Μετάφραση από την αγγλική γλώσσα: Κωνσταντινίδου Χαρούλα
Η σκηνή που θα περιγράψω συνέβη σε σουπερμάρκετ της γειτονιάς μου...
Μία νεαρή γιαγιά (και αναφέρω με βεβαιότητα ότι είναι γιαγιά, μιας κι έτσι την αποκάλεσε το μικρό παιδί που συνόδευε) βρίσκεται ακριβώς μπροστά μου αδειάζοντας το καλάθι της. Παρατηρώ τα πολλά, μικρά προϊόντα τα οποία θα αποκαλέσω «πλήρως ανθυγιεινά». Δεν είμαι επαγγελματίας διατροφολόγος αλλά ενδιαφέρομαι σε προσωπικό επίπεδο για την ποιότητα του φαγητού. Τίποτα από όσα υπήρχαν στο καλάθι δεν είχαν θρεπτική αξία για να δοθούν ως σνακ στο παιδί. Και σκεφτόμουν «Μα κυρία μου, ζείτε στην Ελλάδα, μπορείτε και καλύτερα. Ψωμί, βούτυρο, μέλι και φρεσκοστυμμένος χυμός πορτοκάλι θα ωφελούσαν πολύ περισσότερο το μικρό παιδί».
Και στη συνέχεια θυμήθηκα τα χρόνια που δίδασκα στη Βοστώνη και τις συχνές επισκέψεις των μαθητών στο γραφείο της νοσοκόμας αμέσως μετά το μεσημεριανό φαγητό λόγω κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας ανθυγιεινού φαγητού. Θυμήθηκα ότι η νοσοκόμα του σχολείου πήγαινε από τάξη σε τάξη και μιλούσε στους μαθητές για την υγιεινή διατροφή, λέγοντάς τους να μην καταναλώνουν ζάχαρη πριν από σημαντικές εξετάσεις. Η διατροφή είναι πράγματι τόσο σημαντική για τη μάθηση; Διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο στις σχολικές επιδόσεις; Αποφάσισα να ρίξω μια ματιά σε πρόσφατες έρευνες και να δω τα αποτελέσματα.
Πλήθος πρόσφατων ερευνών δείχνουν ότι η υγιεινή διατροφή βελτιώνει ραγδαία τις ακαδημαϊκές επιδόσεις των μαθητών και μπορεί να επηρεάσει θετικά τη γνωστική ανάπτυξή τους, τη συγκέντρωση και τα επίπεδα ενέργειάς τους. Το καλό και υγιεινό πρωινό θα επηρεάσει τη συμπεριφορά ενός παιδιού και η έλλειψη πρωινού θα επηρεάσει αρνητικά τον τρόπο που θα χειριστούν τις απαιτήσεις του σχολείου. Σύμφωνα με στοιχεία του οργανισμού Feeding America, το αίσθημα της πείνας συχνά καταλήγει σε συναισθηματικά και κοινωνικά προβλήματα. Τα παιδιά που αισθάνονται πείνα έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και μεγαλύτερη δυσκολία στην ανάπτυξη σχέσεων με τους συνομηλίκους τους. Από την άλλη, η τακτική κατανάλωση ανθυγιεινού φαγητού μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε προβλήματα υγείας.
Ολοένα και περισσότερες έρευνες καταλήγουν ότι η ποιότητα της διατροφής επηρεάζει άμεσα την πνευματική ικανότητα και βοηθά στην καλύτερη απόδοση σε εξετάσεις. Οι μαθητές είναι σε θέση να μάθουν καλύτερα και η συμπεριφορά τους βελτιώνεται.
Τα σχολεία έχουν περισσότερους λόγους να αναδεικνύουν υγιείς επιλογές και να ενθαρρύνουν τα παιδιά να στρέφονται προς το ποιοτικό φαγητό και την ενυδάτωση. Το νερό και τα φρέσκα φρούτα είναι καλύτερα από τα αναψυκτικά. Τα αποτελέσματα αυτά αφορούν παιδιά και ενήλικες.
Ο Parker (1996) ανέφερε ότι η χημεία του εγκεφάλου μπορεί να αλλάξει ως αποτέλεσμα της έλλειψης θρεπτικών στοιχείων. Παρατηρείται αύξηση της μειωμένης διανοητικής οξύτητας και των πνευματικών διαταραχών στον τομέα των διαταραχών συμπεριφοράς, όπως υπερδιέγερση, άγχος, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές και διαφόρων ειδών εξαρτήσεις.
Δεν υπάρχουν ξεκάθαρες ενδείξεις για τη σχέση διατροφής-αύξησης του αυτισμού και της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας ωστόσο οι διατροφικές παρεμβάσεις βελτιώνουν τα συμπτώματα. Κάθε παιδί μπορεί να επωφεληθεί αν μειώσει την ποσότητα ζάχαρης, τα χημικά και τα πρόσθετα που καταναλώνει μέσω του φαγητού. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν απαγορεύσει τη χρήση ορισμένων τεχνητών χρωμάτων στο φαγητό.
