Βαρηκοΐα- Κώφωση. Της Λογοθεραπεύτριας Ξένιας Ουσάκοβα

Τι είναι η βαρηκοΐα- κώφωση;

          Με τον όρο «κώφωση» περιγράφουμε την ολική απώλεια ακοής με συνέπεια η επικοινωνία να επιτυγχάνεται μέσω γραπτού λόγου ή νοηματικής γλώσσας.

           Με τον όρο «βαρηκοΐα» περιγράφουμε τη μείωση της ακουστικής ικανότητας, με συνέπεια ο βαρήκοος να δυσκολεύεται να αντιληφθεί την ομιλία μέσω του αυτιού.

Ενδείξεις ελλειμματικής ακοής στο παιδί

Από 6 έως 12 μηνών

·        Δεν κλείνει απότομα τα βλέφαρα  στο άκουσμα ενός δυνατού, ξαφνικού ήχου.

·        Δεν στρέφει εκούσια το κεφάλι προς την πηγή του ήχου.

·        Δεν βρίσκει ενδιαφέρον σε παιχνίδια που κάνουν θόρυβο.

·        Δεν αντιδρά όταν φωνάζουν το όνομά του.

·        Δεν βγάζει φωνές και δεν λέει τις πρώτες του λέξεις από το 1^ο έτος.

Από 12 έως 30 μηνών

·        Φτωχό λεξιλόγιο (κάτω των 20 λέξεων).

·        Δεν κάνει προτάσεις.

·        Δεν έχει αναπτύξει καθόλου ομιλία.

Ποιες δυσκολίες παρουσιάζονται στο παιδί ανά βαθμό βαρηκοΐας;

·        Πολύ μικρός βαθμός βαρηκοΐας (16 - 25 db)

           Μικρή αλλά όχι σημαντική δυσκολία στην αντίληψη ασθενούς ομιλίας. Ίσως να μην ακούγονται τα άηχα σύμφωνα. Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν μικρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και μικρές διαταραχές στην άρθρωση.

·        Μικρός βαθμός βαρηκοΐας (26 - 40 db)

           Δυσκολία αντίληψης μόνο της ασθενούς ομιλίας. Τα περισσότερα σύμφωνα δεν γίνονται αντιληπτά από το παιδί.

·        Μέτριος βαθμός βαρηκοΐας (41 - 55 db)

          Δυσκολία αντίληψης συνήθους ομιλίας. Τα παιδιά με αυτό το έλλειμμα ακοής παρουσιάζουν διάσπαση προσοχής, καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου, διαταραχές στην άρθρωση και μαθησιακές δυσκολίες.

·        Μεγάλος βαθμός βαρηκοΐας (56 - 70 db)

           Δυσκολία αντίληψης έντονης ομιλίας. Τα παιδιά με αυτό το έλλειμμα αντιλαμβάνονται μόνο δυνατή ομιλία από κοντινή απόσταση και δυνατούς ήχους του περιβάλλοντος. Επίσης, παρουσιάζουν διάσπαση προσοχής, μεγάλη καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας και σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες.

·        Πολύ μεγάλος βαθμός βαρηκοΐας (71 - 90 db)

           Η ομιλία γίνεται αντιληπτή μόνο με τη χρήση ακουστικών βαρηκοΐας. Τα παιδιά με πολύ μεγάλο έλλειμμα ακοής μπορούν να αναπτύξουν λόγο και ομιλία μόνο με συστηματική βοήθεια. Παρουσιάζουν πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας και πολύ σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες.

Banana speech

          Ο όρος Banana speech χρησιμοποιείται για να περιγράψει την περιοχή στο ακουόγραμμα όπου εμφανίζονται τα φωνήματα ή οι ήχοι της ανθρώπινης ομιλίας. Όταν τα φωνήματα απεικονίζονται στο ακουόγραμμα παίρνουν το σχήμα της μπανάνας, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί να αναφερόμαστε σε εκείνη την περιοχή με τον όρο Banana speech. Ενώ πολλοί άλλοι ήχοι είναι εκτός της Banana speech, οι ακοολόγοι ασχολούνται με τις συχνότητες εντός, διότι η απώλεια ακοής σε αυτές τις συχνότητες θα επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να μάθει τη γλώσσα.

