Ξεκινώ με την απλή διαπίστωση ότι ανέκαθεν η ψυχοκοινωνική προβληματική της θεματολογίας του σεξ αποτελούσε μια συναρπαστική περίπτωση, από όποια οπτική γωνία κι αν την εξετάζαμε.
Θα συνεχίσω υπογραμμίζοντας την αλήθεια ότι στις τελευταίες 3 – 4 δεκαετίες το θέμα του σεξ ήρθε στην επιφάνεια της συλλογικής συνείδησης των Ελλήνων με τόση ένταση και με τέτοια ταχύτητα, ώστε να επισκιάσει για τη σημερινή νεολαία το γεγονός ότι μόλις «χθες» το θέμα ήταν ένα ισχυρό ταμπού, αντικείμενο μόνο για πολύ προσωπικές συζητήσεις και εκμυστηρεύσεις, που οι περισσότεροι το αγγίζαμε αραιά και πού σε συλλογικό επίπεδο μέσα από την αντισηπτικά ουδέτερη μέθοδο των «σόκιν ανεκδότων», και του «Μπλακ χιούμορ».
Σήμερα, όλοι πια αγγίζουμε τη θεματολογία του σεξ σε διαπροσωπικό επίπεδο παρέας ή φίλων, ανοικτά, όπως φυσικά το βλέπουμε και στα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Μετά την είσοδο στον 21ο αιώνα και την παγκόσμια εξάπλωση του διαδικτύου βιώνουμε απίστευτο σε όγκο υλικό πορνογραφικού υλικού.
Στην Πατρίδα μας, στην Ευρώπη και σε ολάκερη την υφήλιο τα τελευταία χρόνια ακούμε συχνά τόσο σε χώρους εργασίας και αναψυχής όσο και σε πανεπιστημιακές αίθουσες τα ίδια θεμελιακά ερωτήματα που σχετίζονται με το πώς και γιατί συντελέστηκε αυτή η σημαντική αλλαγή στη δημοσιοποίηση της θεματολογίας του σεξ, στη στάση και τη νοοτροπία μας.
Το γεγονός ότι μέχρι τον καιρό που η γενιά των σημερινών γονέων βρισκόταν εκεί που βρίσκονται σήμερα τα εγγόνια μας, τα δυνατά ταμπού περιφρουρούσαν τη θεματολογία του σεξ έχοντας περιχαρακώσει κάθε τι σχετικό ερμητικά κλεισμένο κάτω από την ετικέτα του «βρώμικου» στο ατομικό και συλλογικό μας υποσυνείδητο δεν σημαίνει αυτόχρημα ότι η πρόσφατη απελευθέρωση είναι αναμφίβολα και κατηγορηματικά… καταστροφική!
Για τους σημερινούς νέους και νέες υπάρχουν δύο διαστάσεις στο όλο θέμα της από-ευαισθητοποίησης των σεξουαλικών ταμπού και συγκεκριμένα:
[α] η διάσταση της λεκτικής ή φραστικής απελευθέρωσης και
[β] η διάσταση της πραγματικής απελευθέρωσης.
Με άλλα λόγια, συχνά έχει προκύψει από επίσημες όσο και ανεπίσημες ή άτυπες έρευνες με νέους και νέες, που ακόμη σπουδάζουν σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ή πρόσφατα έχουν βγει στην αγορά εργασίας, ότι είναι ευδιάκριτοι στις παρέες τους εκείνοι και εκείνες που ενώ «μιλάνε» απελευθερωμένα λειτουργούν με ουσιαστικά και καθοριστικά ταμπού και δεσμεύσεις και, αντίστροφα, οι άλλοι που, ενώ πρεσβεύουν συντηρητικές θέσεις, ενεργοποιούνται πολύ φιλελεύθερα μόλις εκλείψουν οι εκλαμβανόμενοι ως «αντικειμενικοί» έλεγχοι της συμπεριφοράς τους.
