Ένσταση γονέων για επικίνδυνες πρακτικές βουδιστικού διαλογισμού (mindfulness) στα δημοτικά σχολεία

Επιστολή της Πανελλήνιας Ένωσης Γονέων για επικίνδυνες πρακτικές βουδιστικού διαλογισμού (mindfulness) στα δημοτικά σχολεία.

Η επιστολή:


Πανελλήνια Ἕνωση Γονέων γιά τήν Προστασία τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Πολιτισμοῦ τῆς Οἰκογενείας καί τοῦ Ἀτόμου.
Ἱδρυτής: π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος (+)
Πρόεδρος Πνευμ. Σ.: Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Μαϊδώνης,. - Πρόεδρος Δ. Σ.: Κωνσταντῖνος Παπαχριστοδούλου.
Μεσογείων 429 (Τ.Θ. 60120), 153 10 Ἁγία Παρασκευή, Τηλ.: 210 6396665, Fax: 210 6082219, www.ppu.gr
Αγία Παρασκευή, 14 Σεπτεμβρίου 2018
Προς:
1. Υπουργείο Υγείας,
Γενική Διεύθυνση Υπηρεσιών Υγείας,
Δ/νση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας,
Τμήμα Γ' Ανάπτυξης Προγραμμάτων
Αγωγής Υγείας και Πρόληψης.
2. ΥΠ.Π.Ε.Θ. / ΙΕΠ.
Κοινοποίηση: Όπως Πίνακας Αποδεκτών.

Θέμα: Ένσταση γονέων για επικίνδυνες πρακτικές βουδιστικού διαλογισμού (mindfulness) στα δημοτικά σχολεία

Οι παρεμβάσεις / δράσεις με βάση το παραπάνω έγγραφο που έχουν ήδη αναπτυχθεί από το Υ. Υ. καθώς και πολλές από τις νέες παρεμβάσεις που θα κατατεθούν από το Υ. Υ. για έγκριση για το σχολικό έτος 2018- 2019 έχουν πολύ ενδιαφέρον και φαίνονται αξιόλογες.

Όμως ο θεματικός άξονας: “Προαγωγή Ψυχικής Υγείας παιδιού και εφήβου” και πιο συγκεκριμένα η 1η παρέμβαση με τίτλο “Η πυξίδα του εαυτού μου” -MINDFULNESS- πιλοτική εφαρμογή για παιδιά Γ΄, Δ΄, Ε ΄ Δημοτικού, μας βρίσκει κάθετα αντίθετους.

Όπως αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία, η πρακτική του mindfulness όπως και όλες οι πρακτικές διαλογισμού έχουν πολύ σοβαρές παρενέργειες στην ψυχική, καθώς και στη σωματική υγεία.

Το mindfulness σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, είναι ένα είδος διαλογισμού όπου γίνεται ολοκληρωτική επικέντρωση του μυαλού (full mind) σε ένα σημείο (π.χ. στην αναπνοή). [By the Editors at Lighthouse Trails, 2018 βλ. According to Lodro Rinzler & Mayo Clinic Mindfulness is Meditation]

Χρησιμοποιώντας κυρίως τη συγκέντρωση του μυαλού στην παρούσα στιγμή, χωρίς να ασκείται κριτική, το mindfulness βοηθάει στη μείωση του στρες, στη ρύθμιση των συναισθηματικών αντιδράσεων καθώς και σε ένα μεγάλο εύρος κλινικών και μη κλινικών καταστάσεων [Sheila N. Garland κ. ά. 2015].

Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη από πολλές επιστημονικές, ερευνητικές μελέτες, που έχουν δημοσιεύσει τα αρνητικά αποτελέσματα του mindfulness καθώς και πολλές ανασκοπήσεις, όπως η επισκόπηση (overview) για το mindfulness, από την Cochrane Library -από τις πιο έγκυρεςβάσεις μελετών ανασκόπησης-, που συμπεραίνουν ότι υπάρχει γενική έλλειψη στοιχείων σχετικά με την αποτελεσματικότητα του mindfulness [Rodriguez L. κ.ά., 2016 βλ. conclusions].

