Το ανθρώπινο πνεύμα κινείται ακατάπαυστα, αιώνια μέσα σ’ ένα κόσμο συμβόλων.
Όπως ο Τίμιος Σταυρός είναι το σύμβολο της Χριστιανικής θρησκείας, έτσι και η Σημαία μας είναι το σύμβολο της Πατρίδος.
Όπως χαρακτηριστικά ο ποιητής αναφέρει:
«Χρώμα λευκό και γαλανό σού ‘ραψαν ενωμένα, να συμβολίζεις ουρανό και κύματα αφρισμένα».
Η σημαία μας υποδηλώνει τα ιδανικά του Έλληνα: Τη θρησκεία και την Πατρίδα.
Αυτά τα ιδανικά ενσαρκώνονται στη σημαία που κρατάει σήμερα το ελληνόπουλο για να του θυμίζουν το ελληνικό έθνος σε τόπο και χρόνο, την ιστορία του και τα όνειρα του, τα βουνά, τους κάμπους, τη στεριά και τις θάλασσες, τον καταγάλανο ουρανό και το γλυκό πλούσιο φως, την Ελλάδα, που ο Θεός έδωσε, χιλιετίες τώρα, κατοικία σ’ εμάς τους Έλληνες.
Του θυμίζουν τις θυσίες των προγόνων μας μέσα σε θύελλες και φοβερές συγκρούσεις για το πάλεμα της λευτεριάς και της νίκης.
Τα λόγια των γιγαντομάχων πατέρων του… «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος», αντηχούν στ’ αυτιά του.
Έτσι η σημαία μας δυναμώνει το φρόνημα του ελληνόπουλου που την κρατά και αυτός είναι εξάλλου ο σκοπός κάθε εθνικής γιορτής, που γίνεται στο σχολείο, να εξάρη το εθνικό φρόνημα και να φέρη κοντά στο περιεχόμενο της γιορτής, την εύπλαστη παιδική ψυχή.
Η σημερινή γιορτή διδάσκει στο μαθητή τον οφειλόμενο σεβασμό προς το ιερό σύμβολο της Πατρίδος του, του οποίου κάθε πτυχή συμβολίζει κι ένα κομμάτι αιματοποτισμένης ελληνικής γης, κάθε κομμάτι και μια δόξα.
Αλλά αν για το μικρό ελληνόπουλο το αντίκρισμα της σημαίας είναι μια ένεση φιλοπατρίας, για τους μεγαλύτερους αποτελεί πηγή αναμνήσεων, ένδοξων θριάμβων, ηχώ μιας μεγάλης ιστορίας.
Θυμάται πόσο ψηλά κρατούσε το κοντάρι της στον πυρετό της μάχης, πάνω στ’ απάτητα κορφοβούνια της Αλβανίας και τις πόλεις της Βορείου Ηπείρου, ενώ ξεδίπλωνε τις πτυχές της αγκάλιαζε πλατιά τα παιδιά της, που πολεμούσαν με τα βλέμματα καρφωμένα στην κορφή στο ύψος της τιμής.
Η 28η Οκτωβρίου για τους έφηβους είναι μια ημέρα μύθου.
Για τους παλιότερους είναι μια ανάμνηση που μακραίνει. Που ολοένα και περισσότερο γίνεται κι’ αυτή μύθος και θρύλος και ιστορία.
Πέρασαν τόσα χρόνια από το λακωνικό άγγελμα του πρώτου στρατιωτικού ανακοινωθέντος: «Αί ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».
Μια δόνηση εκρηκτική γκρέμισε, τις καθημερινές συνήθειες.
Ένας συγκλονισμός, ένας σεισμός των ψυχών, κάλεσε σε συναγερμό όλες τις αρετές της φυλής μας.
Ένα συλλαλητήριο από εθνικές μνήμες ξύπνησε μέσα μας.
Χωρίς ενδοιασμό και φόβο η βροντώδης, η αδίστακτη απόκριση πέφτει μονολεκτική, σαν κοψιά σπάθης: Όχι!
Ήταν ένας λόγος ώριμος από πολύ νωρίτερα.
Ο μόνος ελπιδοφόρος λόγος που άκουσε η μουδιασμένη Ευρώπη.
Άς ήταν λιγοσύλλαβος.