Σίγουρα ιδιαίτερες δυσκολίες στην όλη αντιμετώπιση της σεξουαλικής θεματολογίας αντιμετωπίζει η γενιά όσων σήμερα είναι γονείς εφήβων, ακριβώς επειδή η τρέχουσα πραγματικότητα βρίσκεται σε κραυγαλέα αντίφαση με τα όσα εμείς οι σημερινοί παππούδες και γιαγιάδες είχαμε διδαχθεί από τους γονείς μας, από άλλους ψυχοκοινωνικούς φορείς και τα τότε ελάχιστα, σχεδόν αποκλειστικά, έντυπης μορφής ΜΜΕ.
Στο μεταξύ, βέβαια, οι σημερινοί νέοι και οι νέες έχουν και αυτοί προσβάσεις στα σύγχρονα ΜΜΕ, έρχονται εντελώς ανοιχτά σε διαπροσωπική επαφή, ερωτεύονται και, όταν το αποφασίσουν, κάνουν και έρωτα, συζητούν τα θέματά τους και με τον «άνθρωπό» τους αλλά και μεταξύ τους στις παρέες όπου συμμετέχουν αγόρια και κορίτσια και όταν ένας «δεσμός» αποτύχει προχωρούν στον επόμενο χωρίς να αποκρύπτουν «το παρελθόν» τους απόν ή την παρόντα ερωτικό σύντροφο, όπως κατά κανόνα γινόταν «χθες» με τους γονείς τους και ιδιαίτερα στην δικιά μας εποχή των παππούδων και γιαγιάδων τους…
Στην Αμερική, μισό αιώνα πριν, μετά τις πρώτες δεκαετίες της μεταπολεμικής περιόδου οι έρευνες του Dr Kinsey και των συνεργατών του, στη Γερμανία οι έρευνες του Kohle και στη συνέχεια πάλι στην Αμερική οι εργαστηριακά τεκμηριωμένες έρευνες της ψυχοφυσιολογίας της σεξουαλικής συμπεριφοράς των Dr Masters και Dr. Johnson βοήθησαν ώστε η θεματολογία του σεξ να βγει από τα σκοτεινά χρονοντούλαπα του συλλογικού υποσυνείδητου των λαών, και να απευαισθητοποιηθούν τα διάφορα ταμπού.
Έτσι ξεκίνησε, σε παγκόσμια κλίμακα, ένας φαινομενικά ατέλειωτος διάλογος ανάμεσα σε επιστήμονες και κοινή γνώμη για τις ανθρώπινες σεξουαλικές ορμές και συνήθειες, για τα σεξουαλικά προβλήματα των ανδρών και των γυναικών, καθώς και των ζευγαριών, για θέματα σεξουαλικής ενημέρωσης και διαπαιδαγώγησης της νεολαίας και άλλα συναφή.
Όλη αυτή η δυναμική διεργασία θεωρείται από πολλούς ως μέθοδος απαραίτητη για την ομαλή προσωπική εξέλιξη των παιδιών μας προς την ωριμότητα και την υπεύθυνη διαχείριση των σεξουαλικών τους αναγκών, ενώ από άλλους ως «χειροπιαστή απόδειξη» της κοινωνικής διαφθοράς, της κατάπτωσης των ηθών και διαγραφής των εθίμων και της αποσύνθεσης του ψυχοκοινωνικού μας συστήματος!…
Όπως και αν το δούμε το θέμα, όμως, ένα θεμελιακό πρόβλημα στενά συνυφασμένο με την πορεία της αποκαλούμενης σεξουαλικής απελευθέρωσης είναι και η εδραίωση στην κοινή γνώμη της εντύπωσης ότι η νεολαία μας ζει, λειτουργεί και επιδίδεται ασυγκράτητα σε έναν έντονο, απρόσωπο και αχαλίνωτο «παν-σεξουαλισμό!..»
