Του Παναγιώτη Γ. Αλεκάκη *
«Ενθουσιασμός» του Βίκτωρος Ουγκώ
Στην Ελλάδα! Στην Ελλάδα! Εμπρός τώρα, είναι ώρα… / Ύστερα από το αίμα των μαρτύρων πρέπει τώρα / και το αίμα των δημίων να χυθεί το μιαρό… / Στην Ελλάδα! Τιμωρία, φίλοι μου, κι Ελευθερία! / Ας σελώσουν τ’ άλογό μου, που φρουμάζει με μανία, / το σαρίκι στο κεφάλι, το σπαθί μου στο πλευρό.
Πότε φεύγουμε; Απόψε! Αύριον είναι αργά… / Όπλα, άλογο, καράβι, αρματώσετε γοργά / στο Τουλόν και δώστε μου το, δώστε μου φτερά εμένα! / Απ’ τ’ αρχαία τάγματά μας θε να πάρομε μαζί μας / παλικάρια διαλεγμένα και θα ιδούμε την ορμή μας / τούρκικα θεριά να φεύγουν, σαν ζαρκάδια τρομαγμένα.
Αρχηγός, έλα, Φαβιέρε, διαλεκτός μες στις χιλιάδες, / συ που πήγες εκεί όπου δεν επήγαν βασιλιάδες / κι ήσουν αρχηγός σ’ ασκέρι (= μικρό και άτακτο στράτευμα) άγριο μα τακτικό, / μες στους Έλληνας τους νέους φάντασμα παλιού Ρωμαίου, / παλικάρι, στρατιώτης, που ενός λαού γενναίου / εις τα χέρια σου επήρες και κρατείς το ριζικό (= μοίρα).
Από τον πολύ σας ύπνο εκεί κάτω σηκωθείτε / όπλα γαλλικά! Της μάχης μουσικές αναστηθείτε, / κι εσείς μπόμπες και κανόνια και ‘σεις ντέφια βροντερά, / άλογα, οπού στενάζει εις το διάβα σας το χώμα / και σπαθιά, οπού το αίμα δεν σας έβαψε ακόμα / και πιστόλια γεμισμένα από βόλια φλογερά.
Πρώτος μες στους πρώτους θέλω να ιδώ πώς πολεμούνε, / να ιδώ πώς οι σπαχήδες (= στρατιώτης του οθωμανικού ιππικού) σαν τα ρέματα χυμούνε / μες στο πεζικό που μένει σαστισμένο πέρα πέρα, / και να ιδώ το δαμασκί (= σπαθί από μόλυβο Δαμασκού) τους, που ‘χει κόψη από ατσάλι / στου αλόγου των το δρόμο πώς θερίζει το κεφάλι… / Εμπρός όλοι! Μα τι ψάλλεις, ποιητά μου, στον αέρα!
Πού με φέρει του πολέμου η μανία, πού με φέρει… / Μεταξύ τους με ζητούνε μόνο τα παιδιά κι οι γέροι / και τι είμαι; Πνεύμα, όπου κάθε φύσημα με παίρνει / φύλλο κίτρινο, που πέφτει απ’ το δέντρο μαραμένο / κι από ένα σ’ άλλο κύμα παραδέρνει αφρισμένο… / Σε ονείρατα κι εμένα η ζωή μου παραδέρνει.
Συλλογή (= σκέψη) μου φέρνουν όλα. Τα λιβάδια, ο αέρας, / τα ψηλά βουνά, τα δάση, τα στενάγματα φλογέρας, / το μουρμουρητό των φύλλων οπού σειούνται με καμάρι… / Την αυγή μ’ αρέσει, όταν γλυκύ φως στη γη μας πέφτει, / την πλατιά να βλέπω λίμνη σαν κρυστάλλινο καθρέφτη, / που από ψηλά τα νέφη καθρεφτίζονται με χάρη.
Το φεγγάρι μου αρέσει με του χρυσαφιού το χρώμα / μες στην καταχνιά σαν βγαίνει την πυκνή, ή και ακόμα / όταν στ’ αργυρό πλευρό του μαύρο σύννεφο διαβαίνει / και μ’ αρέσουνε τ’ αμάξια τα βαριά, οπού κυλούνε / και με κρότο από τις μάνδρες κι από τα κτήματα περνούνε / και γαυγίζουνε οι σκύλοι στο σκοτάδι τρομαγμένοι.
Σχόλια:
Το ποίημα «Ενθουσιασμός» το μετέφρασε στα Ελληνικά ο Παύλος Νιρβάνας το 1887.
«Στο Τουλόν»: πρόκειται για την παραθαλάσσια γαλλική πόλη της Τουλόν στη Νότια Γαλλία, στην περιοχή της Κυανής Ακτής. Η πόλη δεν επιλέχτηκε τυχαία από τον Ουγκώ, μιας και από εκεί ξεκίνησε την εκστρατεία του ο Ναπολέων Βοναπάρτης εναντίον της Αιγύπτου το 1798. Ο ποιητής ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Ναπολέοντας μέχρι τη στιγμή που ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας και του αντιτάχθηκε ο Ουγκώ έκτοτε.
«Αρχηγός, έλα, Φαβιέρε»: Ο Κάρολος Φαβιέρος (1783-1855) ήταν Γάλλος φιλλέληνας στρατιωτικός. Πολέμησε στο πλευρό των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 και υπήρξε διοικητής ελληνικού στρατεύματος εναντίον των Οθωμανών. Πήρε μέρος σε δεκάδες μάχες με αυταπάρνηση και είναι από τις πλέον δημοφιλείς φυσιογνωμίες της Επανάστασης του 1821 και του φιλελληνισμού.
«Ναυαρίνο» του Βίκτωρος Ουγκώ (23 Νοεμβρίου 1827, απόσπασμα)
Παρηγορήσου! Κοίτα η Ελλάς σου / πια λευθερώθη. Τώρα η Φραγκιά / μέσα απ’ τ’ αθάνατα πέλαγά σου / διώχνει τον τύραννο, την Τουρκιά. / Μπαίνει η Γαλλία σαν το λιοντάρι / κι η τύχη αλλάζει. Άστη να πάρει / κι από τη δάφνη σου ένα φυλλάρι, / που την πατρίδα σου συμπονεί. / Του Όμηρου Ελλάδα, μάνα θλιμμένη. / Ελλάδα του Μπάιρον, δόλια αδελφή, / τώρα τραγουδά χαράς στροφή, / σαν απ’ το κλάμα φωνή σου μένει.
(συνεχίζεται)
Το ΣΤ΄ ΜΕΡΟΣ: https://pierikialithia.blogspot.com/2021/11/1821_19.html
* Παναγιώτης Γ. Αλεκάκης,
Φιλόλογος – Ιστορικός,
Δρ Ιστορικού και Αρχαιολογικού Τμήματος Α.Π.Θ.,
Διευθυντής 2ου ΓΕΛ Κατερίνης
