Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων, με την πεποίθηση ότι τα μουσεία πρέπει να είναι «φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών με σκοπό την ανάπτυξη της μόρφωσης και της αμοιβαίας κατανόησης, τη συνεργασία και την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς», καθιέρωσε ήδη από το 1977 τη 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων.
Ειδικά για το 2019 το συμβούλιο έχει επιλέξει το θέμα «Τα μουσεία ως κόμβοι πολιτισμού: το μέλλον της παράδοσης». Για αυτό, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας κάλεσε τους τρεις τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους των κατοίκων του Δίου, τον Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Δίου «Ο ΟΛΥΜΠΙΟΣ ΖΕΥΣ», τον Σύλλογο Σαρακατσαναίων Νομού Πιερίας «Ο Κατσαντώνης» και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πλατανακίων «Ο ΠΟΝΤΟΣ».
Οι οικοδέσποινες της γιορτής, Σοφία Κουλίδου, αρχαιολόγος και Μαρία Παπαθανασίου, συντηρήτρια στο μουσείο, καλωσόρισαν τον κόσμο και ακολούθησε ομιλία για την ιστορία και την παράδοση κάθε φυλής, πρώτα των Βλάχων, στη συνέχεια των Σαρακατσαναίων και τέλος των Ποντίων. Μετά την ομιλία κάθε σύλλογος παρουσίασε χορούς και τραγούδια της καταγωγής του. Το χορευτικό τμήμα του ποντιακού συλλόγου συνόδευε η δασκάλα χορού Χριστίνα Μετενίδου. Στο τέλος της παράστασης, η πρόεδρος του συλλόγου Πλατανακίων Μαριάννα Ναβροζίδου προσέφερε για τη βιβλιοθήκη του μουσείου το βιβλίο του Πολύκαρπου Σαλπιγγίδη «50 χρόνια Πλατανάκια».
Ακολουθεί η ομιλία της Σοφίας Ελευθεριάδου, που παρουσίασε στην εκδήλωση το θέμα της γενοκτονίας των Ποντίων και την ιστορία και προέλευση των Ποντίων κατοίκων των Πλατανακίων:
«Τα μουσεία ως κόμβοι πολιτισμού: το μέλλον της παράδοσης»
Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Δίου αποτελεί κόμβο δύο κυρίως πολιτισμών της αρχαιότητας, του ελληνικού και του ρωμαϊκού.
Κατά παρόμοιο τρόπο και οι τόποι αποτελούν κόμβο/κόμπο/δέσιμο πολιτισμών. Έτσι και το σύγχρονο Δίον, η Μαλαθριά, αποτελεί κόμβο των πολιτισμών που φέρουν μαζί τους ερχόμενοι εδώ τρεις φυλές: Οι Βλάχοι, οι Σαρακατσάνοι και –τελευταίοι (χρονικά) αλλά όχι έσχατοι- οι Πόντιοι, που δέθηκαν με έναν σφιχτό κόμπο/κόμβο, «ακούμβησαν», στηρίχτηκαν ο ένας στον άλλον.
Το ερώτημα είναι πώς και γιατί βρέθηκαν εδώ. Τα αίτια μετακινήσεων και μετεγκατάστασης όλων των λαών «στης ιστορίας το διάσελο» μπορεί να διαφέρουν: πόλεμοι, φτώχεια, μετακινήσεις νομαδικών φυλών για την κτηνοτροφία, πάντως το κοινό στοιχείο όλων είναι: 1. Η επιβίωση (το ζην) και 2. η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής (το ευ ζην)!
Έτσι κι εμείς οι Πόντιοι, αυτό αναζητούσαμε ερχόμενοι στην Πιερία, όσοι γλιτώσαμε από τους Νεότουρκους του Μουσταφά Κεμάλ και του Τοπάλ Οσμάν.
Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε πως αίτημά μας είναι η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων από τους Τούρκους. Αύριο ξημερώνει η 19η Μαΐου, Ημέρα Μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Είναι η μέρα που ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα δήθεν για να ειρηνεύσει την περιοχή. Αλλά με το σύνθημα «Η Τουρκία στους Τούρκους» έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο των Νεότουρκων για την τελειωτική εξόντωση του ελληνικού πληθυσμού σε όλο τον Πόντο. 353.000 καταγεγραμμένοι νεκροί και άλλοι τόσοι ξεριζωμένοι και διασκορπισμένοι αγνοούμενοι πρόγονοί μας θα ζουν πάντα μέσα στην ψυχή μας περιμένοντας τη δικαίωση.