Σίγουρα η κοινή γνώμη αναρωτιέται εάν και η ελληνική κοινωνία πέρασε, περνάει ή θα περάσει αυτό το στάδιο του παν-σεξουαλισμού που παρατηρήθηκε σε άλλες κοινωνίες στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική, στην Αυστραλία και αλλού.
Η σημερινή μου θέση, τεκμηριωμένη από έρευνες με νέους και νέες διαφόρων κοινωνικό-οικονομικών επιπέδων και μόρφωσης, χωρίς να εμπεριέχει στοιχεία δογματικά καθολικής εφαρμογής, είναι η παρακάτω:
Σαφώς υπάρχει σήμερα περισσότερη ελευθερία στη σύγχρονη ελληνική νεολαία σε ό,τι αφορά τη σεξουαλική ολοκλήρωση ως τμήμα μιας ευρύτερης ψυχό-συναισθηματικής και κοινωνικής σχέσης, ως διάσταση ενός υγιούς ερωτικού δεσμού, αλλά δεν υπάρχει, δεν τεκμηριώνεται «αλόγιστο, τυφλό και απρόσωπο σεξ» στον βαθμό που, παρασυρόμενη από διάφορα δημοσιεύματα, φαίνεται να πιστεύει η κοινή γνώμη.
Κλείνοντας το σημερινό μου άρθρο θα αναφέρω ένα εντυπωσιακό θέμα που ήδη ερευνώ βαθύτερα και που αναφέρεται στα στατιστικά δεδομένα και τις διαφορές που προκύπτουν ανάμεσα σε νέες και νέους που έχουν ολοκληρωθεί σεξουαλικά αρκετά πριν τα 20 χρόνια τους.
Χωρίς να είναι ένα στατιστικό στοιχείο που αφορά ΟΛΗ την ελληνική νεολαία, είναι άξιο μνείας το γεγονός ότι σε έρευνά μου πριν λίγα χρόνια με φοιτητές και φοιτήτριες προέκυψε ότι το 63% των γυναικών είχε ολοκληρωθεί σεξουαλικά πριν από την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 24% πριν περατωθούν οι σπουδές του.
Αντίθετα, ανάμεσα στους άνδρες το ποσοστό ήταν μόλις 38% πριν από την εισαγωγή τους σε ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 33% σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Οι πρόχειρες συλλογιστικές μας για την ερμηνεία τέτοιων στατιστικών στοιχείων είναι ότι η πρόσφατη έντονη χειραφέτηση της γυναίκας στον Ελληνικό χώρο, οι κάθε είδους φεμινιστικές προσπάθειες, τα διάφορα γυναικεία έντυπα έχουν συντελέσει ώστε οι νέες γυναίκες να διεκδικήσουν πολύ πιο δυναμικά το μερίδιό τους από τη σεξουαλική «επανάσταση» με την αιτιολογία της πολύχρονης καταπίεσής τους από μπαμπάδες, εραστές και συζύγους που απαιτούσαν πριν από μερικές δεκαετίες να είναι «αγνές»…
Βέβαια κάθε έρευνα στη θεματολογία του σεξ χρειάζεται να περιλάβει και στοιχεία του παρελθόντος, γιατί και στο μακρινό «χθες» είχαμε σεξουαλικές επαφές πριν τον γάμο, αλλά απλά δεν τις συζητούσαμε τόσο ανοιχτά, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια σωστή εικόνα για τη σεξουαλική ζωή των σύγχρονων Ελλήνων.
