Ο τρόπος που παρουσιάζονται τα ιστορικά γεγονότα από τον συγγραφέα μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό βοήθημα για τους μαθητές-τριες που διδάσκονται το μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία μας.
Απλά, κατανοητά, περιεκτικά και ουσιαστικά, χωρίς να μπερδεύει και να κουράζει η εισαγωγή του βιβλίου μας κάνει να αναρωτιόμαστε γιατί δεν είναι έτσι τα σχολικά βιβλία μας...
Στην "ΑΛΗΘΕΙΑ" θα σας παρουσιάσουμε τα όσα περιγράφει στην εισαγωγή του για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο συγγραφέας Συνταγματάρχης Ε.Α. Γεώργιος Βαρδάκας.
-------------------------------------------
Α΄ ΜΕΡΟΣ
- Ως γνωστόν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ή ο Μεγάλος Πόλεμος, όπως μέχρι τότε ονομαζόταν, άρχισε την 15/28 Ιουλίου του 1914.
Τι όμως είχε προηγηθεί μέχρι τότε ούτως ώστε να αναμειχθούν σε αυτόν τον πόλεμο, ο οποίος στην αρχή φαινόταν ότι είναι Ευρωπαϊκός και κατόπιν αναμείχθησαν και άλλα κράτη και έτσι να καταστεί παγκόσμιος.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή ή καλύτερα από το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνος.
Μετά το τέλος των Ναπολεώντιων πολέμων η Αγγλία σημειώνει μεγάλη ανάπτυξη στη Βιομηχανία της. Η ανακάλυψη της υφαντικής, της κλωστικής, της ατμομηχανής και η χρησιμοποίηση του άνθρακα ως κινητήριας δύναμης, επιφέρουν ριζικές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής. Η Αγγλία γίνεται η πρώτη βιομηχανική χώρα στην Ευρώπη.
Η Ιταλία μέχρι τότε είναι διασπασμένη σε μικρά ανεξάρτητα κρατίδια και το 1871 πετυχαίνει την ενότητά της σε ενιαίο κράτος με πρωτεύουσα την Ρώμη και την εδαφική μορφή που έχει σήμερα.
Η Γερμανία διαμελισμένη και αυτή σε διάφορα κράτη και κρατίδια (Πρωσία – Αυστρία κ.α.) κατορθώνει μετά τη νίκη της εναντίον της Γαλλίας στον πόλεμο του 1870-1871, (η οποία στην ουσία ήταν νίκη της Πρωσίας), να κηρύξει την ένωση της Γερμανίας υπό μορφή ομοσπονδιακής Αυτοκρατορίας. Η Γαλλία στον πόλεμο αυτό χάνει τα ανθρακοφόρα λεκανοπέδια της Αλσατίας και της Λωρραίνης.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο μετά τον Γερμανογαλλικό πόλεμο εμφανίζονται δυο νέες μεγάλες δυνάμεις στην Ευρώπη. Η Γερμανία στην Κεντρική Ευρώπη και η Ιταλία στη Μεσόγειο. Η Αυστρία γίνεται δυαδική αυτοκρατορία προσαρτίζοντας σε αυτή και το βασίλειο της Ουγγαρίας.
Εκτός όμως της Ευρώπης δημιουργούνται άλλες δυο μεγάλες δυνάμεις. Στη Βόρειο Αμερική οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) και στην Άπω Ανατολή η Ιαπωνία.
Οι ανάγκες όμως της βιομηχανίας για αγορές πρώτων υλών καθώς και οι αγορές για κατανάλωση των βιομηχανικών προϊόντων οδηγούν τις μεγάλες δυνάμεις για κατάκτηση νέων αποικιακών εδαφών ιδίως σε μικρές ή καθυστερημένες χώρες.
Η τάση αυτή των μεγάλων δυνάμεων ονομάστηκε ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ και δημιούργησε μεγάλες αντιθέσεις συμφερόντων και σοβαρούς ανταγωνισμούς μεταξύ τους.
Η Αγγλία είναι η πρώτη αποικιακή δύναμη. Στη Βόρεια Αμερική κατέχει τον Καναδά, στην Ασία κυριαρχεί στις Ινδίες, προσαρτεί την Βιρμανία, στη Νοτιοδυτική Αφρική ιδρύει τη λεγόμενη Νοτιοαφρικανική ένωση. Το 1882 καταλαμβάνει την Αίγυπτο εξασφαλίζουσα το βαμβάκι και το Σουέζ. Στο τέλος του 19ου αιώνα αποικίζουν την Αυστραλία και στις αρχές του 20ου αιώνα ενώνει τις αποικίες της σε αυτοδιοικούμενη ομοσπονδία υπό την επικυριαρχία της. Έτσι γίνεται η μεγαλύτερη εμπορική, ναυτική και αποικιακή δύναμη.