Γλωσσικά χαρακτηριστικά παιδιού με βαρηκοΐα

·        Περιορισμένο λεξιλόγιο.

·        Μικρού μήκους προτάσεις (κυρίως Υ-Ρ-Α).

·        Χρήση κυρίως ουσιαστικών και ρημάτων.

·        Σπάνια χρήση άρθρων, συνδέσμων, αντωνυμιών, προθέσεων, προσδιορισμών.

·        Λάθη στη σύνταξη.

·        Προσθήκη/ παράλειψη λέξεων.

·        Παράλειψη φωνημάτων (κυρίως άηχων).

·        Μονότονη ομιλία, χωρίς ρυθμό και μελωδικότητα.

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στη διαταραχή της ακοής

          Ο λογοθεραπευτής έχει ως στόχο την ενίσχυση της ακουστικής αντίληψης και επεξεργασίας, τη βελτίωση της κατανόησης και της παραγωγής του λόγου (με ή χωρίς ακουστικά βαρηκοΐας ή κοχλιακού εμφυτεύματος).

          Σε μικρού βαθμού βαρηκοΐα το παιδί θα χρειαστεί θεραπεία στην αντίληψη και άρθρωση μερικών φωνημάτων. Σε μετρίου βαθμού βαρηκοΐα, θα χρειαστεί εντατικότερη θεραπεία στην άρθρωση, στο λεξιλόγιο, στη δομή της πρότασης. Σε μεγάλου βαθμού βαρηκοΐα και την κώφωση, ο λόγος δεν κατακτάται αυτόματα και χρειάζεται εντατική θεραπεία και διδασκαλία.         

         Ένας από τους βασικούς στόχους του λογοθεραπευτή είναι η κατάκτηση της ακουστικής αντίληψης και επεξεργασίας των φωνημάτων, συλλαβών, λέξεων και προτάσεων χωρίς τη χειλεωανάγνωση (στις περιπτώσεις που είναι εφικτό!).

        Παράλληλα με το εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, είναι απαραίτητη η συμμετοχή των γονιών στην ενίσχυση της ακουστικής αντίληψης και επεξεργασίας στο σπίτι! Μέσα από καθημερινές δραστηριότητες και παιχνίδι τα παιδιά βελτιώνουν την ακουστική τους αντίληψη.

Ενδεικτικές δραστηριότητες για ενίσχυση ακουστικής αντίληψης

·        Ζητήστε του να εντοπίσει την πηγή του ήχου (π.χ. χτυπάει το τηλέφωνο, που είναι;).

·        Ζητήστε του να μιμηθεί ήχους ζώων ή καθημερινούς ήχους (π.χ. Πως κάνει το πρόβατο; Πως κάνει το τηλέφωνο όταν χτυπά;).

·        Ζητήστε του να επαναλάβει ήχους-φωνήματα, συλλαβές, λέξεις ύστερα από εσάς (π.χ. κικι-ρίκου, μπεεεε, μουουου/ ζ, μ, κ/ μπα, βα, κα/ κότα, μέρα, μπάλα).

·        Ζητήστε του να διακρίνει από ποιον ήχο αρχίζει η λέξη (π.χ. η λέξη βάζο, αρχίζει από -β ή -δ;).

·        Ζητήστε του να διακρίνει ποιον ήχο περιέχει η λέξη (π.χ. η λέξη χώμα, έχει τη φωνή -ε ή τη φωνή -α;).

·        Ζητήστε του να βρει τον ήχο από τον οποίο αρχίζει η λέξη (π.χ. ζώνη, από ποια φωνή αρχίζει;).

             Οι παραπάνω ασκήσεις εκτός από την ακουστική αντίληψη και επεξεργασία, ενισχύουν την παρατηρητικότητα και την ακουστική μνήμη. Δίνουν επίσης, ακουστικά ερεθίσματα στο παιδί και δημιουργούν πλαίσιο επικοινωνίας γονιού-παιδιού.

              « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»