Εκείνο που έχει σημασία Τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα είναι ότι η νεολαία μας εκτιμά τις χαρές του υγιούς ψυχικά, συναισθηματικά και κοινωνικά, εκτονωμένου από ταμπού και ενοχές σεξ, επιδίδεται στην ερωτική επαφή που είναι απαλλαγμένη από τις ανασταλτικές προκαταλήψεις του χθες χωρίς να «καταστραφεί», χωρίς να χρειάζεται τα βικτωριανά εκείνα «διπλά στάνταρντ» όπου η έντονη δραστηριότητα ενός άνδρα τού κομίζει «εύσημα», ενώ παρόμοια δραστηριότητα μιας γυναίκας τη στιγματίζει!…
------------------------------------------------------------------
*O Γιώργος Πιπερόπουλος, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας - Ψυχολογίας, είναι Επίτιμος Καθηγητής Μάνατζμεντ και Μάρκετινγκ στο Βρετανικό Πανεπιστήμιο Durham, συνταξιούχος καθηγητής Μάνατζμεντ, Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων και πρώην Πρόεδρος του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Σήμερα, όλοι πια αγγίζουμε τη θεματολογία του σεξ σε διαπροσωπικό επίπεδο παρέας ή φίλων, ανοικτά, όπως φυσικά το βλέπουμε και στα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Μετά την είσοδο στον 21ο αιώνα και την παγκόσμια εξάπλωση του διαδικτύου βιώνουμε απίστευτο σε όγκο υλικό πορνογραφικού υλικού.
Στην Πατρίδα μας, στην Ευρώπη και σε ολάκερη την υφήλιο τα τελευταία χρόνια ακούμε συχνά τόσο σε χώρους εργασίας και αναψυχής όσο και σε πανεπιστημιακές αίθουσες τα ίδια θεμελιακά ερωτήματα που σχετίζονται με το πώς και γιατί συντελέστηκε αυτή η σημαντική αλλαγή στη δημοσιοποίηση της θεματολογίας του σεξ, στη στάση και τη νοοτροπία μας.
Το γεγονός ότι μέχρι τον καιρό που η γενιά των σημερινών γονέων βρισκόταν εκεί που βρίσκονται σήμερα τα εγγόνια μας, τα δυνατά ταμπού περιφρουρούσαν τη θεματολογία του σεξ έχοντας περιχαρακώσει κάθε τι σχετικό ερμητικά κλεισμένο κάτω από την ετικέτα του «βρώμικου» στο ατομικό και συλλογικό μας υποσυνείδητο δεν σημαίνει αυτόχρημα ότι η πρόσφατη απελευθέρωση είναι αναμφίβολα και κατηγορηματικά… καταστροφική!
Για τους σημερινούς νέους και νέες υπάρχουν δύο διαστάσεις στο όλο θέμα της από-ευαισθητοποίησης των σεξουαλικών ταμπού και συγκεκριμένα:
[α] η διάσταση της λεκτικής ή φραστικής απελευθέρωσης και
[β] η διάσταση της πραγματικής απελευθέρωσης.
Με άλλα λόγια, συχνά έχει προκύψει από επίσημες όσο και ανεπίσημες ή άτυπες έρευνες με νέους και νέες, που ακόμη σπουδάζουν σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ή πρόσφατα έχουν βγει στην αγορά εργασίας, ότι είναι ευδιάκριτοι στις παρέες τους εκείνοι και εκείνες που ενώ «μιλάνε» απελευθερωμένα λειτουργούν με ουσιαστικά και καθοριστικά ταμπού και δεσμεύσεις και, αντίστροφα, οι άλλοι που, ενώ πρεσβεύουν συντηρητικές θέσεις, ενεργοποιούνται πολύ φιλελεύθερα μόλις εκλείψουν οι εκλαμβανόμενοι ως «αντικειμενικοί» έλεγχοι της συμπεριφοράς τους.
Σίγουρα ιδιαίτερες δυσκολίες στην όλη αντιμετώπιση της σεξουαλικής θεματολογίας αντιμετωπίζει η γενιά όσων σήμερα είναι γονείς εφήβων, ακριβώς επειδή η τρέχουσα πραγματικότητα βρίσκεται σε κραυγαλέα αντίφαση με τα όσα εμείς οι σημερινοί παππούδες και γιαγιάδες είχαμε διδαχθεί από τους γονείς μας, από άλλους ψυχοκοινωνικούς φορείς και τα τότε ελάχιστα, σχεδόν αποκλειστικά, έντυπης μορφής ΜΜΕ.