Αγωνιζόμαστε και απαιτούμε:
• Την παγκόσμια καταδίκη της Τουρκίας για τη σε βάρος μας Γενοκτονία
• Την αναγνώριση της Γενοκτονίας από την Τουρκία και τους διεθνείς οργανισμούς
• Τη διδασκαλία της τρισχιλιόχρονης ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης
• Την επίλυση των προβλημάτων του Ελληνισμού που ζει στις Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης
• Τη διάσωση και ανάδειξη των ιστορικών και θρησκευτικών μας μνημείων στον Πόντο και τη Μ. Ασία
Το έγκλημα της Γενοκτονίας δεν αφορά μόνο τους χριστιανικούς πληθυσμούς που εξοντώθηκαν, Αρμένιους, Ασσύριους και Έλληνες, αλλά αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας συνολικά, που δεν πρέπει να ξεχνάμε και δεν πρέπει να επαναληφθεί ποτέ ξανά και για κανέναν λαό!
Οι παππούδες μας ήταν γεννημένοι στον Πόντο: οι περισσότεροι από τους γεροντότερους που πρωτοεγκαταστάθηκαν στα Πλατανάκια προέρχονταν από την Τραπεζούντα, την Κερασούντα και την Ορντού (τα Κοτύωρα). Κατέφυγαν πρώτα στην ομόθρησκη Ρωσία (Γεωργία – Σοχούμ «ση Αζάντας τα χωρία») που ήταν πιο κοντά στην πατρίδα τους τον Πόντο, και αργότερα ήρθαν στην Ελλάδα.
Οι κάτοικοι της Μαλαθριάς -όπως λέγαμε το Δίον- μάς δέχτηκαν, μας φιλοξένησαν, άνοιξαν τα φτωχικά σπίτια τους, τις αυλές και τις αποθήκες τους για να στεγαστούν οι Πόντιοι πρόσφυγες έως ότου βρεθεί η λύση για την οικοπεδική αποκατάστασή τους.
Όπως καταγράφει και ο Πολύκαρπος Σαλπιγγίδης στο βιβλίο του «50 χρόνια Πλατανάκια» που εκδόθηκε το 2005 με τη φροντίδα της τότε Αντιδημάρχου Πολιτισμού Μαρίας Ιατρού επί δημαρχίας Γρηγόρη Παπαχρήστου (νυν Προέδρου του Φεστιβάλ Ολύμπου) στη σελ. 39:
«Οι 5 φορές προσφυγιάς είναι: Πρώτη κατά τα πανάρχαια χρόνια απ’ την Ελλάδα στα μέρη του ευρύτερου χώρου της Μικράς Ασίας και της περιοχής του Πόντου (ενν. αποικισμό). Δεύτερη από την δυτική περιοχή της Μαύρης Θάλασσας προς τη Ρωσία, λόγω του Ελληνοτουρκικού πολέμου. Τρίτη προσφυγιά από τη Ρωσία προς την Ελλάδα, στο χωριό Αλώνια της Πιερίας. Τέταρτη από τα Αλώνια Πιερίας στο χωριό Μαλαθριά και Πέμπτη από τη Μαλαθριά επιτέλους στο χωριό Πλατανάκια».
Ακριβώς 65 χρόνια πριν, τέτοιες μέρες, ανήμερα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, 21 Μαΐου 1954 πραγματοποιήθηκε η ‘έξοδος’ των προσφύγων από τη Μαλαθριά στα Πλατανάκια.
Εκείνες οι πρώτες οικογένειές μας ρίζωσαν στα φιλόξενα κι εύφορα χώματα του Ολύμπου, ποτίστηκαν από τους Βλάχους και τους Σαρακατσάνους κι έβγαλαν βλαστούς, άνθη και καρπούς που θα καμαρώσουμε αμέσως τώρα στον χορό.
Γιατί η παράδοση έχει βάση το παρελθόν, αλλά κοιτάει προς το μέλλον. Και το μέλλον της παράδοσης είναι η τοπική ιστορία, είναι η ζωντανή ιστορία, που θα πρέπει και οι τρεις σύλλογοι με την αρωγή του δήμου και άλλων φορέων να τη διαφυλάξουμε σε λαογραφικό μουσείο σύγχρονων προδιαγραφών. Γιατί την παράδοσή μας την κουβαλάμε μέσα μας, είμαστε εμείς οι ίδιοι, και εμείς οι ίδιοι χτίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία για ειρήνη και αποδοχή του άλλου.
Εδώ, στο Δίον (‘ου μ’ εθέσπισεν’ ο Ποιητής), Βλάχοι, Σαρακατσάνοι και Πόντιοι το αποδείξαμε με το παράδειγμά μας!
Σας ευχαριστώ!
Σοφία Ελευθεριάδου (το γένος Ναβροζίδη)
Δασκάλα - Φιλόλογος