Μέσα του λιάνιζε μια νικητήρια αναμονή. Αντιλαλούσε η κραταιότητα. Ο ήχος του είχε κάτι από σάλπισμα. Το φως του είχε κάτι από λάβα. Στις ρίζες του άνθιζε η πίστη.
Άστραψε και βρόντηξε η Πίνδος μας και έτσι λαμπάδιασαν οι κατασκότεινοι ουρανοί.
Οι ξένοι άκουγαν και δεν πίστευαν. Μάθαιναν και δεν το χωρούσε ο νους τους.
Έβαζαν κάτω τους αριθμούς, έβαζαν κάτω τους χάρτες και η λογική δεν τους έβγαινε.
Και ήταν φυσικό…
Όταν χώρες μεγάλες και πολυάριθμες προσφέρονταν στο αλυσόδεμα, όταν οι πολιτισμοί κατακάθονταν σε κουρνιαχτό και η Εσπερία ολόκληρη συνθλίβονταν και βογκούσε κάτω από το βαρύ πέλμα της βίας, η πεισματάρα αυτή ψυχή όρθωνε το ανάστημα της, παρ’ όλο που οι γύρω της συνθήκες διαγράφονταν τόσο σκοτεινές και ενάντιες και δυσοίωνες.
Το Όχι υπό τις συνθήκες αυτές αποτελούσε ένα πρόσχημα αξιοπρέπειας, μια εφήμερη συντήρηση της εθνικής τιμής, ένα απλό ηθικό τίτλο.
Η ελληνική απόφαση δε στάθηκε στην ηθική νίκη, προχώρησε στην καταρράκωση της λογικής και των αριθμών.
Ξεπέρασε το φράγμα της πιθανότητας.
Από την ηθική δικαίωση πήδησε στην έμπρακτη νίκη.
Υπάρχει η επιστήμη της στατιστικής που αποδίδει την πραγματικότητα του ελληνικού θαύματος.
Η Γαλλία των 50 εκατομμυρίων άντεξε μόνο ένα μήνα. Η Πολωνία των 30 εκατομμυρίων μόνο δυο εβδομάδες.
Η Ελλάδα των 7 εκατομμυρίων πολέμησε εξήμισι μήνες.
Οι αντίστοιχοι δείκτες είναι για την Γαλλία, 10, για την Πολωνία, 3 και για την Ελλάδα 100.
Οι αριθμοί όμως είναι ψυχροί και δύσκολο να αποδώσουν τα ψυχικά εκείνα αποθέματα της πατρίδας μας που κάτισχνη και γονατισμένη από εξάμηνους άθλους, εξαπολύει ένα δεύτερο Όχι σε μια αυτοκρατορία 90 εκατομμυρίων πάνοπλων.
Οι ξένοι άκουγαν και δεν πίστευαν.
Η απορία τους αναζητούσε φραστικά σχήματα για εγκώμια, που πολύ γρήγορα επρόκειτο να λησμονήσουν.
Ένα από αυτά ωστόσο διατηρεί αδιάφθορη την επιγραμματικότητα του: «Από δω και πέρα δε θα λέμε πως οι Έλληνες μάχονται σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες μάχονται σαν Έλληνες».
Πάντα δυσβάστακτες αναλογίες συνόδευαν τις ελληνικές εξορμήσεις. Και πάντα τις αψηφούσε ο τόπος αυτός. Γιατί πάντα το δίκαιο είναι επικρατέστερο από τη βία, και η πίστη εκρηκτικότερη από την ύλη.
Η κοφτή λέξη της 28ης Οκτωβρίου είναι παλιά, όσο και η Ελλάδα.
Μολών λαβέ, είναι το πρώτο της όνομα.
Οι βυζαντινοί την είπαν αλλιώς: «Την πόλιν τοίς βαρβάροις ουδέποτε εώμεν».
Τον ίδιο λόγο τα παλληκάρια του 21΄, στα φαράγγια τον έκαναν θούριο: «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά 40 χρόνια σκλαβιά και φυλακή».
Είναι ένας λόγος ώριμος, που κυλάει μαζί με το αίμα, από γενιά σε γενιά.
Μια κληρονομιά υψηλοφροσύνης, που φθάνει κάθε φορά στις φάλαγγες των νέων Ελλήνων. Και οι νέοι Έλληνες την κάνουν σύνθημα, έναυσμα, λόγο αναστάσιμο.
Και φτερώνονται, αναρριχώνονται στα ψηλώματα του ηρωισμού και λαμπρύνουν τα κορφοβούνια με το άστραμμα του έπους.