Στο μεταξύ, βέβαια, οι σημερινοί νέοι και οι νέες έχουν και αυτοί προσβάσεις στα σύγχρονα ΜΜΕ, έρχονται εντελώς ανοιχτά σε διαπροσωπική επαφή, ερωτεύονται και, όταν το αποφασίσουν, κάνουν και έρωτα, συζητούν τα θέματά τους και με τον «άνθρωπό» τους αλλά και μεταξύ τους στις παρέες όπου συμμετέχουν αγόρια και κορίτσια και όταν ένας «δεσμός» αποτύχει προχωρούν στον επόμενο χωρίς να αποκρύπτουν «το παρελθόν» τους απόν ή την παρόντα ερωτικό σύντροφο, όπως κατά κανόνα γινόταν «χθες» με τους γονείς τους και ιδιαίτερα στην δικιά μας εποχή των παππούδων και γιαγιάδων τους…
Στην Αμερική, μισό αιώνα πριν, μετά τις πρώτες δεκαετίες της μεταπολεμικής περιόδου οι έρευνες του Dr Kinsey και των συνεργατών του, στη Γερμανία οι έρευνες του Kohle και στη συνέχεια πάλι στην Αμερική οι εργαστηριακά τεκμηριωμένες έρευνες της ψυχοφυσιολογίας της σεξουαλικής συμπεριφοράς των Dr Masters και Dr. Johnson βοήθησαν ώστε η θεματολογία του σεξ να βγει από τα σκοτεινά χρονοντούλαπα του συλλογικού υποσυνείδητου των λαών, και να απευαισθητοποιηθούν τα διάφορα ταμπού.
Έτσι ξεκίνησε, σε παγκόσμια κλίμακα, ένας φαινομενικά ατέλειωτος διάλογος ανάμεσα σε επιστήμονες και κοινή γνώμη για τις ανθρώπινες σεξουαλικές ορμές και συνήθειες, για τα σεξουαλικά προβλήματα των ανδρών και των γυναικών, καθώς και των ζευγαριών, για θέματα σεξουαλικής ενημέρωσης και διαπαιδαγώγησης της νεολαίας και άλλα συναφή.
Όλη αυτή η δυναμική διεργασία θεωρείται από πολλούς ως μέθοδος απαραίτητη για την ομαλή προσωπική εξέλιξη των παιδιών μας προς την ωριμότητα και την υπεύθυνη διαχείριση των σεξουαλικών τους αναγκών, ενώ από άλλους ως «χειροπιαστή απόδειξη» της κοινωνικής διαφθοράς, της κατάπτωσης των ηθών και διαγραφής των εθίμων και της αποσύνθεσης του ψυχοκοινωνικού μας συστήματος!…
Όπως και αν το δούμε το θέμα, όμως, ένα θεμελιακό πρόβλημα στενά συνυφασμένο με την πορεία της αποκαλούμενης σεξουαλικής απελευθέρωσης είναι και η εδραίωση στην κοινή γνώμη της εντύπωσης ότι η νεολαία μας ζει, λειτουργεί και επιδίδεται ασυγκράτητα σε έναν έντονο, απρόσωπο και αχαλίνωτο «παν-σεξουαλισμό!..»
Σίγουρα η κοινή γνώμη αναρωτιέται εάν και η ελληνική κοινωνία πέρασε, περνάει ή θα περάσει αυτό το στάδιο του παν-σεξουαλισμού που παρατηρήθηκε σε άλλες κοινωνίες στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική, στην Αυστραλία και αλλού.
