουν στα δάση όπου παραμένουν για μήνες περιμένοντας τη σωτηρία τους.
Αγαπητέ κύριε Χανδόλια, Αγαπητέ κύριε Πούλιο. Στο πρόσωπό σας η αναφορά μου απηχεί, συμπεριλαμβάνει όλους εκείνους τους ντόπιους Μηλιώτες που χρόνια τώρα κράτησαν ακοίμητο το καντηλάκι στη μνήμη των γενναίων Λαζαίων. Να είστε ευτυχείς. Συντελέσατε εθνικό έργο. Η θυσία των αγωνιστών εκείνων δεν είναι πια ένα τοπικό γεγονός. Δεν ανήκει πλέον στη Μηλιά αλλά σε όλη την Πιερία, στη Μακεδονία, στην Ελλάδα.
Τα 600 παλικάρια των Λαζαίων οπλαρχηγών προέρχονταν από τις περιοχές της Αικατερίνης, Κολινδρού, Λιτοχώρου, Πούρλιας, Παντελεήμονα, Σκοτίνας, Λεπτοκαρυάς, Βρωμερής, Κορινού, Κίτρους, Παλιανής, Μακρυγιάλου, Καταχά, Λιμπάνοβου, Μυλόβου, Μελίκης, Βούλυστας, Καστανιάς, Ρυάνταινης, Δρυάνιστας, Ρητήνιανης, Σκουτέρνας, Λιάσκοβου, Ίσβορου, Λόκοβης, Πέτρας, Παλιοζιάζικου, Φτέρης, Μόρνας, Βροντούς, Καρίτσας, Μαλαθριάς Στούπι, Κολοκούρι, Κεραμίδι, Χράνη, Χανδολέικα. Μπάρα, Τάχνιστα, Αι Δημήτρης, Βλαχολίβαδο
Κύριε Ταξίαρχε,
Κύριε Διευθυντά της αστυνομίας,
Κύριε Λιμενάρχα,
Κύριε Διευθυντά της Πυροσβεστικής
Είθισται στα μνημόσυνα των σωμάτων σας να γίνεται προσκλητήριο των πεσόντων.
Επιτρέψτε μου, σήμερα, ως ελάχιστο φόρο τιμής να μνημονεύσω τα ονόματα εκείνων των ηρωικών οπλαρχηγών.
Ιερή Σιωπή τους πρέπει!
Γιωργάκης Ολύμπιος- Λάζος
Έξαρχος Λάζος
Δήμος Λάζος
Τόλιος Λάζος
Τσιρογιάννης
Γιάννης Λάζος
Κώτσιος Κουκοδήμος
Γούλας Δράσκος
Νίκος Λάζος
Κώστας Λάζος
Μήτρος Λιακόπουλος
Λιόλιος Λάζος
Χρήστος Λάζος
Διαμαντής Νικολάου, Κατερινιώτης
Παναγιώτης Τσάρας
Συρόπουλος Γεώργιος
Συρόπουλος Αθανάσιος
Καραμήντζιας
Κώστας Νικολάου
Νικόλαος Κασομούλης
Καπεταναίοι σταυραητοί οι θυσίες σας δεν πήγαν χαμένες.
Θα σας μνημονεύουν οι επόμενες γενιές.
Αθάνατοι!”
* Για την αντιγραφή: Περικλής Χατζηγιάννης