Η Γαλλία είναι η δεύτερη μεγάλη αποικιακή αυτοκρατορία. Κατέχει την Αλγερία, την Τυνησία και το Μαρόκο στη Βόρεια Αφρική. Στη Δυτική Αφρική τη Σενεγάλη, και τμήματα της Κεντρικής Αφρικής (Σαχάρα – Σουδάν και Κονγκό) καθώς και τη νήσο Μαδαγασκάρη. Τέλος το 1885 καταλαμβάνει και την Ινδοκίνα.
Η Γερμανία μετά το 1871 αναδεικνύεται σε μεγάλη εμπορική, ναυτική και αποικιακή δύναμη (έργο του Βίσμαρκ). Στη Δυτική Αφρική κατέχει το Κονγκό και το Καμερούν, στον Ειρηνικό τη Νέα Γουινέα και τα νησιά του ονομασθέντος Αρχιπέλαγους του Βίσμαρκ. Στο τέλος του 19ου αιώνα δημιουργεί οικονομικά συμφέροντα στη Κίνα, την Τουρκία και στα Βαλκανικά κράτη. Έτσι γίνεται η τρίτη αποικιακή μεγάλη δύναμη.
Η Ρωσία επεκτείνεται σημαντική στην Ασία καταλαμβάνουσα την περιοχή του ποταμού Ντάρια στη Σιβηρία και στρέφει την προσοχής της προς την Κίνα και την Ματζουρία με αποτέλεσμα να έλθει σε αντίθεση με την Αγγλία και κυρίως με την Ιαπωνία. Επιδιώκει να συνενώσει υπό την επιρροή της τους Σλάβους της Βαλκανικής και καταλαμβάνει εδάφη της Τουρκίας.
Η Ιαπωνία στην Άπω Ανατολή αναπτύχθηκε σε μεγάλη εμπορική, βιομηχανική και στρατιωτική δύναμη και επιζητεί να επεκταθεί προς την Κίνα και έτσι έρχεται σε σύγκρουση μαζί της το 1894. Η Κίνα ηττάται και παραχωρεί στην Ιαπωνία τη νήσο Φορμόζα και λιμένα Πόρτ – Αρθούρ της Ματζουρίας. Αντιδρώντας οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις το Πόρτ – Αρθούρ παραχωρείται στην Ρωσία, η οποία έρχεται σε οξύτατη αντίθεση με την Ιαπωνία και καταλήγουν σε πόλεμο το 1904 στον οποίο η Ρωσία υπέστη σοβαρή ήττα στη θάλασσα. Με την υπογραφείσα συνθήκη η Ρωσία παραχωρεί στην Ιαπωνία την προστασία της Κορέας, το Πόρτ Αρθούρ και εκκενώνει τη Ματζουρία. Έτσι η Ιαπωνία αποβαίνει κυριαρχούσα δύναμη στην Άπω Ανατολή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής επεκτείνονται εδαφικά καταλαμβάνοντας την Φλόριντα, αποσπούν από το Μεξικό το Τέξας, το Νέο Μεξικό και την Καλιφόρνια. Στον Ειρηνικό ωκεανό καταλαμβάνουν τις Φιλιππίνες και τη Χαβάη και από την Ρωσία την Αλάσκα. Γίνονται μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του κόσμου.
Μπαίνοντας στον 20ο αιώνα όλα τα μεγάλα κράτη δημιουργούν τεράστια συμφέροντα στις αποικίες αλλά και οξύτατες διαφορές μεταξύ τους. Έτσι οδηγούνται να δημιουργήσουν ισχυρούς στρατούς καθώς και συμμαχίες και συνασπισμούς.
Η τάση αυτή της δημιουργίας στρατιωτικής ισχύος ούτως ώστε να μπορέσουν να επιβληθούν στρατιωτικά ονομάστηκε ΜΙΛΙΤΑΡΙΣΜΟΣ.
Στην Ευρώπη δημιουργούνται δυο μεγάλοι σχηματισμοί. Η ΤΡΙΠΛΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ των Κεντρικών Δυνάμεων (ΓΕΡΜΑΝΙΑ – ΑΥΣΤΡΟΟΥΓΓΑΡΙΑ – ΙΤΑΛΙΑ) και η ΤΡΙΠΛΗ ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗ ή ΕΓΚΑΡΔΙΑ ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗ (ΑΝΤΑΝΤ) (ΓΑΛΛΙΑ – ΑΓΓΛΙΑ – ΡΩΣΙΑ).
Ο ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ και ο ΜΙΛΙΤΑΡΙΣΜΟΣ είναι οι δυο βασικοί παράγοντες για την έκρηξη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου.
** Φωτογραφία από Bruce Mewett από το Pixabay
*Διαβάστε εδώ το Β΄ μέρος: https://pierikialithia.blogspot.com/2018/10/worldwar-a-vardakas2.html