Είναι ένας λόγος ώριμος, με μορφές πολλαπλές, με τακτές επανεμφανίσεις, που εκφράζει μια πάγια έκφραση ελληνικότητας: την ανανέωση δηλαδή, κάθε φορά της παλιάς δόξας, με μια καινούργια.
Έτσι δέχτηκαν οι Έλληνες εκείνο το πρωινό το δωρικό εγερτήριο.
Σκαρφάλωσαν τραγουδώντας την πλαγιά του θανάτου, άγγιξαν τροπαιούχοι την κορυφογραμμή του θρύλου και έστησαν κάτω από σελαγισμούς αίγλης το λάβαρο της παλικαριάς τους.
Μαζί τους σκαρφάλωσαν, αχώριστες συντρόφισσες, και μαζί τους έστησαν χορό, κάτω από το λάβαρο τους, οι αγαπημένες νύφες της ιστορίας μας: η πίστη και η νίκη, η Δόξα και η Ελευθερία.
Η Ελλάδα γίνεται μια ιδέα και μια φλόγα κι ένας ποταμός αίματος.
Γίνεται ο θεματοφύλακας των αξιών, που τις κατοχυρώνει με θυσίες ανήκουστες, με αγώνες, αδιάλειπτους, με μια ροή από φλεγόμενα νιάτα.
Πίσω από κάθε θαύμα της ιστορίας μας βρίσκονται πάντα τα νιάτα. Μέσα στα νιάτα κορυφώνονται οι ελληνικές αρετές.
Τα νιάτα του 40΄, τα νιάτα του 21΄, τα νιάτα όλων των εποχών παρελαύνουν τέτοιες ώρες στη μνήμη μας.
Έρχονται από ψηλά, από τα ύψη των θριάμβων, κι έρχονται από βαθιά, απ’ την ακατάλυτη μοίρα του γένους.
Έρχονται με τις δάφνες των ιερών λόχων.
Με τις ρομφαίες του βυζαντινού μεγαλείου.
Ντυμένοι την φουστανέλα του ξεσηκωμού.
Στεφανωμένοι με τ’ άσπιλα χιόνια της Αλβανίας.
Έρχονται με τ’ αναμνηστικά του κινδύνου στο βλέμμα τους.
Με τ’ αποτυπώματα στο μέτωπο τους, με τα παράσημα της φωτιάς να καίνε στο στήθος τους. Με τον άνεμο της ελευθερίας να παίζει στις κόμες τους.
Έρχονται να καταθέσουν στα πόδια μας το μερίδιο της ευθύνης μας, την αναλογία της ιστορικής μας συνείδησης, τη σκυτάλη του χρέους.
Έτσι γιορτάζοντας τη σημαία μας και τη μεγάλη επέτειο σηκώνουμε το βλέμμα ν’ αναπολήσουμε τις κορυφαίες στιγμές, που ο τόπος μας είδε.
Όχι για ν’ αποτείνουμε τυπικά εγκώμια, που η μεγαλουργία δε τάχει ανάγκη, αλλά για να παραλάβουμε το δίδαγμα.
Να το διαφυλάξουμε αλώβητο.
Να το παραδώσουμε αδιάφθορο.
Όποιο σεισμό, κι όσα χάσματα ανοίξει, οι Έλληνες θα τον γεμίσουν με άνθη, αν εξακολουθεί μες στο αίμα τους να τραγουδάει το προγονικό κέλευσμα.
Γιατί είναι μ’ αυτό που σκαρφάλωσαν, μ’ αυτό πάντα θα σκαρφαλώνουν στις δειράδες του εθνικού πεπρωμένου.
Και πάντα στην κορυφή, όπως τότε στις ακρώρειες της Πίνδου, η ιστορία θα τους περιμένει μ’ ένα λευκό φτερό στο χέρι της κι ένα χαμόγελο εμπιστοσύνης στα χείλια.
«ΖΗΤΩ ΤΟ ΟΧΙ»!!!
Χρόνια πολλά Έλληνες και Ελληνίδες!"
*Ομιλία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940
της δασκάλας του Δημοτικού Σχολείου Καλλιθέας
Δαμασκηνού Ανθής στην Δοξολογία,
Δαμασκηνού Ανθής στην Δοξολογία,
στον Ιερό Ναό Αγίου Στυλιανού Καλλιθέας (28/10/2020).