Ένα δίκτυο του Ιδρύματος Ευρωπαϊκών Εθνών ξεκίνησε ένα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας για να προωθήσει την κοινοποίηση πληροφοριών σχετικά με τη διατροφή και τις βέλτιστες πρακτικές ανά την Ευρώπη. Η εκπαίδευση στον τομέα της διατροφής εφαρμόζεται σε πολλά σχολεία ανά την Ευρώπη σε διάφορα επίπεδα. Το Ίδρυμα συμφώνησε ότι το θέμα της διατροφής είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά και τα σχολεία θα πρέπει να υιοθετήσουν σωστές πρακτικές για να εξυπηρετήσουν καλύτερα τους μαθητές και να τους προστατεύσουν από την έλλειψη γνώσης επί του θέματος.
Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (Joint Research Center) είναι μία πλατφόρμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επικεντρώνεται στην έρευνα, τη δημόσια εκπαίδευση σε θέματα βελτίωσης της διατροφής, τη διδασκαλία υγιούς τρόπου ζωής και διατροφικών επιλογών με στόχο την αποφυγή και την πρόληψη της παχυσαρκίας και άλλων προβλημάτων υγείας. Παρέχει επιστημονικά δεδομένα για εκπαιδευτικούς και ιθύνοντες του τομέα της υγείας με σημαντικές γνώσεις επί του θέματος.
Σύμφωνα με έκθεσή τους, η Ελλάδα έχει εισάγει υποχρεωτική εκπαίδευση στον τομέα του φαγητού/της διατροφής με πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας και η εκπαίδευση αυτή διεξάγεται από καταρτισμένους εκπαιδευτικούς. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος βοηθάει κι αυτό στην προώθηση υγιών διατροφικών συνηθειών μέσω προγραμμάτων σε διάφορα δημόσια σχολεία.
Τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Ως κοινωνία, επενδύουμε στη μόρφωση των παιδιών, σε ξένες γλώσσες, αθλήματα και, γενικότερα, στα επιτεύγματά τους αλλά σε τι βαθμό αναλογιζόμαστε τις διατροφικές ανάγκες τους και πώς ανταποκρινόμαστε στις διατροφικές επιθυμίες τους; Παρατηρούμε τις διατροφικές συνήθειές τους; Όλα ξεκινούν από το σπίτι· είμαι σίγουρη ότι όλοι θα συμφωνήσουμε σ’ αυτό. Ωστόσο και τα σχολεία διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο σ’ αυτό και πρέπει να δημιουργήσουν το κατάλληλο περιβάλλον για μία κουλτούρα ευεξίας.
Τα σχολεία όπου φοιτούν τα παιδιά μπορούν να γίνουν υγιές πρότυπο και να διευρύνουν τους ορίζοντες τους για έξυπνες απόψεις στον τομέα του φαγητού.
Μία άρτια δημοτική βιβλιοθήκη μπορεί να δώσει πρόσβαση σε βιβλία ώστε οι μαθητές να ενημερώνονται συνεχώς επί του θέματος. Η ανάγνωση είναι δύναμη και ενδυναμώνει τους ανθρώπους. Τα κυλικεία θα μπορούσαν να βελτιώνουν συνεχώς τα προϊόντα τους και να προσφέρουν περισσότερες επιλογές υγιεινού φαγητού για τους μαθητές. Θα μπορούσαν να συμπεριλάβουν στα διαθέσιμα προϊόντα τους και βιολογικά προϊόντα· είναι εφικτό. Εκπαιδευτικές εκδρομές σε αγροκτήματα της περιοχής θα έδιναν την ευκαιρία στους μαθητές να έρθουν σε άμεση επαφή με τη διαδικασία παραγωγής των τροφίμων που καταναλώνουν.
Επιπλέον, το σχολείο θα μπορούσε να προσκαλεί διάφορους παραγωγούς τροφίμων για να ενημερώσουν τους μαθητές και να δώσουν ζωντανά παραδείγματα της διαδικασίας παραγωγής.
Στο κάτω-κάτω, ζούμε στη χώρα του Έλληνα ιατρού Ιπποκράτη και της περίφημης διατροφής του, γνωστής ανά τον κόσμο «Η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου ας είναι η τροφή σου».
Ζούμε επίσης στη χώρα της μεσογειακής διατροφής, επίσης γνωστής ανά τον κόσμο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχουμε το υπόβαθρο για να υποστηρίξουμε και να προωθήσουμε τη σωστή εκπαίδευση στον τομέα της διατροφής στο σπίτι αλλά και στο σχολείο.
* Η Νένα Μεϊμάρη είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός με ειδίκευση στη μεθοδολογία διδασκαλίας της αγγλικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας (Master’s in ESL – EFL).
