Τι είναι η Νοητική Υστέρηση;
Η Νοητική
Υστέρηση περιγράφεται ως μια παθολογική κατάσταση που εκδηλώνεται στην περίοδο
ανάπτυξης (από την σύλληψη ως το 16ο έτος της ηλικίας). Το παιδί με Νοητική
Υστέρηση χαρακτηρίζεται από νοητική ικανότητα χαμηλότερη από το μέσο όρο των
παιδιών της ίδιας χρονολογικής ηλικίας. Παράλληλα το παιδί αυτό διαθέτει
μειωμένη ικανότητα προσαρμογής, η οποία αντικατοπτρίζεται συνήθως στην ωρίμανση
κινητικών και αντιληπτικών ικανοτήτων, δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης, στην μάθηση
και στην κοινωνική ένταξη.
Ταξινόμηση της Νοητικής Υστέρησης
Ανάλογα με
τη βαρύτητά της, η νοητική υστέρηση ταξινομείται ως εξής:
• Ήπια: ΔΝ από
50-55 έως 70,
• Μέτρια: ΔΝ από
35-40 έως 50-55,
• Σοβαρή: ΔΝ από
20-25 έως 35-40,
• Βαριά: ΔΝ κάτω
από 20 ή 25
Υπάρχουν πάνω από
1.000 γνωστά οργανικά αίτια νοητικής υστέρησης, παρόλα αυτά, στις περισσότερες
περιπτώσεις ατόμων με νοητική υστέρηση, η αιτιολογία της δεν είναι γνωστή.
Ενδείξεις της Νοητικής Υστέρησης
• Δυσκολεύεται
στην αυτοεξυπηρέτησή του τόσο στο σπίτι όσο και στον σχολικό χώρο.
• Δυσκολεύεται
να αντιληφθεί τη θέση του στο χώρο.
• Δυσκολεύεται
να διακρίνει το δεξιά από το αριστερά.
• Δυσκολεύεται
να παραμείνει στη θέση του.
• Δυσκολεύεται
να εκτελεί πολύ απλές οδηγίες.
• Δυσκολεύεται
να ξεκινήσει και να ολοκληρώσει μια δραστηριότητα (χαμηλός ρυθμός εκτέλεσης).
• Παρουσιάζει δυσκολίες
στη συμπεριφορά.
• Υπολείπεται
στις κοινωνικές δεξιότητες.
• Αποφεύγει τη
συμμετοχή σε δυαδικό ή ομαδικό κινητικό παιχνίδι.
• Ο λόγος του
δεν είναι καθαρός.
• Οι προτάσεις
φτωχές σε σχέση με την ηλικία του (ελλιπές λεξιλόγιο).
• Δυσκολεύεται
να βάλει γεγονότα στη σειρά (να πει μια ιστορία, πώς πέρασε τη μέρα του, κτλ).
• Έχει φτωχή
ακουστική και οπτική μνήμη (βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη) και αντίληψη.
• Δυσκολεύεται
να μάθει όλα τα χρώματα, σχήματα, μεγέθη, ποσότητες και καθημερινά αντικείμενα.
• Δυσκολεύεται στις δραστηριότητες λεπτής κινητικότητας
(π.χ. κακή σύλληψη μολυβιού, δυσκολία στη ζωγραφική, στην αναπαραγωγή σχεδίων,
βασικών σχημάτων και στην χρήση ψαλιδιού).
• Δυσκολεύεται
να συντονίσει το χέρι με το μάτι του (οπτικοκινητικός συντονισμός).
• Δυσκολεύεται
να ακολουθήσει τη σειρά της γραφής.
Πολλές φορές
τα συμπτώματα μπορεί να αντιστοιχούν σε παραπάνω από μία διαταραχή. Για αυτό το
λόγο είναι απαραίτητο η διάγνωση της Νοητικής Υστέρησης να γίνεται από
ψυχολόγους, οι οποίοι χρησιμοποιούν
σταθμισμένα ψυχομετρικά τεστ για την μέτρηση διαφόρων κλιμάκων της νοημοσύνης.
Νοητική Υστέρηση και λογοθεραπεία
Η καλύτερη και
αποτελεσματικότερη «αντιμετώπιση» της νοητικής Υστέρησης είναι η έγκαιρη
παρέμβαση. Στόχος των λογοθεραπευτών -αλλά και των υπολοίπων θεραπευτών- είναι
η πλήρης ανάπτυξη του νοητικού δυναμικού και των γνωστικών ικανοτήτων του
παιδιού.
Ο
λογοθεραπευτής ύστερα από μία ολοκληρωμένη αξιολόγηση επικοινωνίας, λόγου,
ομιλίας και άρθρωσης, εντοπίζει τις δυνατότητες αλλά και τις δυσκολίες του κάθε
παιδιού και στη συνέχεια διαμορφώνει ένα κατάλληλο και εξατομικευμένο πρόγραμμα.
Κάθε παιδί είναι
διαφορετικό, ωστόσο τα κοινά χαρακτηριστικά της Νοητικής Υστέρησης εστιάζουν
αρχικά στην κατάκτηση, βελτίωση και διεύρυνση των γνωστικών δεξιοτήτων
(ταύτιση, ταξινόμηση, αντιστοίχιση, διάκριση, έννοιες, κ.α.) για την προώθηση
της μάθησης και της ανεξαρτησίας του.
Πολλά παιδιά με τη
βοήθεια του κατάλληλου γλωσσικού προγράμματος καταφέρνουν να μάθουν να
διαβάζουν, να συγκρατούν το περιεχόμενο του κειμένου, να απαντούν σε ερωτήσεις,
να αφηγούνται το κείμενο, κ.α. Πολλά παιδιά μαθαίνουν και να γράφουν!
Οι μαθητές με
αναπτυξιακές αποκλίσεις τύπου Νοητική Υστέρηση δυσκολεύονται -σε διαφορετικό
βαθμό- να συσχετίσουν τις πληροφορίες και τα ερεθίσματα για να εκτελέσουν μία
εντολή ή για να ολοκληρώσουν μία δραστηριότητα. Γι’ αυτό έχουν ανάγκη από
συστηματική καθοδήγηση και εξωτερική οργάνωση, ώστε να κατανοήσουν τις
προσδοκίες, να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητες και να μάθουν πώς να μαθαίνουν!
« Ο
πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης-
αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση
αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής
αναδημοσίευσης.»