Σύμφωνα με τη μελέτη του Brown University “Varieties of Contemplative Experience Study” που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS (Public Library Of Science), το mindfulness είναι μία από τις πολλές βουδιστικές τεχνικές διαλογισμού, που διαφημίζονται και προωθούνται στον δυτικό κόσμο ως «Προαγωγή της Υγείας». Οι διάφορες εφαρμογές του mindfulness αποτελούν σήμερα σημαντική συνεισφορά στη βιομηχανία διαλογισμού δισεκατομμυρίων δολαρίων. Δυστυχώς όμως αποσιωπούνται οι πάρα πολλές παρενέργειες του, που πολλές φορές είναι πολύ σοβαρές και μη αναστρέψιμες [Jared R. κ. ά., 2017, βλ. Introduction].


Αυτές οι δύσκολες ή δυσάρεστες καταστάσεις περιγράφονται ακόμα και από τις ίδιες τις βουδιστικές βιβλιογραφικές πηγές [Jared R. κ.ά., 2017, βλ. Introduction], που όμως τις δέχονται «ως τμήμα του δρόμου προς τον φωτισμό» [Jolyon Jenkins ΒΒC 2016]. Όμως όπως αναφέρει το BBC, «αυτό που είναι περίεργο, για όσους δεν είναι οπαδοί θρησκειών οι οποίες σχετίζονται με διαλογισμό, είναι ο τρόπος με τον οποίο μια πνευματική, διαλογιστική πρακτική έχει μετατραπεί σχεδόν σε ιατρική θεραπεία, ή ακόμα μέρος ενός τρόπου ζωής» [Jolyon Jenkins ΒΒC 2016].

Αναφέρουμε ενδεικτικά και πολύ περιληπτικά τις σημαντικότερες παρενέργειες του mindfulness, από δημοσιευμένες επιστημονικές ερευνητικές μελέτες:


Στον γνωστικό τομέα 

Έχουν αναφερθεί αδυναμία συγκέντρωσης, προβλήματα με τη μνήμη, αποσύνδεση από το περιβάλλον, παράνοια, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις και αποδιοργανωμένος λόγος [Jared R. κ. ά., 2017, βλ. Description of phenomenology domains, Cognitive ], [Utpal D, 2016].



Στον αισθητηριακό και αντιληπτικό τομέα



Καταγράφηκαν αλλαγές και στις πέντε αισθήσεις. Σχετικά με την όραση, συχνή ήταν η υπερευαισθησία στο φως, ψευδαισθήσεις με τη μορφή οπτικών φώτων και σε μερικές περιπτώσεις αναφέρθηκε η παύση κάθε οπτικής αντίληψης. Άλλες αντιληπτικές στρεβλώσεις περιελάμβαναν στρέβλωση του χρόνου, του χώρου και της πραγματικότητας [Jared R. κ.ά., 2017, βλ. Description of phenomenology domains, Perceptual].



Στον συναισθηματικό τομέα



Έχει αναφερθεί κυρίως αυξημένη συναισθηματικότητα, όπως φόβος, άγχος -που σε όσους πάσχουν από Μετατραυματική Διαταραχή Στρες (PTSD) γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνο-, πανικός, αυξημένη συναισθηματική αστάθεια και ευαισθησία, διέγερση ή ευερεθιστότητα, οι οποίες θα μπορούσαν να ενταθούν σε θυμό και επιθετικότητα, αλλά και μειωμένη συναισθηματικότητα όπως συναισθηματική ισοπέδωση, μερικές φορές ακόμη και πλήρης απουσία συναισθημάτων.

Τα θετικά συναισθήματα μετά από mindfulness όπως ευδαιμονία και ευφορία, μερικές φορές ακολουθήθηκαν από επακόλουθη κατάθλιψη, που σε ορισμένες περιπτώσεις έγινε τόσο σοβαρή ώστε να οδηγήσουν σε αυτοκτονικό ιδεασμό ή αντίθετα κλιμακώθηκαν σε συνθήκες αποσταθεροποίησης που έμοιαζαν με μανία και ψύχωση, και συχνά απαιτούσαν νοσηλεία.