Η σημερινή μου θέση, τεκμηριωμένη από έρευνες με νέους και νέες διαφόρων κοινωνικό-οικονομικών επιπέδων και μόρφωσης, χωρίς να εμπεριέχει στοιχεία δογματικά καθολικής εφαρμογής, είναι η παρακάτω:
Σαφώς υπάρχει σήμερα περισσότερη ελευθερία στη σύγχρονη ελληνική νεολαία σε ό,τι αφορά τη σεξουαλική ολοκλήρωση ως τμήμα μιας ευρύτερης ψυχό-συναισθηματικής και κοινωνικής σχέσης, ως διάσταση ενός υγιούς ερωτικού δεσμού, αλλά δεν υπάρχει, δεν τεκμηριώνεται «αλόγιστο, τυφλό και απρόσωπο σεξ» στον βαθμό που, παρασυρόμενη από διάφορα δημοσιεύματα, φαίνεται να πιστεύει η κοινή γνώμη.
Κλείνοντας το σημερινό μου άρθρο θα αναφέρω ένα εντυπωσιακό θέμα που ήδη ερευνώ βαθύτερα και που αναφέρεται στα στατιστικά δεδομένα και τις διαφορές που προκύπτουν ανάμεσα σε νέες και νέους που έχουν ολοκληρωθεί σεξουαλικά αρκετά πριν τα 20 χρόνια τους.
Χωρίς να είναι ένα στατιστικό στοιχείο που αφορά ΟΛΗ την ελληνική νεολαία, είναι άξιο μνείας το γεγονός ότι σε έρευνά μου πριν λίγα χρόνια με φοιτητές και φοιτήτριες προέκυψε ότι το 63% των γυναικών είχε ολοκληρωθεί σεξουαλικά πριν από την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 24% πριν περατωθούν οι σπουδές του.
Αντίθετα, ανάμεσα στους άνδρες το ποσοστό ήταν μόλις 38% πριν από την εισαγωγή τους σε ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 33% σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Οι πρόχειρες συλλογιστικές μας για την ερμηνεία τέτοιων στατιστικών στοιχείων είναι ότι η πρόσφατη έντονη χειραφέτηση της γυναίκας στον Ελληνικό χώρο, οι κάθε είδους φεμινιστικές προσπάθειες, τα διάφορα γυναικεία έντυπα έχουν συντελέσει ώστε οι νέες γυναίκες να διεκδικήσουν πολύ πιο δυναμικά το μερίδιό τους από τη σεξουαλική «επανάσταση» με την αιτιολογία της πολύχρονης καταπίεσής τους από μπαμπάδες, εραστές και συζύγους που απαιτούσαν πριν από μερικές δεκαετίες να είναι «αγνές»…
Βέβαια κάθε έρευνα στη θεματολογία του σεξ χρειάζεται να περιλάβει και στοιχεία του παρελθόντος, γιατί και στο μακρινό «χθες» είχαμε σεξουαλικές επαφές πριν τον γάμο, αλλά απλά δεν τις συζητούσαμε τόσο ανοιχτά, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια σωστή εικόνα για τη σεξουαλική ζωή των σύγχρονων Ελλήνων.
Εκείνο που έχει σημασία Τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα είναι ότι η νεολαία μας εκτιμά τις χαρές του υγιούς ψυχικά, συναισθηματικά και κοινωνικά, εκτονωμένου από ταμπού και ενοχές σεξ, επιδίδεται στην ερωτική επαφή που είναι απαλλαγμένη από τις ανασταλτικές προκαταλήψεις του χθες χωρίς να «καταστραφεί», χωρίς να χρειάζεται τα βικτωριανά εκείνα «διπλά στάνταρντ» όπου η έντονη δραστηριότητα ενός άνδρα τού κομίζει «εύσημα», ενώ παρόμοια δραστηριότητα μιας γυναίκας τη στιγματίζει!…
------------------------------------------------------------------
*O Γιώργος Πιπερόπουλος, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας - Ψυχολογίας, είναι Επίτιμος Καθηγητής Μάνατζμεντ και Μάρκετινγκ στο Βρετανικό Πανεπιστήμιο Durham, συνταξιούχος καθηγητής Μάνατζμεντ, Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων και πρώην Πρόεδρος του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