Στους ασκούμενους με ιστορικό ψυχολογικών τραυμάτων, ήταν συνηθισμένη η επανεμφάνιση των τραυματικών αναμνήσεων και εμπειριών [Jared R. κ. ά., 2017, βλ. Description of phenomenology domains, Affective ], [Utpal D, 2016].



Στον σωματικό τομέα



Καταγράφηκαν κυρίως αϋπνία και εφιάλτες καθώς και μείωση της όρεξης και πρόσληψης τροφής. Συχνές ήταν οι αναφορές πίεσης και έντασης στο σώμα, ή έντονου πόνου, που ξεκινούσε ή γινόταν πιο οξύς κατά τη διάρκεια της πρακτικής καθώς και αίσθημα θερμότητας και κρύου είτε σε όλο το σώμα είτε τοπικά. Επίσης αναφέρθηκε αυξημένος κίνδυνος επιληπτικών κρίσεων [Jared R. κ.α., 2017, βλ. Description of phenomenology domains, somatic], [Utpal D, 2016].



Στον βουλητικό τομέα (που αναφέρεται στην δύναμη της θελήσεως)



Καταγράφηκαν έλλειψη επιθυμίας για δραστηριότητες (ανηδονία) και επιδίωξη στόχων (αβουλησία). Πολλές φορές οι ασκούντες το mindfulness, χρησιμοποιούν την τεχνική αυτή για να αποφύγουν καταστάσεις που χρειάζονται εγρήγορση όπως και απαιτητικές και δύσκολες εργασιακές προκλήσεις [Jared R. κ. ά., 2017, βλ. Description of phenomenology domains, conative], [Utpal D, 2016]. Γι' αυτό έχει αναφερθεί ότι η εξάπλωση του mindfulness είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να κρατήσουν τους ανθρώπους απομονωμένους, παθητικούς και χειραγωγήσιμους [David K. William “3 Hidden Dangers of Meditation You Should Know”].



Ως προς την αλλαγή στην αίσθηση του εαυτού



Ορισμένοι ασκούμενοι ανέφεραν την αίσθηση ότι ο εαυτός τους συγχωνεύθηκε με τον κόσμο, ενώ άλλοι αντίστροφα ανέφεραν ότι ο κόσμος είχε συγχωνευθεί με την αίσθηση του εαυτού τους. Αναφέρθηκαν ακόμα πιο ακραίες καταστάσεις, που οι ασκούμενοι αισθάνονταν ότι δεν υπήρχαν καθόλου ή ότι θα εξαφανίζονταν ή θα ήταν αόρατοι για τους άλλους. Αναφορές αποπροσωποποίησης (αίσθημα απομόνωσης από τις ψυχικές και σωματικές διεργασίες) καθώς και ψύχωση (απώλεια επαφής με την πραγματικότητα) αναφέρονται και σε άλλες δημοσιεύσεις [Jared R. κ. ά., 2017, βλ. Description of phenomenology domains, Sense of self].



Στον κοινωνικό τομέα



Αναφέρθηκαν δυσκολίες στην εργασία και την οικογένεια μετά την πρακτική του διαλογισμού του mindfulness που λογίζονται ως κοινωνική αναπηρία [Jared R. κ. ά., 2017, βλ. Description of phenomenology domains, Social].

Από δύο δημοσιεύσεις [Jared R. κ. ά., 2017, βλ. Duration, severity and associated impairment], [Foster D., 2016, David Shapiro, καθηγητή του Πανεπι στημίου της Καλιφόρνιας, Irvine, το 1992], η συντριπτική πλειοψηφία των ασκουμένων στο mindfulness ανέφερε αρνητικές εμπειρίες, που έβλαψαν την καθημερινή τους ζωή ή είχαν αντίκτυπο στη ζωή τους, με ένα ποσοστό να αναφέρει βαριές ανεπιθύμητες ενέργειες μέχρι και αυτοκτονία.



Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ως γονείς ζητούμε:



ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΘΕΙ ΑΜΕΣΑ η 1η παρέμβαση “Η πυξίδα του εαυτού μου” – MINDFULNESS, του θεματικού άξονα: “Προαγωγή Ψυχικής Υγείας παιδιού και εφήβου και όποια άλλη παρέμβαση σχετίζεται με διαλογισμό ή mindfulness ή οποιαδήποτε άλλη βουδιστικής προέλευσης τεχνική.

Αρνούμαστε να γίνουν τα παιδιά μας πειραματόζωα βουδιστικών τεχνικών επειδή αυτές προωθούνται και χρηματοδοτούνται.

Δεν δεχόμαστε να γίνουν τα παιδιά μας χειραγωγήσιμα όντα μιας τάχα “μοντέρνας κοινωνίας”. Το πως θα χρησιμοποιήσει κάποιος τον ψυχικό του κόσμο και τον εγκέφαλο του είναι προσωπική του υπόθεση.

Οι τεχνικές αυτές είναι τελείως έξω από την ελληνική παράδοση, φιλοσοφία, κουλτούρα και θρησκεία. Το σχολείο έχει πολλά να διδάξει από την πλούσια ελληνική μας παράδοση, που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις ανατολικής προέλευσης φιλοσοφίες και θρησκείες. Δεν έχει κανένα δικαίωμα το σχολείο να στρέψει τα παιδιά μας στην βουδιστική φιλοσοφία και θρησκεία ερήμην μας και μάλιστα όταν υπάρχουν τόσες διεθνείς αρνητικές αναφορές.


Επιφυλασσόμαστε παντός νομίμου δικαιώματός μας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙA



 By the Editors at Lighthouse Trails NEW BOOKLET:
MINDFULNESS—What You May Not Know and Should Have Been Told July 5 προσβάσιμο στον ιστότοπο: https://www.lighthousetrailsresearch.com/blog/?p=28475
 SheilaN.Garland*WilloughbyBritton†NoemiAgagianian‡Roberta E.Goldman†Linda E.Carlson§Jason C.Ong¶ Sleep and Affect Assessment, Theory, and Clinical Implications 2015, Pages 339-373 προσβάσιμο στον ιστότοπο: https://doi.org/10.1016/B978-0-12-417188-6.00016-5
 Rodriguez L., Fernández J., Fernandez M., “Evidence Based Mindfulness. An overview of Cochrane systematic reviews”, Poster March 2016 DOI: 10.13140/ΡΓ.3.2.1601.7048, βλ. Conclusions σ.2 προσβάσιμο στον ιστότοπο: www.researchgate.net/publication/299127127_Evidence_Based_Mindfulness_An_overview_of_Cochrane_systematic_reviews
 Lindahl JR., Fisher NE, Cooper DJ, Rosen RK, Britton WB et al, “ The varieties of contemplative experience: A mixed-methods study of meditationrelated challenges in Western Buddhists.”, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 24, 2017 προσβάσιμο στον ιστότοπο: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0176239
 “Jolyon Jenkins investigates dangers and benefits of increasingly popular practice, Is Mindfulness Meditation Dangerous?” ΒΒC Out of the Ordinary 16 Mar 2016 series 4, episodes 2/3
 Utpal Dholakia, Ph.D. The Science Behind Behavior “The Little-Known Downsides of Mindfulness Practice”, Psychology Today, Posted Apr 27, 2016 προσβάσιμο στον ιστότοπο: https://www.psychologytoday.com/.../the-littleknown-d.
 David K. William “3 Hidden Dangers of Meditation You Should Know” https://www.lifehack.org/.../3-hidden-dangers-meditatio
 Foster D. “Is mindfulness making us ill?”, Life and Style, The Guardian προσβάσιμο στον ιστότοπο: https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2016/jan/23/is-mindfulnessmaking-us-ill



ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ



Γραφ. Υπουργού Υγείας.
Γραφ. Αν. Υπουργού Υγείας.
Γραφ. Γεν. Γραμματέων (3).
Γραφ. Προϊστ. Γενικής Δ/νσης Δημόσιας Υγείας.
Γραφ. Προϊστ. Γενικής Δ/νσης Υπηρεσιών Υγείας.
Δ/νση Δημόσιας Υγείας.
Δ/νση Π.Φ.Υ.
Όλες οι Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας (με την παράκληση να ενημερωθούν Νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας, Κέντρα Ψυχικής Υγείας). Ε.Ο.Π.Υ.Υ., Αποστόλου Παύλου 12, Γραφ. κ. Προέδρου, 151 23 Μαρούσι Αττικής.
Ε.Σ.Δ.Υ. Γραφ. κ. Κοσμήτορος, Λ. Αλεξάνδρας 196, 115 21, Αθήνα.
Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού (Ι.Υ.Π.), Νοσοκομείο Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» Παπαδιαμαντοπούλου και Θηβών 1, 115 27 Αθήνα.
Ο.Κ.Α.Ν.Α. Γραφ. κ. Προέδρου, Αβέρωφ 21, 104 33 Αθήνα.
ΚΕΕΛΠΝΟ, Γραφ. κ. Προέδρου, Αγράφων 3-5, 151 23 Μαρούσι Αττικής.
Ε.ΚΑ.Β. Τέρμα Οδού Υγείας, 11527 Αθήνα.
Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.), Ολυμπιονίκη Χρ. Μάντικα 7, 136 71 Αττική.
Γ. Ν. Παπαγεωργίου, Περιφ. Οδός Θεσ/νίκης 56429 Θεσσαλονίκη.
Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α.), Σορβόλου 24, 116 36.
ΑνώνυμηΕταιρεία Μονάδων Υγείας (Α.Ε.Μ.Υ.), Πολυκλινική Ολυμπιακού Χωριού, Ολυμπιακό Χωριό 136 73.
Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) Τσόχα 5, 115 21 Αθήνα.
Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) Σωρανού του Εφεσίου 2, 115 27 Αθήνα.
Ε.Ο.Φ. Μεσογείων 284 155 62 Χολαργός.
ΩΝΑΣΕΙΟ Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Συγγρού 356, 176 74 Αθήνα.
Ελληνικό Κέντρο Ψυχ. Υγιεινής και Ερευνών, Νοταρά 58, 106 83 Αθήνα.
Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός (Ε.Ε.Σ.), Λυκαβηττού 1, 106 72 Αθήνα.
Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος, Πλουτάρχου 3 και Υψηλάντους, 106 75, Αθήνα (ενημέρωση Μελών).
Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία, Θεμιστοκλέους 38, 106 78 Αθήνα (ενημέρωση Μελών).
Ιατρική Εταιρεία Αθηνών, Μαιάνδρου 23 115 25 Αθήνα (Ενημέρωση Επιστημονικών Εταιρειών).
Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων - Διατροφολόγων, Πανόρμου 23, 115 22 Αθήνα.
Ένωση Διαιτολόγων-Διατροφολόγων Ελλάδος, Μαυροκορδάτου 11, Αθήνα, 106 78.
Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδας, Βασ. Σοφίας 47, 106 76, Αθήνα.
Πανελλήνιος Σύλλογος Επισκεπτών - τριών, Παπαρηγοπούλου 15, 105 61, Αθήνα (ενημέρωση Μελών).
Σύλλογος Επιστημόνων Μαιών-Μαιευτών Αθήνας, Αριστ. Παππά 2, 115 21 Αθήνα.
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Γενική Δ/νση Σπουδών Π/θμιας και Δ/θ Εκπαίδευσης, Ανδρέα Παπανδρέου 37, 151 80 Μαρούσι.
Σύλλογοι γονέων όλων των δημοτικών σχολείων της χώρας.
Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ.κ. Σεραφείμ.
12 Συνοδικοί Αρχιερείς.
Περιοδικό «Διάλογος».